Ουκρανικό μέτωπο: Τί συμβαίνει τώρα – Τα πολεμικά σενάρια

Στις 15 Φεβρουαρίου η Μόσχα ανακοίνωσε ότι κάποια από τα στρατεύματα που είχε συγκεντρώσει στην μεθόριο με την Ουκρανία επιστρέφουν στις βάσεις τους, πράγμα που από πολλούς θεωρήθηκε ότι ο πόλεμος απεφεύχθη, τουλάχιστον προ το παρόν. Οι περισσότερες μονάδες, όμως, παραμένουν στο ουκρανικό μέτωπο, κυρίως οι μονάδες που μεταφέρθηκαν από την Κεντρική Στρατιωτική Περιφέρεια του Ρωσικού Στρατού.

Αν αυτό συνιστά μια πραγματική και μακροπρόθεσμη εκτόνωση, θα φανεί. Όμως, σε κάθε περίπτωση, το θέμα της Ουκρανίας δεν θα λυθεί αν δεν γίνουν οι υποχωρήσεις που η Μόσχα ζητά. Αν το Κίεβο δεν τηρήσει τις Συμφωνίες του Μινσκ, η απόσυρση θα είναι βραχύβια και μπορεί η συσσώρευση στρατευμάτων και η απειλή πολέμου να επανέλθει στο ουκρανικό μέτωπο. Λόγω δε των απειλών, που όλο αυτό το διάστημα εκτόξευε το αγγλοσαξωνικό στρατόπεδο, τα σύννεφα θα αργήσουν να διαλυθούν.

Η βούληση του Κρεμλίνου είναι ακριβώς αυτή που το ίδιο διατυπώνει. Η Μόσχα επιθυμεί ένα τέλος στην επέκταση του ΝΑΤΟ, μια ανάκληση της προηγούμενης επέκτασης, την απομάκρυνση των αμερικανικών πυρηνικών όπλων από την Ευρώπη και μια ρωσική σφαίρα επιρροής. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι ο Πούτιν δεν θα δεχόταν και λιγότερα. Αυτό που κυρίως θέλει είναι κάποια εχέγγυα ότι η Λευκορωσία, η Ουκρανία και η Γεωργία δεν θα ανήκουν ποτέ σε στρατιωτικό ή οικονομικό μπλοκ εχθρικό προς τη Μόσχα. Ότι θα συνεχίσει να ασκεί κάποιου είδους βέτο στην εξωτερική και αμυντική πολιτική των κρατών αυτών.

Τί θέλει η Δύση

Αυτό που δεν είναι τόσο ευκρινές είναι τί θέλει η Δύση από την Μόσχα, συγκεκριμένα οι ΗΠΑ και η Βρετανία. Με την πτώση του Υπαρκτού Σοσιαλισμού, το δόγμα της ανάσχεσης (containment) –το ανατολικό μπλοκ να αντιμετωπίζει σε όλη την περίμετρό του τις συνασπισμένες με τη Δύση δυνάμεις– όχι μόνο δεν ακυρώθηκε, αλλά επεκτάθηκε. Χώρες που ανήκαν στην ΕΣΣΔ, ή ήταν μέλη του Συμφώνου της Βαρσοβίας, πέρασαν στο Δυτικό στρατόπεδο με τις περισσότερες να εντάσσονται στο ΝΑΤΟ. Αυτό ουσιαστικά απογύμνωσε την Ρωσία από την επιρροή της στο “εγγύς εξωτερικό”.

Φυσικά οι ΗΠΑ, ως η μόνη εναπομείνασα υπερδύναμη, πρωτοστατούσε σ’ αυτή την υφαρπαγή επιρροής, παρόλο που εξέλειπε ο “κομμουνιστικός κίνδυνος”. Υπενθυμίζουμε ότι από το 1823 οι ΗΠΑ εφαρμόζουν το Δόγμα Μονρό που αποκλείει την όποια ευρωπαϊκή ανάμειξη στο δυτικό ημισφαίριο. Η Ουάσινγκτον θεωρεί ότι οποιαδήποτε επέμβαση στις πολιτικές υποθέσεις της αμερικανικής ηπείρου από ξένες δυνάμεις συνιστά δυνητικά εχθρική πράξη κατά των ΗΠΑ. Το δόγμα ήταν κεντρικό στην εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ για μεγάλο μέρος του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα.

Σήμερα, το ζήτημα είναι πώς θα εξελιχτεί η κρίση στην Ουκρανία, αν τελικά οδηγηθεί σε σύγκρουση. Εξαρχής είναι σαφές ότι το ΝΑΤΟ δεν πρόκειται να εμπλακεί στρατιωτικά στο ουκρανικό μέτωπο. Μπορεί να παράσχει όπλα και πυρομαχικά, πληροφορίες, δορυφορικές εικόνες, κλπ, αλλά δεν θα εμπλακούν σε γεγονότα που μπορεί να επεκτείνουν τη σύρραξη πέραν της Ουκρανίας.

Πιθανά σενάρια στο ουκρανικό μέτωπο

Το πρώτο σενάριο είναι η Μόσχα να δώσει μια ευκαιρία για διπλωματική διευθέτηση, οπότε θα αναδιατάξει τα στρατεύματά της σε κάποια απόσταση από τα σύνορα, τουλάχιστον προσωρινά με παράλληλη στήριξη των δυνάμεων σε Ντονέτσκ και Λουχάνσκ (Ντονμπάς). Ένα δεύτερο σενάριο είναι να ασκηθεί μεγαλύτερη στρατιωτική πίεση με την αποστολή ρωσικών δυνάμεων στις προαναφερθείσες αποσχισθείσες περιοχές με κάποιο πρόσχημα και αυτές να παραμείνουν εκεί αν δεν συνεχιστούν οι συνομιλίες ή δεν γίνουν αποδεκτές οι Συμφωνίες του Μινσκ. Και στις δύο παραπάνω περιπτώσεις, η αντίδραση των Δυτικών θα είναι περιορισμένη, όσον αφορά το είδος των κυρώσεων.

Τρίτο σενάριο είναι η περιορισμένη σύρραξη με τέσσερις εκδοχές, ανάλογα με τους αντικειμενικούς σκοπούς που θα θέσει το Κρεμλίνο για την έκταση της επέμβασης στο ουκρανικό μέτωπο. Μια πρώτη εκδοχή είναι η προέλαση μέχρι τον ποταμό Δνείπερο, με σκοπό, η κατοχή των εδαφών να χρησιμοποιηθεί ως διαπραγματευτικό ατού. Μια δεύτερη πιο ακραία εκδοχή είναι η Ρωσία να προσαρτήσει τις καταληφθείσες περιοχές.

Μια τρίτη εκδοχή είναι η κατάληψη μιας ζώνης κατά μήκος της Αζοφικής ώστε να συνδέσει τη ρωσική επικράτεια με την Κριμαία. Μία τέταρτη ακόμα πιο ακραία, είναι οι Ρώσοι να προελάσουν μέχρι τα δυτικά σύνορα της Ουκρανίας ώστε η Ρωσία να αποκτήσει χερσαία δίοδο προς την αποσχισθείσα “Δημοκρατία της Υπερδνειστερίας”, αποκόπτοντας την Ουκρανία από την πρόσβαση στη Μαύρη Θάλασσα.

Αν το Κρεμλίνο ενσωμάτωνε αυτά τα εδάφη, η οικονομική βιωσιμότητα του κουτσουρεμένου ουκρανικού κράτους θα ήταν αμφίβολη. Αν γινόταν μόνο προώθηση κατά μήκος της Μαύρης Θάλασσας (που θα σήμαινε κατάληψη της Μαριούπολης, της Χερσώνας και της Οδησσού) θα εξασφάλιζε πόσιμο ύδωρ για την Κριμαία, θα απέκοπτε την Ουκρανία από θαλάσσιες οδούς και θα είχε το πλεονέκτημα αποφυγής μαχών για την κατάληψη μεγάλων πόλεων.

Το τέταρτο και πιο ακραίο σενάριο είναι σύρραξη μέχρις εσχάτων με την Μόσχα να αποβλέπει σε πλήρη κατάληψη της Ουκρανίας. Αυτό πιθανά θα σήμαινε προελάσεις από την Λευκορωσία προς το Κίεβο, από την περιοχή του Ορέλ προς το Χάρκοβο, αλλά και από την περιοχή του Ντονέσκ και τον ισθμό του Περεκόπ (Κριμαία) προς τα δυτικά. Η τελευταία αυτή προέλαση, ανάλογα της έκβασης των επιχειρήσεων, μπορεί να στραφεί προς βορρά ή να προωθηθεί προς Δυσμάς με σκοπό να δημιουργήσει διάδρομο προς την Υπερδνειστερία.

Αυτή η υπόθεση είναι η πιο επίπονη και δαπανηρή, αλλά και θα επιφέρει τις περισσότερες κυρώσεις στην Ρωσία. Η αντίδραση της Δύσης θα είναι η μεγαλύτερη δυνατή. Σύμφωνα με διαρροές, στελέχη των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών έχουν ήδη θέσει τα θεμέλια για την δημιουργία ενός ουκρανικού “αντιστασιακού” κινήματος απέναντι στην πιθανολογούμενη ρωσική κατοχή.

Κυβερνοπόλεμος και πυροβολικό

Σε περίπτωση που υπάρξει σύρραξη της κυρίως εισβολής θα προηγηθούν επιχειρήσεις κυβερνοπολέμου και ηλεκτρονικών παρεμβολών, για να προκαλέσουν χάος στις τηλεπικοινωνίες και την υποβάθμιση των συστημάτων διοίκησης και ελέγχου, των δημόσιων επικοινωνιών και των ηλεκτρικών δικτύων, πριν αρχίσουν οι επιχειρήσεις στο ουκρανικό μέτωπο.

Αν ακολουθηθεί ένα συμβατικό σενάριο στρατιωτικών ελιγμών, οι επιχειρήσεις πιθανότατα θα ξεκινήσουν με αεροπορικές και πυραυλικές επιθέσεις για να υποβαθμιστούν ή να καταστραφούν τα συστήματα αεράμυνας και πιθανόν αεροσκάφη της Ουκρανίας με στόχο την εναέρια υπεροχή. Παράλληλα, θα διεξαχθούν ειδικές επιχειρήσεις από δυνάμεις σπετνάτζ (φημολογείται ότι έξι από τα επτά συντάγματα σπετνάτζ βρίσκονται στην περιοχή) και από πράκτορες-σαμποτέρ για την πραγματοποίηση βομβιστικών επιθέσεων, δολιοφθορών και ίσως δολοφονιών.

Πριν προελάσουν οι τεθωρακισμένες μονάδες, θα προηγηθεί βομβαρδισμός από το ρωσικό πυροβολικού. Σε ορισμένα σημεία, εάν οι Ρώσοι επιδιώξουν αιφνιδιασμό, μπορεί να μην χρησιμοποιηθούν προπαρασκευαστικά πυρά πυροβολικού. Η έμφαση, πάντως, που δίνεται από τον ρωσικό στρατό στο πυροβολικό το καθιστά ιδιαίτερα αποτελεσματικό.

Για επιχειρήσεις με αμφίβιες ή αερομεταφερόμενες μονάδες, πρέπει να είμαστε επιφυλακτικοί. Οι αερομεταφερόμενες δυνάμεις μπορούν να πέσουν κατά μήκος του Δνείπερου για να καταλάβουν κρίσιμες γέφυρες. Πόσο, όμως, θα μπορούσαν να αντέξουν στην ουκρανική πίεση, όσο οι ρωσικές τεθωρακισμένες δυνάμεις θα προσπαθούν να φτάσουν στην περιοχή μέσω χιονισμένων διαδρομών; Το ίδιο ισχύει για τις αμφίβιες δυνάμεις που θα προσπαθούσαν να υπερκεράσουν τις ουκρανικές άμυνες στη Μαριούπολη ή να καταλάβουν την Οδησσό. Η τοπογραφία των ακτών παρέχει ελάχιστες καλές τοποθεσίες απόβασης για αμφίβιες δυνάμεις. Αυτό σημαίνει ότι μόλις αποβιβαστούν αυτές οι δυνάμεις θα είναι δύσκολο να κρατηθούν στην ακτή λόγω της ουκρανικής πίεσης.

Μικροί σχηματισμοί και απόσυρση

Οι Ρώσοι χρησιμοποιούν μικρούς σχηματισμούς, που αποκαλούνται Τακτικές Ομάδες Τάγματος. Αυτούς είχαν χρησιμοποιήσει και στις επιχειρήσεις του 2014. Οι μονάδες αυτές αποτελούνται από τρεις λόχους μηχανοκίνητου πεζικού (δύο διμοιρίες πεζικού, μια βαρέων όπλων) πλαισιωμένους από μια πυροβολαρχία (διάφοροι συνδυασμοί πυροβόλων και όλμων), και διμοιρίες μηχανικού μάχης, ΑΑ προστασίας, φλογοβόλων (RPO-A Shmel), κ.α..

Αυτές οι μονάδες κρούσης, εκ των οποίων πάνω από 100 έχουν αναπτυχθεί στην επίμαχη περιοχή, σύμφωνα με δυτικές πηγές, είναι οι κύριες μονάδες που θα πλαισιώσουν τους τεθωρακισμένους σχηματισμούς που διεξάγουν τους κύριους ελιγμούς. Μέχρι τα μέσα Φεβρουαρίου 2022, μονάδες από τις 29η, 35η και 36η  Στρατιές Συνδυασμένων Όπλων αναπτύχθηκαν στη Λευκορωσία, καθώς και σύστημα S-400, μοίρα Su-25 και μοίρα Su-35, ενώ S-400 και τέσσερα Su-30 μαχητικά αναπτύχθηκαν στη χώρα για κοινή άσκηση με τη Λευκορωσία.

Η Ρωσία είχε επίσης την 20η και 8η Στρατιά Συνδυασμένων Όπλων και το 22ο Σώμα Στρατού σε θέσεις κοντά στα ουκρανικά σύνορα. Μονάδες της 41ης  Στρατιάς Συνδυασμένων Όπλων αναπτύχθηκαν στη Γιέλνια, μονάδες της 1ης Τεθωρακισμένης Στρατιάς και της 6ης  στο Βορονέζ και μονάδες της 49ης και 58ης  Στρατιάς Συνδυασμένων Όπλων στην Κριμαία. Υπάρχουν επίσης φήμες ότι δύο τεθωρακισμένα σώματα στρατού ήταν εγκατεστημένα εντός του Ντονμπάς.

Στις 15 Φεβρουαρίου η Μόσχα ανακοίνωσε ότι ορισμένες από τις στρατιωτικές της μονάδες επέστρεφαν στις βάσεις τους μετά από ασκήσεις κοντά στην Ουκρανία, καθώς ο Σολτς συναντήθηκε στη Μόσχα με τον Πούτιν. Οι μονάδες που επέστρεψαν στις βάσεις τους ανήκουν σε σχηματισμούς που υπάγονται στην Νότια Στρατιωτική Περιφέρεια, δηλαδή το 22ο Σώμα Στρατού και η 8η Στρατιά Συνδυασμένων Όπλων, αλλά και οι 49η και 58η Στρατιές Συνδυασμένων Όπλων, που όμως συνεχίζουν να βρίσκονται στην Κριμαία. Αυτές, ανά πάσα στιγμή μπορούν να βρεθούν στις προκεχωρημένες θέσεις εντός 1-2 ημερών, ίσως και ταχύτερα.

Οι μονάδες που έχουν μεταφερθεί από άλλες περιφέρειες παραμένουν εγγύς των ουκρανικών συνόρων και προς το παρόν δεν φαίνεται να αποχωρούν, όπως και εκείνες που βρίσκονται στην Λευκορωσία. Οπότε, μέχρι να δούμε μια πλήρη αποχώρησή τους, ας κρατήσουμε μικρό καλάθι. Εξάλλου, το ψήφισμα της Δούμα (15 Φεβρουαρίου) για αναγνώριση των αποσχισθεισών περιοχών, αν υπογραφεί από τον Πούτιν, θα σημάνει περαιτέρω ένταση.