Ουκρανικό & μεσσιανική ηθικολογία – Οι “καλοί”, οι “κακοί” & ο Παγκόσμιος Νότος

Η αρνητική εικόνα που φιλοτεχνεί εδώ και χρόνια η Δύση γι’ αυτόν πηγάζει από την κλασική τακτική της Ουάσινγκτον να δαιμονοποιεί τους αντιπάλους της, εκμεταλλευόμενη την επικοινωνιακή-προπαγανδιστική κυριαρχία της διεθνώς. Πολύ πριν την προσάρτηση της Κριμαίας το 2014, από τότε που ο Πούτιν έλαβε μέτρα για να μην τεθούν υπό τον έλεγχο μεγάλων δυτικών ομίλων οι τεράστιοι πλουτοπαραγωγικοί πόροι της Ρωσίας, οι άρχουσες αμερικανικές ελίτ (κι όχι μόνο) τον αντιμετωπίζουν ως αντίπαλο.

Η αναλύτρια στρατιωτικών πληροφοριών της CIA Rebekah Koffler διαφώνησε δημοσίως με την εικόνα του τυχοδιώκτη δικτάτορα που σχεδιάζει να επιτεθεί και προσαρτήσει τις Βαλτικές Χώρες, την Πολωνία κ.α. Υποστηρίζει ότι ο Πούτιν διέταξε την εισβολή για να αποτρέψει την ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ και δεν σκοπεύει να επιτεθεί δυτικότερα. Θέλει απλώς να δημιουργήσει περίμετρο ασφαλείας γύρω από τη χώρα του. Αλλά και ο πρώην Αμερικανός αξιωματούχος Scott Ritter υπογραμμίζει ότι κατά κανόνα οι πράξεις του Πούτιν είναι σε συνέπεια με τα λόγια του.

Και οι δύο παραπάνω, όπως και πολλοί πρώην Αμερικανοί αξιωματούχοι και ακαδημαϊκοί (μεταξύ αυτών και κορυφαίοι όπως ο Κίσινγκερ, ο Κέναν και ο Μιρσχάιμερ) διαφώνησαν δημόσια με το στρίμωγμα της Ρωσίας, που συνιστά η επέκταση του ΝΑΤΟ προς Ανατολάς, επειδή το θεωρούν εξαιρετικά επικίνδυνο. Είναι αξιοσημείωτο ότι όσοι στη Δύση διαφωνούν με την πολιτική στο Ουκρανικό όχι μόνο έχουν αποκλειστεί από τα συστημικά ΜΜΕ, αλλά και πολλοί προπαγανδιστές από το “κόμμα του πολέμου” αμφισβητούν τις προθέσεις τους, με άλλα λόγια λένε ή υπονοούν ότι είναι “πουτινόφιλοι”!

Ουκρανικό: “Καλοί” εναντίον “κακών”

Στα συστημικά ΜΜΕ της Δύσης το Ουκρανικό παρουσιάζεται ηθικολογικά σαν σύγκρουση “καλού-κακού” κι όχι ως σύνθετη γεωπολιτική σύγκρουση με ρίζες στο παρελθόν. Το κλίμα που έχει επιβάλει το “κόμμα του πολέμου” έχει οδηγήσει σε εξόφθαλμη συρρίκνωση των δημοκρατικών ελευθεριών, για τις οποίες ήταν δικαιολογημένα υπερήφανη η Δύση. Για την ακρίβεια η δυτική πολιτική κουλτούρα είχε γίνει λιγότερο ανοικτή πριν τον πόλεμο, ως αποτέλεσμα την κρίση που διέρχεται η υπερεθνική ιδεολογία της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης και της συναφούς πολιτικής αμφισβήτησης.

Είναι γνωστή η ροπή του αμερικανικού πολιτικού συστήματος σ’ αυτό το είδος μεσσιανικής ηθικολογίας που –εκτός των άλλων– κλείνει τον δρόμο στη διπλωματία. Όταν θεωρείς τη Ρωσία το “απόλυτο κακό” και τον εαυτό σου αντιστρόφως το “καλό” ωθείς τα πράγματα σε σύγκρουση μέχρι τελικής πτώσεως. Ο συμβιβασμός μέσω της διπλωματίας αποκλείεται. Περίπου δηλαδή ό,τι συνέβη στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ακόμα, όμως, και στην ακραία περίπτωση που κάποιος θεωρεί ότι το ρωσικό καθεστώς είναι εξίσου κακό με τους Ναζί, και μόνο η ύπαρξη του πυρηνικού οπλοστασίου θα έπρεπε να οδηγεί την πολιτική σε άλλα μονοπάτια.

Υπενθυμίζουμε ότι στην αρχή του πολέμου ο Μπάιντεν είχε δηλώσει δημοσίως ότι στόχος είναι η αλλαγή καθεστώτος στη Μόσχα, αν και στη συνέχεια προσπάθησε να το ανασκευάσει. Τα γεγονότα, όμως, δείχνουν πράγματι ότι στόχος της Δύσης είναι η ήττα των Ρώσων, η ανατροπή του Πούτιν και εάν είναι δυνατόν ο κατακερματισμός της Ρωσικής Ομοσπονδίας, εξ ου και η θεωρία περί “αποαποικιοποίησης” για την οποία είχα γράψει σε προηγούμενο άρθρο.

Πριν είχαν σερβίρει –και συνεχίζουν να σερβίρουν– την πολυκαιρισμένη “θεωρία του ντόμινο”, πως εάν ηττηθεί η Ουκρανία θα πέσουν στη συνέχεια (στα χέρια της Ρωσίας) οι Βαλτικές, η Πολωνία και δεν ξέρω ποιες άλλες χώρες. Η εν λόγω θεωρία είχε επιστρατευτεί ως δικαιολογητική βάση για την αμερικανική εμπλοκή στον πόλεμο του Βιετνάμ: εάν επικρατήσουν οι κομμουνιστές στο Βιετνάμ όλη περίπου η Ασία θα γίνει κομμουνιστική! Το Βιετνάμ έπεσε, αλλά τίποτα τέτοιο δεν συνέβη. Αυτό, όμως, δεν εμπόδισε τη Δύση να ξανασερβίρει την ίδια απαξιωμένη θεωρία.

Ηθικολογία και “σταυροφορικό πνεύμα” στο Ουκρανικό

Οι ΗΠΑ διακρίνονταν πάντα από την τάση τους στη μεσσιανική ηθικολογία και στο “σταυροφορικό πνεύμα”. Μιλούν για τη “θεϊκή αποστολή” τους να κάνουν το “καλό”, αλλά πάντα όπως το όριζαν αυτές! Αντιθέτως, η ευρωπαϊκή παράδοση ήταν πραγματιστική: αναγνώριζε ως κυρίαρχο κριτήριο τα εθνικά συμφέροντα και έδινε έμφαση στην ισορροπία δυνάμεων. Είναι αληθές, ωστόσο, ότι στον παλαιό Ψυχρό Πόλεμο και η Δυτική Ευρώπη διολίσθησε σε ιδεολογικές διαχωριστικές γραμμές, λόγω και της αντιπαράθεσης διαφορετικών κοινωνικοπολιτικών συστημάτων. Έτσι, είχαμε τον “Ελεύθερο Κόσμο” απέναντι στο “Σιδηρούν Παραπέτασμα”. Τώρα, η Δύση, με αρχηγό τον Μπάιντεν, χρησιμοποιεί μία ιδεολογική διαχωριστική γραμμή, που ουσιαστικά είναι παραλλαγή στο ίδιο θέμα: “δημοκρατίες απέναντι σε αυταρχικά καθεστώτα”.

Οι Ευρωπαίοι έχουν πλέον υιοθετήσει την αμερικανική ηθικολογία, ιδεολογικοποιώντας κι αυτοί με όρους “καλού-κακού” τη γεωπολιτική αντίθεση με τη Ρωσία! Για την ακρίβεια, αν και καθοδηγούνται απολύτως από την Ουάσινγκτον, αρκετοί Ευρωπαίοι (Μακρόν, Βαλτικές και Πολωνία) έχουν πιο ακραία αντιρωσική ρητορική. Η φιλοδοξία για μία Ευρώπη, η οποία θα λειτουργούσε στην παγκόσμια σκηνή ως αυτόνομος πολιτικός-οικονομικός δρων, είναι σήμερα νεκρή.

Για να γινόταν πράξη αυτή η φιλοδοξία, όπως οραματιζόταν ο Ντε Γκωλ, η Ευρώπη έπρεπε να είναι ενωμένη, με αυτόνομη πολιτική φωνή και να έχει ομαλές σχέσεις με τη Ρωσία. Για την ακρίβεια να διατηρεί μία ετεροβαρή μεν, ισορροπία δε, στις σχέσεις της με ΗΠΑ και Ρωσία, αλλά και Κίνα. Ειδικά τώρα που αναδύεται με δυναμισμό ο Παγκόσμιος Νότος μέσα από τους BRICS+. Προφανώς οι BRICS+ δεν έχουν τον βαθμό ενότητας που έχει η ΕΕ και το ΝΑΤΟ. Αν και κάθε μέλος των BRICS+ θέλει υψηλό βαθμό ανεξαρτησίας, συσπειρώνονται απέναντι στη Δύση.

Παγκόσμιος Νότος και κύρια αντίθεση

Δεν είναι τυχαίο ότι για τον Παγκόσμιο Νότο η κύρια αντίθεση διεθνώς δεν είναι αυτή που ορίζει ο Μπάιντεν (δημοκρατίες VS αυταρχικά καθεστώτα), αλλά το εάν το διεθνές σύστημα θα είναι πολυπολικό ή δυτικοκεντρικό, όπως ήταν τους τελευταίους αιώνες. Γι’ αυτό και ο Παγκόσμιος Νότος τηρεί μία ετεροβαρή (ευνοϊκή προς τη Ρωσία) ισορροπία στο Ουκρανικό, όπως επιβεβαιώθηκε και στην πρόσφατη σύνοδο της Ελβετίας.

Οι χώρες του Παγκόσμιου Νότου, που έχουν υποφέρει πολύ από την ευρωπαϊκή αποικιοκρατία και τον αμερικανικό ιμπεριαλισμό, θεωρούν τη μεσσιανική ηθικολογία της Δύσης υποκριτική. Ο πόλεμος στη Γάζα απέδειξε για μία ακόμα φορά ότι έχει δύο μέτρα και δύο σταθμά. Είχε προηγηθεί η –με την στρατιωτική επέμβαση του ΝΑΤΟ– απόσχιση του Κοσόβου από τη Σερβία, με επιχείρημα που ίσχυε σε μεγαλύτερο βαθμό για τον κατά κανόνα ρωσικής εθνικής συνείδησης πληθυσμό του Ντονμπάς.

Κι αν η Δύση ξεσήκωσε τον κόσμο για τη ρωσική εισβολή, γιατί τήρησε τελείως διαφορετική στάση για την τουρκική εισβολή στην Κύπρο; Αυτό ισχύει όχι μόνο στην πολιτική, αλλά και στην οικονομία. Οι Αμερικανοί που θεωρούν τον εαυτό τους απόστολους του ελεύθερου εμπορίου και της παγκοσμιοποίησης δεν δίστασαν να παραβιάσουν τους δικούς τους κανόνες και να επιβάλουν δασμούς στα κινέζικα ηλεκτρικά αυτοκίνητα!

Έχουν αλλάξει οι καιροί…

Όσο κι αν οι Αμερικανοί νομίζουν ότι μπορούν ακόμα να επιβάλουν τη θέλησή τους, η πραγματικότητα είναι ότι το διεθνές σύστημα έχει πάψει να είναι δυτικοκεντρικό, με την έννοια ότι αναδύεται ολοένα και πιο καθαρά η πολυπολικότητα. Είναι ενδεικτική η αποτυχία των δυτικών κυρώσεων κατά της Ρωσίας. Είναι κι αυτή μία απόδειξη ότι η Δύση δυσκολεύεται να αποδεχθεί ότι έχουν αλλάξει οι καιροί.

Εξίσου ενδεικτικό είναι και το γεγονός ότι η Δύση (και άλλες τοπικές δυνάμεις) δεν είναι σε θέση να εξουδετερώσουν τους Χούθι, οι οποίοι έχουν προκαλέσει τεράστιο πρόβλημα στο διεθνές εμπόριο. Εκτός αυτού, όμως, ο “πόλεμος κατά της τρομοκρατίας” (Αφγανιστάν, Ιράκ κλπ) είναι πολύ διαφορετικό από τον πόλεμο στην Ουκρανία. Αυτός ο πόλεμος δεν κερδίζεται μόνο παρέχοντας στο Κίεβο χρήματα και σύγχρονα οπλικά συστήματα. Είναι κοινός τόπος ότι οι ουκρανικές δυνάμεις ξεμένουν από ανθρώπινο δυναμικό σ’ αυτόν τον πόλεμο φθοράς.

Οι ΗΠΑ διατηρούν την ισχύ τους, αλλά έχουν τραυματιστεί από τις αλλεπάλληλες αδιέξοδες εκστρατείες τους (Αφγανιστάν, Ιράκ, Λιβύη και Συρία). Η Ευρώπη –με μερική εξαίρεση τη Γαλλία και ακόμα λιγότερο τη Βρετανία– είχε αφεθεί στο στρατιωτικό επίπεδο. Οι στρατοί είναι μικροί, τα αποθέματα έχουν συρρικνωθεί, η πολεμική βιομηχανία δεν παράγει ποσότητες, αλλά κυρίως ο Ευρωπαίος δεν θέλει να πολεμήσει κυρίως λόγω των πολιτισμικών προτύπων (ατομικισμός) και της χαμηλής γεννητικότητας (ο θάνατος ενός νέου συνήθως σβήνει μία γραμμή οικογενειακής διαδοχής).

Το χαρακτηριστικό της σημερινής διεθνούς συγκυρίας είναι η ρευστότητα και οι ασταθείς ισορροπίες. Οι ανταγωνισμοί είναι συνεχείς και μεταβαλλόμενοι. Ενώ η οικονομία από τη μία πλευρά λειτουργεί συνεκτικά στο διεθνές σύστημα, από την άλλη τροφοδοτεί τους ανταγωνισμούς, με αποτέλεσμα η γεωπολιτική να το διασπά. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να αναβαθμίζεται διεθνώς ο στρατιωτικός παράγοντας, αν και ο χρηματοπιστωτικός καπιταλισμός μάλλον δεν συνάδει με τις γεωπολιτικές συγκρούσεις.