Ποιοι είναι οι Αλαουίτες που ξεσηκώθηκαν στην Συρία

Όπως γράφει ο Σονέρ Κατζαπτάι, διευθυντής του Τουρκικού Ερευνητικού Προγράμματος του Washington Institute, τυχόν θρησκευτική σύγκρουση Σουνιτών και Αλαουιτών στη Συρία θα μπορούσε ενδεχομένως να επεκταθεί και στο εσωτερικό της γειτονικής Τουρκίας, προκαλώντας εντάσεις μεταξύ των Αλεβιτών της και της κυβέρνησης στην Άγκυρα. Αυτό ακούγεται στην πραγματικότητα παράδοξο, γιατί στην ουσία οι Αλεβίτες δεν είναι Αλαουίτες.

Παρά τα σημασιολογικά παρόμοια ονόματα – τόσο οι Αλαουίτες, όσο και οι Αλεβίτες αντλούν τα ονόματά τους από τον σεβασμό τους για τον Αλί, στενό συγγενή του μουσουλμάνου προφήτη Μωάμεθ – οι Αλεβίτες και οι Αλαουίτες αντιπροσωπεύουν διαφορετικές τάσεις του Ισλάμ.

Οι Αλεβίτες δεν είναι Αλαουίτες, όπως και οι Προτεστάντες/Διαμαρτυρόμενοι δεν είναι στην κυριολεξία διαμαρτυρόμενοι με την πολιτική ένοια. Επιπλέον, οι Αλαουίτες είναι Άραβες, ενώ οι Αλεβίτες Τούρκοι. Θα θυμούνται ίσως και κάποιοι αναγνώστες την πρόσφατη διένεξη μεταξύ Αλβανίας και Τουρκίας, επειδή ο Ράμα είχε την φαεινή ιδέα να φτιάξει στην Αλβανία “Βατικανό” Αλεβιτών.

Ακόμη και οι Κούρδοι ή Βαλκάνιοι Αλεβίτες προσεύχονται στα τουρκικά, μαρτυρώντας την ουσιαστικά τουρκική φύση του Αλεβισμού. Οι Άραβες Αλαουίτες αποτελούν μέρος μιας ανάμικτης και άκρως μυστικοπαθούς παραφυάδας του Ισλάμ, που πιστεύεται ότι είναι ανοιχτό μόνο σε άνδρες και, σε αυτή την περίπτωση, σε λίγους μυημένους. Η εσωτερική πίστη των Αλαουιτών θεωρείται από ορισμένους ότι είναι κοντά στον σιισμό. Πρόσφατα, η ταυτότητα των Αλαουιτών έχει εξελιχθεί: Μετά την Ισλαμική Επανάσταση, το Ιράν προσέγγισε τους Αλαουίτες, προπαγανδίζοντας τον ισχυρισμό ότι είναι στην πραγματικότητα Σιίτες – αυτό το έκανε για δικαιολογήσει τη σιιτική-ιρανική υποστήριξη στο καθεστώς της Δαμασκού που υποστηρίζεται από τους Αλαουίτες.

Η πίστη των Αλεβιτών, από την άλλη πλευρά, είναι μια σχετικά αδόμητη ερμηνεία του Ισλάμ, ανοιχτή και στα δύο φύλα και, ιστορικά, ακόμη και στους μη μουσουλμάνους. Ο αλεβισμός είναι μοναδικός μεταξύ των μουσουλμανικών σχισμάτων, καθώς δεν διαχωρίζει άνδρες και γυναίκες, ακόμη και κατά τη διάρκεια της προσευχής. Η πίστη των Αλεβιτών είναι επίσης ανάμικτη με πολλοίς συγκερασμούς, αναμειγνύοντας το Ισλάμ και τον Σουφισμό, καθώς επίσης τρέφει σεβασμό για ορισμένες παραδόσεις του Χριστιανισμού και την προ-ισλαμική θρησκεία των Τούρκων, τον Σαμανισμό.

Αλεβίτες και αλαουίτες 

Σε αντίθεση με την αλαουϊτική πίστη, ο αλεβισμός στερείται γραπτών παραδόσεων και δεν δίνει έμφαση στην θρησκευτική πρακτική. Μια επιπλέον βασική διαφορά μεταξύ των δύο σχεδόν ομώνυμων αιρέσεων είναι ότι ενώ η πίστη των Αλαουιτών μπορεί να θεωρηθεί παρακλάδι του σιιτικού Ισλάμ, οι Αλεβίτες δεν είναι ούτε Σουνίτες, ούτε Σιίτες. Περίπου το 80% των μουσουλμάνων σε όλο τον κόσμο είναι Σουνίτες και μόνον το 15%-20% Σιίτες. Ομάδες όπως των Αλεβιτών αποτελούν ένα τόσο μικρό μέρος της μουσουλμανικής πίστης, που πολλοί απλώς τις αγνοούν.

Πολλοί υποθέτουν ότι επειδή οι Αλεβίτες δεν είναι Σουνίτες, πρέπει να είναι Σιίτες, μπερδεύοντάς τους με τους Αλαουίτες που μοιάζουν τα ονόματά των δογμάτων τους. Αυτός ο μύθος είναι κοινός ακόμη και μεταξύ των μουσουλμάνων που υποθέτουν ότι οι Αλαουίτες και οι Αλεβίτες είναι το ίδιο και το αυτό. Παραδόξως, αυτή η παρανόηση υπάρχει ακόμη και στους Τούρκους Αλεβίτες. Δεν είναι απίθανο να συναντήσουμε Αλεβίτες που, λόγω έλλειψης θρησκευτικής παιδείας αλλά και λόγω της βαθιάς εκκοσμίκευσής τους κατά τον εικοστό αιώνα, υποθέτουν ότι ο Αλαουίτης είναι απλώς μια διαφορετική προφορά του Αλεβίτη!

Οι Τούρκοι Αλεβίτες έχουν αυτοπροσδιορισθεί ιστορικά ως μια μειονοτική ομάδα που διώκεται από την πλειοψηφία των Σουνιτών. Αντίστοιχα, εάν η σύγκρουση στη Συρία στρέψει τους Σουνίτες εναντίον των Αλαουιτών, οι Τούρκοι Αλεβίτες που έχουν θρησκευτική συνείδηση ​​αυτομάτως θα ταυτισθούν με την μειονότητα των Αλαουιτών της Συρίας και θα πάρουν το μέρος τους.

Έτσι, ακόμα κι αν οι Αλεβίτες δεν είναι Αλαουίτες, μια σύγκρουση Σουνιτών-Αλαουιτών στη Συρία μπορεί να έχει σημαντική απήχηση στην Τουρκία, επηρεάζοντας και την επίσημη πολιτική της Άγκυρας για τη Συρία (οι παρακάτω χάρτες δείχνουν την κατανομή των Αλαουιτών στη Συρία και των Αλεβιτών στην Τουρκία).

 

Οι Αλεβίτες αποτελούν πάνω από το 10% των 75 εκατομμυρίων κατοίκων της Τουρκίας, είναι κοσμικοί και ως επί το πλείστον φιλοκεμαλιστές, υποστηρίζοντας τον αυστηρό διαχωρισμό θρησκείας και πολιτικής. Το κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP), το οποίο έχει απομακρυνθεί αρκετά από τις αυστηρές ισλαμιστικές του ρίζες και έχει διεισδύσει σε όλους τους τομείς της τουρκικής κοινωνίας, εξακολουθεί να αποτυγχάνει στην προσπάθεια προσεταιρισμού των Αλεβιτών. Για να το πούμε ωμά, ορισμένοι στο ΑΚΡ και πολλοί Τούρκοι Αλεβίτες δεν φαίνεται να τα πηγαίνουν και τόσο καλά…

Η Τουρκία έχει και ένα βεβαρημένο παρελθόν στις σεχταριστικές συγκρούσεις μεταξύ Αλεβιτών και Σουνιτών: Θυμίζουμε τις συγκρούσεις σε κοινότητες των Αλεβιτών κατά την δεκαετία του 1970. Ωστόσο, τα πράγματα έχουν βελτιωθεί τα τελευταία χρόνια. Ωστόσο, εάν η Άγκυρα πάρει θέση στην Συρία κατά του “αλαουιτικού” καθεστώτος του Άσαντ και υποστηρίξει τους Σουνίτες – δηλαδή με μία λογική αποκλειστικά σεχταριστική – ορισμένοι στην τουρκική κοινότητα των Αλεβιτών μπορεί να το θεωρήσουν ως “σουνιτική επίθεση” εναντίον “αδελφών Αλεβιτών”.

Όλα αυτά μπορεί να δέσουν τα χέρια της Τουρκίας στη Συρία. Ωστόσο, η Άγκυρα θα μπορούσε να βρει διέξοδο αν ξεκαθαρίσει ότι δεν θα εξυπηρετήσει αποκλειστικά σεχταριστικά-σουνιτικά συμφέροντα εις βάρος των Αλαουιτών ή των Αλεβιτών. Η Τουρκία θα πρέπει επίσης να απευθυνθεί στους Σύρους Αλαουίτες για να οικοδομήσει με αυτούς σχέση εμπιστοσύνης, καθώς ήταν φανατικά ενάντια στον Άσαντ τον οποίοι εκείνοι υποστήριζαν. Οι Αλαουίτες δεν είναι Αλεβίτες, αλλά αυτό θα μπορούσε εύκολα να χαθεί στη μετάφραση, εκτός εάν η Άγκυρα δώσει προσοχή σε αυτό το λεπτό ζήτημα, καθώς προσπαθεί να αντιμετωπίσει μια νέα κατάσταση.