Ουκρανία: Ο φόβος των σαμποτέρ

Στα κράτη που δεν έχουν βιώσει πολλούς πολέμους και μάλιστα στο έδαφός τους, όπως οι ΗΠΑ, οι συνθήκες που επικρατούν σε μια εμπόλεμη χώρα, προκαλούν μεγάλη έκπληξη. Έτσι οι New York Times σχεδόν σοκάρονται από τον φόβο των Ουκρανών στην Λβιβ για κατασκόπους ή για αυτονομιστές και σαμποτέρ.

Ένας φωτογράφος και ηθοποιός που είχε καταφύγει στη Λβιβ προερχόμενος από Κίεβο, συνελήφθη την ώρα που φωτογράφιζε μνημεία και εκκλησίες της. Έψαξαν όλες τις αναρτήσεις του, αλλά για καλή του τύχη είχε μία που έδειχνε Ρώσους στρατιώτες να έχουν αντί για κεφάλι, μια τηλεόραση. Οι αστυνομικοί έκριναν ότι, αφού ήταν “κατά της ρωσικής προπαγάνδας”, δεν ήταν κατάσκοπος και τον άφησαν ελεύθερο. Ο καλλιτέχνης πάντως ζήτησε οι New York Times να μην αναφέρουν το όνομά του, επειδή φοβόταν ότι θα είχε συνέπειες.

Μετά την ρωσική εισβολή δεν είναι πάντως ο μόνος που ανησυχεί μην τον περάσουν για προδότη, κατάσκοπο ή πράκτορα του εχθρού. Η καχυποψία απλώνεται σαν ομίχλη παντού, κάνοντας κακή συντροφιά με τον θυμό, αλλά και με την ενότητα για αντίσταση. Η κυβέρνηση επισύρει διαρκώς την προσοχή σε άτομα που παραπληροφορούν και σε σαμποτέρ που έχουν αναμιχθεί με το γενικό πληθυσμό, κάτι που προκαλεί στους πολίτες σύγχυση και δυσπιστία, ή ακόμη και άσκοπο συναγερμό για πιθανούς στόχους.

«Με τόσο έντονο στρες, όταν προσπαθείς να διακρίνεις πιθανές πηγές κινδύνου, καταλήγεις τελικά να φαντάζεται όλο και περισσότερα, καθώς δεν ξέρεις τι μορφή έχει το “κακό” που μπορεί να σε απειλήσει», είπε ο νεαρός ηθοποιός. Στη Λβιβ, που είναι κοντά στα σύνορα με την Πολωνία, έχουν συρρεύσει χιλιάδες πρόσφυγες από την Ανατολική Ουκρανία, είτε για να επιβιώσουν, είτε για να περάσουν σε πιο ασφαλείς χώρες. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα ο πληθυσμός της πόλης να αυξηθεί ξαφνικά κατά 400.000. Οι ντόπιοι βλέπουν διαρκώς πρόσωπα που δεν έχει ξανασυναντήσει και γίνονται ακόμα πιο καχύποπτοι.

Χιλιάδες καταγγελίες

Η Αστυνομία και άλλες τοπικές αρχές έφτασαν στο σημείο να δέχονται 17.000 τηλεφωνήματα την ημέρα για υποτιθέμενες ύποπτες δραστηριότητες, είπε ο διοικητής της περιφέρειας, Μαξίμ Κοζίτσκι, στους New York Times. Ο αριθμός αυτός μειώθηκε όσο ο κόσμος ανακτούσε την ψυχραιμία του και αντιλαμβανόταν ότι οι περισσότεροι “ύποπτοι” ήταν απλώς πρόσφυγες από τα ανατολικά. Ακόμα και σήμερα, όμως, η Αστυνομία δέχεται 1.000 τηλεφωνήματα την ημέρα. Μπλόκα υπάρχουν σε πολλά σημεία και όχι μόνον στις εισόδους της πόλης ή και κάθε χωριού. Σε όλα γίνεται έλεγχος στοιχείων.

Η όπερα της Λβιβ δεν λειτουργεί, επειδή φοβούνται ότι κάποιος σαμποτέρ μπορεί να τοποθετήσει βόμβα ή να γίνει προβοκάτσια. Οι φόβοι δεν είναι αδικαιολόγητοι, Κατά τον πρώτο μήνα του πολέμου, η ουκρανική Υπηρεσία Πληροφοριών δήλωσε ότι εξάρθρωσε 20 ομάδες σαμποτέρ και ότι συνέλαβε συνολικά 350 άτομα. Την ημέρα που έπεσαν ρουκέτες σε βιομηχανικές εγκαταστάσεις της Λβιβ, το περασμένο Σάββατο, η Αστυνομία είχε σταματήσει ένα ύποπτο όχημα και ήλεγξε τα κινητά τηλέφωνα των επιβατών.

Οι αστυνομικοί είπαν ότι βρήκαν βίντεο και φωτογραφίες με τις κινήσεις του ουκρανικού στρατού. Οι επιβάτες του ΙΧ είχαν επίσης φωτογραφίες διαβατηρίων ανδρών κατοίκων του Λουχάνσκ και πολλούς αριθμούς τηλεφώνων στην Ρωσία. Συνελήφθησαν και δεν ξέρουμε τι επακολούθησε και τι συμβαίνει εν συνεχεία σε αυτές τις περιπτώσεις, αλλά ούτε και οι New York Times δείχνουν να αναρωτιόνται επ’ αυτού.

Οι αρχές ζητούν από τους πολίτες να αναφέρουν οιαδήποτε ύποπτη δραστηριότητα στην εφαρμογή eVorog που σημαίνει “υπάρχει εχθρός”. Μέσα σε ένα μήνα η εφαρμογή δέχθηκε 200.000 μηνύματα. Οι άνθρωποι είναι νευρικοί, ειδικά με όσους πρωτοεμφανίζονται σε μια πόλη. Ένας 35χρονος πληροφορικάριος από το Κίεβο, ο Αντόν Ιβάνοφ, πήγε στη Λβιβ για να μείνει στο διαμέρισμα του θείου του. Τον επισκέφθηκε και η Αστυνομία και η Πολιτοφυλακή. Ο Ιβάνοφ, επειδή δεν περίμενε επισκέψεις, προτού ανοίξει, ρώτησε “ποιος είναι;” Όμως και οι ένοπλοι ένστολοι έξω από την πόρτα του ρωτούσαν το ίδιο.

«Ζήτησαν τις ταυτότητές μας, μας ρώτησαν πού πάμε και για ποιο λόγο μένουμε εκεί, αν κρύβουμε κάποιον και άλλα παρεμφερή. Μάθαμε ότι τους είχαν ειδοποιήσει οι γείτονες επειδή είδαν ένα ΙΧ που δεν είχε πινακίδες της Λβιβ. Όταν ήλεγξαν ταυτότητες και έγινε ταυτοποίηση, έφυγαν», είπε.

Λίγο πιο κάτω, η 70χρονη Ναταλία Κοβτάν αρνιόταν να ανοίξει το υπόγειο καταφύγιο της πολυκατοικίας της, επειδή φοβόταν ότι κάποιος μπορεί να τοποθετούσε εκεί βόμβα. Είπε συγκεκριμένα: «Αν μπει κάποιος με βόμβα; Το καταλαβαίνετε ότι θα ανατιναχτούμε όλοι;» Τελικά πείσθηκε ότι όταν πέφτουν βόμβες από αεροπλάνα ή ρουκέτες, το υπόγειο καταφύγιο πρέπει να ανοίγει για να προστατεύονται όλοι οι ένοικοι της πολυκατοικίας.

Επεισόδια κάθε μέρα

Επεισόδια συμβαίνουν κάθε μέρα. Σημειώνονται μάλιστα και μεταξύ ομάδων που η μία υποψιάζεται την άλλη για σαμποτάζ. Συγκεκριμένα, μια παρέα ανδρών παρακολουθούσε μια άλλη συντροφιά και τηλεφώνησε στην Αστυνομία ότι εντόπισε υπόπτους. Όμως και η άλλη παρέα των ανδρών τηλεφώνησε στην Αστυνομία, ότι ήταν ύποπτοι εκείνοι που τους παρακολουθούσαν και ότι κινδύνευαν από άγνωστους επιθετικούς άνδρες που τους κυνηγούσαν!

Η Αστυνομία ζητεί από τον κόσμο να μην αυτοδικεί και να μην προσπαθεί να συλλάβει άτομα που του φαίνονται ύποπτα, ούτε και να τα απειλούν με όπλα. Βίντεο που έχουν κάνει τον γύρο των social media, φέρεται να απεικονίζουν φερόμενους “σαμποτέρ” να κακοποιούνται σε δημόσια θέα από οπλοφόρους, πιθανώς μέλη πολιτοφυλακής ή ακροδεξιούς παραστρατιωτικούς:

Уже традиционное наказание мародёров в Украине. pic.twitter.com/8Ximwvhr2c

— Сергей из Киева. (@SergUA63) March 7, 2022

Ο κόσμος πιστεύει, όπως γράφουν οι New York Times, ότι επειδή οι Ρώσοι δεν μπορούν να περικυκλώσουν την Λβιβ, έχουν στείλει ήδη “δικούς τους” στην πόλη. Ένας άνδρας ανώνυμα είπε στο αμερικανικό έντυπο ότι ο ίδιος εντόπισε σαμποτέρ, που εμφανίζονταν ως μέλη μη κυβερνητικής ανθρωπιστικής οργάνωσης. «Είχαν όλο το χρόνο να προετοιμασθούν πριν την εισβολή και να διεισδύσουν», είπε ο Ουκρανός.

Όταν αρχίζει στις 10 το βράδυ η απαγόρευση κυκλοφορίας, οι δρόμοι αδειάζουν και αρχίζουν να κυκλοφορούν περίεργα μηνύματα ότι οι Ρώσοι έχουν ως στόχο διπλωμάτες δυτικών πρεσβειών ή προξενείων ή εκπροσώπους ανθρωπιστικών οργανώσεων που ήρθαν από το Κίεβο. Προηγούμενες επιθέσεις είχαν επίσης υποστηριχθεί από πράκτορες που είχαν διεισδύσει στο εσωτερικό των πόλεων ή των χωριών ή των βιομηχανικών μονάδων.

«Ο κόσμος είναι εξοργισμένος»

Ένας ερασιτέχνης πιλότος από το Λουτσκ, όπου το στρατιωτικό αεροδρόμιο βομβαρδίσθηκε δύο φορές, έδινε πληροφορίες στις ρωσικές αρχές ασφαλείας από το 2017, ανακοίνωσε η Υπηρεσία Πληροφοριών της Ουκρανίας. Συνελήφθη ένα μήνα μετά την έναρξη του πολέμου. «Ο κόσμος είναι εξοργισμένος», είπε ο Ιγκόρ Πολιτσούκ, δήμαρχος του Λουτσκ στους New York Times. «Ο άνδρας αυτός παρίστανε τον ακτιβιστή και έλεγε ότι τασσόταν υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η σύλληψή του μας έκανε ακόμα πιο καχύποπτους για το ποιος άλλος μπορεί να είναι κατάσκοπος».

Η ουκρανική υπηρεσία πληροφοριών αναφέρει ότι έχουν γίνει και άλλες παρόμοιες συλλήψεις, για παροχή πληροφοριών στους Ρώσους για τα στρατιωτικά αεροδρόμια δύο πόλεων της δυτικής Ουκρανίας. Οι υπηρεσίες πληροφοριών τα βάζουν και με τους δημοσιογράφους, επειδή δημοσιεύοντας φωτογραφίες από τις κατεστραμμένες περιοχές στη Λβιβ, παρέχουν έμμεσα πληροφορίες και στους Ρώσους και τους βοηθούν να αποφασίσουν αν θα ξαναπλήξουν κάποια σημεία και ποια.

Οι New York Times τελειώνουν την αναφορά τους στους Ρώσους κατασκόπους ή υπόπτους χωρίς να σκαλίσουν το θέμα βαθύτερα. Είτε επειδή έτσι αξιολογούν το θέμα όντως, είτε επειδή είναι δύσκολο να σκαλίζεις όταν είσαι πολεμικός ανταποκριτής και μπορεί να βρεθείς κι εσύ κατηγορούμενος.