Ποια είναι τα όρια της ρωσικής απάντησης στον “Ιστό της αράχνης”

Οι επιθέσεις φαίνεται να είναι μία πρώτη άμεση απάντηση στην ουκρανική επιχείρηση “Ιστός της Αράχνης”. Αν και η γεωγραφική διασπορά της επίθεσης ήταν εκτεταμένη, τα πλήγματα θεωρούνται προπαρασκευαστικά, ενώ το κύριο κύμα της ρωσικής αντεπίθεσης ενδέχεται να ακολουθήσει τις επόμενες ημέρες. Η ουκρανική επιχείρηση που σχεδιαζόταν επί 18 μήνες και έπληξε τα ρωσικά αεροδρόμια θεωρήθηκε από τη Μόσχα πως ξεπέρασε τα όρια. Η επιχείρηση χαρακτηρίζεται ως η μεγαλύτερη του είδους της από την αρχή του πολέμου και φέρεται να εποπτεύτηκε προσωπικά από τον Ζελένσκι, και τον επικεφαλής της SBU, Βασίλι Μαλιούκ.

Μετά τις επιθέσεις κατά ρωσικών στρατιωτικών αεροδρομίων, το καθεστώς του Κιέβου συνέχισε να ρίχνει λάδι στη φωτιά. Αυτή τη φορά στόχος έγινε η γέφυρα-σύμβολο της Ρωσίας στην Κριμαία. Oι ουκρανικές δυνάμεις –σύμφωνα με πολλές ενδείξεις καθοδηγούνται από δυτικά κέντρα εξουσίας– επιμένουν να στοχοποιούν κρίσιμες υποδομές, σε μια απεγνωσμένη προσπάθεια να προκαλέσουν χάος και πανικό, αλλά και για να ταπεινωθεί η Ρωσία, δεχόμενη ισχυρά χτυπήματα.

Η επόμενη φάση

Οι επιθέσεις είχαν ακόμη σκοπό να στείλουν μήνυμα προς τη Δύση, ότι η Ουκρανία παραμένει ενεργός παίκτης στον πόλεμο, παρά τις επιχειρησιακές της δυσκολίες στο μέτωπο. Η ρωσική ηγεσία εκτιμά πως οι Ουκρανοί στη συνέχεια θα επικεντρωθούν σε εδάφη με υψηλή πυκνότητα άμαχου πληθυσμού και θα χτυπήσουν υποδομές, για να προκληθεί διαρροή χημικών, πυρηνικών ή βιολογικών ουσιών. Oι ουκρανικές επιθέσεις αναμένεται να προκαλέσουν αλυσιδωτές αντιδράσεις, με αυξημένη την πιθανότητα να αλλάξουν τον ρου της σύγκρουσης.

Η ενέργεια των Ουκρανών λίγο πριν από τις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις στην Κωνσταντινούπολη επιβεβαιώνει την από την αρχή του πολέμου πρόθεση του Ζελένσκι να προκαλέσει μία ρωσική αντίδραση, που θα είχε σαν αποτέλεσμα την μεγαλύτερη εμπλοκή της Δύσης και ειδικά των ΗΠΑ στον πόλεμο. Ο Ζελένσκι γνωρίζει ότι, αν αυτό δεν συμβεί, η ήττα είναι προδιαγεγραμμένη, ενώ τίθεται υπό αίρεση η πολιτική, αλλά ίσως και η βιολογική του επιβίωση… Η ουκρανική επίθεση, προκαλεί επίσης ερωτήματα για την Δυτική στρατηγική.

Παρά τα συνεχιζόμενα διπλωματικά μηνύματα από τη Δύση, σχετικά με την ετοιμότητα συζήτησης ειρηνευτικών πρωτοβουλιών, η Μόσχα σημειώνει την ασυμφωνία μεταξύ αυτών των δηλώσεων και της ταυτόχρονης υποστήριξης των επιθετικών ενεργειών των ουκρανικών Ενόπλων Δυνάμεων. Έχοντας μειονέκτημα σε όπλα και ανθρώπινο δυναμικό, οι ουκρανικές δυνάμεις συνεχίζουν να αντιστέκονται στην ρωσική εισβολή εδώ και πάνω από τρία χρόνια. Η ουκρανική αντίσταση, ίσως να είχε καταρρεύσει αν δεν υπήρχε η μαζική ανάπτυξη drones από το Κίεβο. Τα σχετικά φθηνά μη επανδρωμένα αεροοχήματα, εντοπίζουν ρωσικές θέσεις, συλλέγουν πληροφορίες και επιτίθενται σε στόχους. Μέχρι τις αρχές του 2025, τα drones ήταν υπεύθυνα για το 60% έως 70% των ζημιών, που υπέστησαν τα ρωσικά οπλικά συστήματα.

Το σχέδιο “Μεγάλος Προμηθέας”

Λίγα είναι δημόσια γνωστά για το ρωσικό σχέδιο “Μεγάλος Προμηθέας”. Οι προτάσεις γι’ αυτήν την επιχείρηση διατυπώθηκαν τον Αύγουστο του 2024. Στόχος του σχεδίου είναι η πλήρης απομόνωση και ο αποκλεισμός του Κιέβου, ως κέντρου στρατιωτικής και οικονομικής διοίκησης. Αυτό θα μπορούσε να επιτευχθεί με τις υπάρχουσες δυνατότητες, χωρίς πυρηνική κλιμάκωση. Μια άλλη πιθανή απάντηση στις τρομοκρατικές επιθέσεις, θα μπορούσε να είναι ένα πλήγμα με τη χρήση του βαλλιστικού πυραύλου μεσαίου βεληνεκούς, Oreshnik, και μαζικές πυραυλικές και drone επιθέσεις.

Οι επιχειρήσεις θα απέβλεπαν στην στοχοποίηση ουκρανικών εγκαταστάσεων παραγωγής, που ασχολούνται με τη συναρμολόγηση πυραύλων κρουζ και στην πρόκληση μη αναστρέψιμων ζημιών σε εγκαταστάσεις κρίσιμες για την παραγωγή όπλων υψηλής ακρίβειας. Σημειωτέον, ότι ο Ρώσος Πρόεδρος έχει δηλώσει, ότι εάν χρησιμοποιηθεί ο Oreshnik, θα προειδοποιήσει 24 ώρες νωρίτερα… Ρωσικές πηγές αναφέρουν ότι δεν θα επιδιωχθεί, υπό την επήρεια της συναισθηματικής συνιστώσας, ένα θεαματικό χτύπημα, αλλά μη αναστρέψιμες ζημιές, με ένα επί πλέον στρατηγικό και ψυχολογικό αποτέλεσμα.

Μια ακόμη θεωρία εστιάζει σε χερσαία αναζωπύρωση του μετώπου, ίσως με νέα επίθεση στην περιοχή του Χαρκόβου ή ακόμα και στην Οδησσό, επιδιώκοντας την επίτευξη στρατηγικού πλήγματος, που θα αλλάξει τους συσχετισμούς στο πεδίο της μάχης. Η απάντηση, σε κάθε περίπτωση, θα έχει στόχο να αποκαταστήσει το κύρος της ρωσικής ηγεσίας και να αποθαρρύνει περαιτέρω ουκρανικές επιθετικές κινήσεις. Έτσι κι αλλιώς οι ρωσικές δυνάμεις έχουν επιταχύνει την προέλασή τους καταλαμβάνοντας καθημερινά οικισμούς σ’ όλο το μήκος του μετώπου.

Υπήρξε εμπλοκή των ΗΠΑ;

Η Ουκρανία δεν θα μπορούσε να οργανώσει και να διεκπεραιώσει αυτήν την υψηλού σχεδιασμού επιχείρηση από μόνη της. Η επιχείρηση έχει συντονισθεί, πιθανότατα, από τους Βρετανούς. Το ερώτημα είναι εάν γνώριζε ο Τραμπ τους σχεδιασμούς. Δεν θεωρείται πιθανόν, καθώς η στρατηγική του έχει σαν στόχο την αποστασιοποίηση των ΗΠΑ από το Ουκρανικό ζήτημα και τη χαλάρωση της στενής ρωσο-κινεζικής σχέσης, που είναι απότοκος του πολέμου στην Ουκρανία. Πρωταρχική επιδίωξή του Τραμπ είναι η απομόνωση της Κίνας, που από την πρώτη του θητεία θεωρεί, ότι είναι η κύρια απειλή για τα αμερικανικά συμφέροντα.

Κατ’ ουσίαν επιδίωξή του είναι να διορθώσει τα στρατηγικά λάθη της κυβέρνησης Μπάιντεν. Το δέλεαρ για τη Μόσχα, θα μπορούσε να είναι παραχωρήσεις στο ουκρανικό πεδίο. Προς επίρρωση έρχεται η δήλωση του ειδικού απεσταλμένου των ΗΠΑ για την Ουκρανία, Κιθ Κέλογκ, σε συνέντευξή του στο Fox News: «Η επίθεση της Ουκρανίας στα στρατηγικά αεροδρόμια της Ρωσίας, όπου σταθμεύουν αεροσκάφη ικανά να μεταφέρουν πυρηνικά όπλα, έχει αυξήσει τις πιθανότητες κλιμάκωσης της σύγκρουσης και η Ουάσινγκτον επιδιώκει να το αποφύγει αυτό».

Είναι πιθανόν, όμως, να υπήρξε εμπλοκή του βαθέος κράτους των ΗΠΑ. Η κλιμάκωση στην Ουκρανία εξυπηρετεί το βαθύ κράτος, ενώ ο Τραμπ επιδιώκει τον απεγκλωβισμό των ΗΠΑ από ένα χαμένο πόλεμο. Άλλωστε, η επαφή με το Ζελένσκι είναι προβληματική. Επί πλέον ο Τραμπ ως “επιχειρηματίας”, οραματίζεται μια πιθανή εμπορική, οικονομική και επενδυτική συνεργασία με τη Ρωσία, συμπεριλαμβανομένου του τομέα των σπάνιων γαιών. Άλλωστε, ο Πούτιν, δήλωσε ξεκάθαρα πως η Μόσχα μπορεί να προσφέρει στον Τραμπ περισσότερα από το Κίεβο.

«Εμείς είμαστε έτοιμοι να συνεργαστούμε με τους Αμερικανούς εταίρους μας… αν βέβαια ενδιαφέρονται για αυτό», ανέφερε ο Πούτιν, προσθέτοντας πως η Ρωσία «έχει περισσότερους πόρους αυτού του είδους από την Ουκρανία... Οι Αμερικανοί χρειάζονται αυτά τα κρίσιμα ορυκτά και εμείς έχουμε άφθονους πόρους». Από την πλευρά του ο Τραμπ επιβεβαίωσε πως βρίσκεται ήδη σε σοβαρές συζητήσεις με τον Ρώσο ομόλογό του για σημαντικές συναλλαγές οικονομικής ανάπτυξης, σηματοδοτώντας και το τέλος του δυτικού σχεδίου για την οικονομική και διπλωματική απομόνωση της Ρωσίας. Η ρωσική διπλωματία χτυπάει το ευαίσθητο σημείο του Τραμπ, την επιχειρηματικότητα, επιδιώκοντας την αποστασιοποίησή του από το Ουκρανικό.

Οι συνθήκες SALT/START

Σε κάθε περίπτωση, ο Ζελένσκι, και κατ’ επέκταση οι υποστηρικτές του στο ΝΑΤΟ, εκμεταλλεύθηκαν τις αμερικανορωσικές συνθήκες SALT/START, προκειμένου να επιτεθούν σε βομβαρδιστικά αεροσκάφη. Το άρθρο XII της συνθήκης START απαιτεί συγκεκριμένα «επίδειξη σε ανοιχτό χώρο όλων των βαρέων βομβαρδιστικών εντός της αεροπορικής βάσης». Αυτή η διάταξη ήταν ένα μέτρο οικοδόμησης εμπιστοσύνης (ορατή επιτήρηση), για την προστασία από μια ξαφνική πυρηνική επίθεση “πρώτου πλήγματος”.

Οι οργανωτές του εγχειρήματος καταλάβαιναν τη σοβαρότητα του χτυπήματος της στρατηγικής πυρηνικής δύναμης μιας αντίπαλης μεγάλης δύναμης, που κατείχε πυρηνικά όπλα. Πώς θα αντιδρούσαν άραγε οι ΗΠΑ, εάν ένας αντίπαλος εξαπέλυε πλήγμα εναντίον στρατηγικών βομβαρδιστικών αεροσκαφών μεγάλης εμβέλειας με πυρηνική ισχύ στις ΗΠΑ. Ο Λάρι Τζόνσον, πρώην αξιωματικός της CIA, παρατήρησε ότι μετά την ιαπωνική επίθεση στο Περλ Χάρμπορ, τον Δεκέμβριο του 1941, με σκοπό την καταστροφή των αμερικανικών αεροπλανοφόρων, που ήταν αγκυροβολημένα εκεί, ο Ιάπωνας ναύαρχος Γιαμαμότο φέρεται να είπε τα εξής: «Φοβάμαι ότι το μόνο που κάναμε ήταν να ξυπνήσουμε έναν κοιμισμένο γίγαντα και να τον γεμίσουμε με τρομερή αποφασιστικότητα. Κερδίσαμε μια μεγάλη τακτική νίκη στο Περλ Χάρμπορ και έτσι χάσαμε τον πόλεμο».

Η υπομονή και η ανοχή της “Αρκούδας” μπορεί να τελειώσει, με τον κίνδυνο να εξελιχθεί η σύγκρουση σε περιφερειακή ή και παγκόσμια. Το ενδεχόμενο αυτό δεν είναι θεωρητικό. Η Δύση και η ουκρανική κυβέρνηση, θεωρούν πως μία πυρηνική εμπλοκή προκαλεί αυτοσυγκράτηση. Αλλά το πού τελειώνει η αυτοσυγκράτηση και πού αρχίζει ο πανικός, στερείται φιλοσοφικών εκτιμήσεων… Η επιχείρηση φαίνεται να σχεδιάστηκε να παρασύρει τη Μόσχα σε ασύμμετρη αντίδραση. Η Ρωσία το πιθανότερο είναι να απαντήσει με ψυχραιμία, καθώς γνωρίζει ότι ασύμμετρες ενέργειες θα νομιμοποιούσαν περαιτέρω δυτική εμπλοκή στο ουκρανικό πεδίο και αυτό θέλει να το αποφύγει.