Ποιο είναι το μεγάλο στοίχημα του Μπάιντεν – Πρόεδρος στη διχασμένη Αμερική

Η άλλη Αμερική βγήκε στο προσκήνιο της πολιτικής. Η άλλη Αμερική που δεν κατοικεί στο Μανχάταν, στη Βοστόνη, στο Σικάγο, στο Μαϊάμι, στο Σαν Φρανσίσκο, αλλά στα περίχωρά τους, στις υποβαθμισμένες και εγκαταλελειμμένες γειτονιές, στην βαθιά επαρχία των μπαρ και της αμορφωσιάς… Έξω από το Λος Άντζελες υπάρχει ένας δρόμος 60 χλμ. όπου ζουν απόκληροι του συστήματος σε σκηνές. Σαράντα εκατομμύρια άνθρωποι ζουν από συσσίτια.

Η άλλη Αμερική είναι μεγάλη, αλλά δεν φαίνεται, παρά μόνο λίγο στο σινεμά. Οι βαρεμένοι, πρωτόγονοι, ακροδεξιοί, συνομωσιολόγοι που πολιόρκησαν και εισέβαλαν στο Καπιτώλιο είναι απλά η κορυφή του παγόβουνου. Από κάτω υπάρχει πολύς πάγος. Η εμφάνισή τους στην Ουάσιγκτον μετά από πρόσκληση του Τραμπ δεν αποτέλεσε έκπληξη ούτε σοκ, για όσους δεν κρύβονται πίσω από το δάκτυλό τους. Aπλά σηματοδότησε την εμφάνιση της αμερικανικής κοινωνικής πραγματικότητας στην κεντρική σκηνή των πολιτικών εξελίξεων.

Ο Τζο Μπάιντεν το κατάλαβε αμέσως και αντέδρασε ως πραγματικός και έμπειρος ηγέτης καθορίζοντας μάλιστα και τον τρόπο που θα πολιτευτεί: «θα είναι μια τετραετία αποκατάστασης τη δημοκρατίας, της αξιοπρέπειας, του σεβασμού, της ανοχής». Το διάγγελμά του ήταν εξαιρετικό, σπουδαίο, γιατί ήταν αυθόρμητο, χωρίς κείμενο, ουσιαστικό, ηγετικό, αυστηρό. Μίλησε θυμωμένος, αλλά σαν πατέρας του έθνους: «η Αμερική είναι πολύ καλύτερη από αυτό που είδαμε σήμερα».

Γιατί οι 400 πραιτοριανοί του Καπιτωλίου δεν εμπόδισαν την εισβολή; Είτε γιατί είχαν δει πολλούς διαδηλωτές να οπλοφορούν και φοβήθηκαν ότι θα γινόταν μακελειό, οπότε σωστά έπραξαν, είτε κάποιοι από αυτούς ήταν μέσα στο κόλπο που μπορεί να σημαίνει πάρα πολλά προβλήματα, στην ούτως ή άλλως προβληματική αστυνομία…

Γιατί το προκάλεσε αυτό ο Τραμπ; Το ερώτημα είναι απλοϊκό. Είναι πασιφανές πως επιχειρεί να ελέγξει ή ακόμα και να διασπάσει αν χρειαστεί το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα. Ο Τραμπ αντιγράφει πρακτικές του Χίτλερ. Στο διάγγελμά του κατά την διάρκεια των επεισοδίων φάνηκε καθαρά πως δεν κάνει πίσω, ήταν μια τακτική κίνηση η προτροπή του προς τους διαδηλωτές να διαλυθούν. Μόνο όταν είδε πως ο Πενς ήταν απέναντί του και ότι οι δικοί του τον εγκατέλειπαν, φοβήθηκε μην τον βγάλουν τρελό και χάσει τα πάντα, την δυνατότητα να επανεκλεγεί, τον έλεγχο της περιουσίας του…

Η κρίση του πολιτικού συστήματος

Οι Ρεπουμπλικάνοι τον ανέχθηκαν τέσσερα χρόνια. Τον φοβόντουσαν κιόλας. Το σενάριο για την ενεργοποίηση της 25ης τροπολογίας του αμερικανικού Συντάγματος, που επιτρέπει στον αντιπρόεδρο και σε μια πλειοψηφία του υπουργικού συμβουλίου να κηρύσσουν τον πρόεδρο “ανίκανο” να ασκεί τα καθήκοντά του, δεν προχώρησε με την δικαιολογία ότι η διαδικασία θα έπαιρνε περισσότερο χρόνο από την αλλαγή στον Λευκό Οίκο. Αυτό είναι σημαντικό και μπορεί να αποδειχθεί και ύποπτο.

Δεν πρέπει να μας διαφεύγει η απόπειρα κάποιων ρεπουμπλικάνων γερουσιαστών και βουλευτών να ανατρέψουν το αποτέλεσμα της Αριζόνα. Στη Γερουσία ήταν 6 απέναντι σε 93 και στη Βουλή 121 απέναντι σε 303. Δεν πρέπει επίσης να μας διαφεύγει ότι δημοσκόπηση της YouGov Direct έβγαλε ότι το 45% των Ρεπουμπλικανών ψηφοφόρων υποστηρίζουν την εισβολή. Υπάρχει κι ένα 7% των ψηφοφόρων των Δημοκρατικών και ένα 45% των ανεξάρτητων που δεν συντάσσονται ευθέως στην ιδέα ότι ενέργειες αυτού του τύπου αποτελούν απειλή για τη δημοκρατία.

Τι σημαίνουν όλα αυτά; Είναι νωρίς να πούμε. Ενδεχομένως να δούμε μια διάσπαση του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος σε ακροδεξιούς φασίζοντες και σε δημοκρατικούς δεξιούς. Ή έστω δύο ευκρινείς αντιμαχόμενες τάσεις, όπως στο Δημοκρατικό κόμμα που έχει τη νεοφιλελεύθερη τάση και την αριστερή… Αν ο Μπάιντεν δεν τα καταφέρει, μπορεί να δούμε και θεσμική διάσπαση του δικομματισμού. Μπορεί να δούμε μια νέα τροποποίηση του αμερικανικού Συντάγματος.

Η κρίση του αμερικανικού πολιτικού συστήματος φανερώθηκε με την επιλογή Τραμπ από τους Ρεπουμπλικάνους και με την εκλογή του στην προεδρία. Αλλά δεν αφορά μόνο αυτούς, αφορά και τους Δημοκρατικούς. Η ήττα της Χίλαρι Κλίντον και η απήχηση του Σάντερς κατέγραψαν το εξ ίσου βαθύ ρήγμα μέσα στο Δημοκρατικό κόμμα.

Ο διχασμός είναι πρωτίστως κοινωνικός

Χωρίς αμφιβολία, τα γεγονότα της 6ης Ιανουαρίου ανέδειξαν ως ένα βαθμό το βάθος του διχασμού μέσα στην αμερικανική κοινωνία, αλλά όχι την ποιότητά του. Η καταγγελία περί ακροδεξιών και περί βίας (τέσσερις νεκροί) είναι επιφανειακή, αν όχι ύποπτη πολιτικά. Το ίδιο είχε συμβεί με τους φόνους μαύρων από αστυνομικούς που οδήγησαν στη συγκρότηση του κινήματος “Black lives matter” και στο γκρέμισμα αγαλμάτων “ηρώων” με ρατσιστικό (;) παρελθόν.

Η απλούστευση, η σύγχυση και η παραίσθηση κυριαρχούν στην αμερικανική κοινωνία. Πρόσφατη έκφανση αυτής της σύγχυσης των εννοιών και των αξιών είναι και η συγκρότηση κινήματος πολιτών που θεωρούν τον Όμηρο και τον Σαίξπηρ σεξιστές… Η ανιστορικότητα που γέννησε ο πολιτικός καθωσπρεπισμός, μεταλλάχθηκε σε ένα ακραίο δικαιωματισμό που εκφράζεται στο casting του Χόλιγουντ, το οποίο εισάγει μια παλέτα χρωμάτων στους πρωταγωνιστές των ταινιών του, έξω από την ιστορική πραγματικότητα.

Μία ακόμη εκδήλωση του πολυπολιτισμού και της παγκοσμιοποιητικής όσμωσης εκ των άνω. Στους κάτω επιβάλλεται, δεν είναι επιλογή τους. Κι αυτό έχει επιπτώσεις, κοινωνικές και πολιτικές. Αλλά τι διχασμός είναι αυτός; Προφανώς είναι πολιτικός, δηλαδή πως εφαρμόζεται η δημοκρατία και η δικαιοσύνη από τα δύο κόμματα προς όφελος ποιών. Αλλά είναι και φυλετικός. Είναι και πολιτισμικός. Αλλά πρωτίστως είναι κοινωνικός διχασμός, ταξικού περιεχομένου.

Ο Γουόρεν Μπάφετ ομολόγησε την έκπληξή του όταν κατάλαβε πως η γραμματέας του πλήρωνε περισσότερους φόρους από τον ίδιο. Ο Τραμπ αποδείχθηκε πως πληρώνει ένα δολάριο φόρους το χρόνο. Το χρήμα και η ισχύς που απορρέει από αυτό διαστρεβλώνει κάθε έννοια δημοκρατίας και οι αμερικάνικες μάζες μπορεί να μην κατανοούν τις συντεταγμένες του προβλήματος, αλλά τις νιώθουν στο πετσί τους.

Το στοίχημα Μπάιντεν

Ο Μπάιντεν παραλαμβάνει μια διχασμένη και ένοπλη Αμερική. Ξέρει ότι “η δημοκρατία είναι εύθραυστη”. Ενδεχομένως να ξέρει και πως η ενότητα της Ομοσπονδίας στηρίζεται σε πεπαλαιωμένα μπετά. Δεν είναι αριστερός, αλλά εκλέχθηκε με τους ψήφους της σαντερικής αριστεράς. Είναι κεντρώος, αλλά πόσο εύκολο θα είναι να περάσει το πρόγραμμά του. Τα νούμερα είναι οριακά. Είναι και σε δύο χρόνια οι ενδιάμεσες εκλογές…

Έχει και την Κίνα στον σβέρκο του. Έχει το ΝΑΤΟ σε κωματώδη κατάσταση. Έχει μια Ευρώπη ανολοκλήρωτη, βολεμένη στην απάθεια και στους εσωτερικούς της ανταγωνισμούς. Έχει μια Ιαπωνία που έχει εισέλθει σε φάση εγκάρδιας συνεννόησης με την Κίνα. Έχει τον εσωτερικό οικονομικό πόλεμο ανάμεσα στην παλιά φρουρά των πλουσίων και τους νεόπλουτους της ψηφιακής επανάστασης.

Έχει κι ένα σύστημα μέσα στο Δημοκρατικό Κόμμα –από το οποίο και ο ίδιος προέρχεται– που είναι νεοφιλελεύθερο, χρηματιστικό, το οποίο το μόνο που ξέρει να κάνει είναι να φτιάχνει “φούσκες” στο ταμπλό του NYSE και να διευρύνει τις ανισότητες. Θα μπορέσει το δίδυμο Μπάιντεν-Χάρις να ξεπεράσει τον αμερικάνικο διχασμό και να αναστηλώσει την αμερικανική κοινωνία; Οι καλές προθέσεις μπορούν να θεωρηθούν δεδομένες, αλλά αυτό δεν φτάνει…