Ποιοι είναι οι Μπεκτασί που θέλει ο Ράμα να τους φτιάξει Βατικανό στην Αλβανία

Είναι όμως και μια ευκαιρία για να εστιάσουμε σε ζητήματα που επιδιώκει να υπερκαλύψει ο ευρηματικός πάντοτε Αλβανός πρωθυπουργός. Δεδομένου ότι η εξαγγελία της, από πολλές απόψεις, πρωτότυπης ιδέας ήρθε δια των “New York Times”, μπορεί να υποτεθεί ότι τα πράγματα ενδεχομένως να είναι πιο σοβαρά. Ο Ράμα αναφέρθηκε στο ζήτημα και από το βήμα της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, ζήτημα που έχει αναμφισβήτητα και γεωπολιτικό ρόλο, πέρα από θρησκευτικό.

Δεν είναι εύκολη η μελέτη του συνόλου των εκφάνσεων του Ισλάμ και προφανώς δεν έχουμε την ειδίκευση να προσεγγίσουμε το απολύτως περίπλοκο φάσμα των ρευμάτων και αιρέσεων του. Γνωρίζουμε, όμως, ότι οι Μπεκτασί ανήκουν στο σιϊτικό ρεύμα. Το εν λόγω δόγμα έχει πολλούς οπαδούς στην Αλβανία. Ιστορικά έχει αποδειχτεί ότι προέρχονται από εξισλαμισμένες κοινότητες και φυλές της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Με τους ολοκληρωτικούς διωγμούς του Κεμάλ Ατατούρκ εις βάρος εθνικών και θρησκευτικών μειονοτήτων, η έδρα του αντιφατικού αυτού θρησκευτικού τάγματος μεταφέρθηκε στην Αλβανία. Όμως, θεωρείται πολύ πιθανό μέλη και οικογένειες της αίρεσης των Μπεκτασί σε αστικά κέντρα της νοτίου Αλβανίας να είναι εξισλαμισμένοι Εβραίοι, κατά το παράδειγμα των Ντονμέ της Θεσσαλονίκης.

Ο επικεφαλής της Παγκόσμιας Γεροντίας των Μπεκτασί αποκαλείται Παγκόσμιος Αρχιμπαμπάς. Σήμερα ως τέτοιος αναγνωρίζεται ο Εντμόντ Μπραχίμαϊ, με καταγωγή από την Αυλώνα, πρώην αξιωματικός με τον βαθμό του συνταγματάρχη. Το ενδιαφέρον είναι πως, πριν τις θρησκευτικές του ανησυχίες, υπήρξε διοικητής Τάγματος Αντικατασκοπείας στο Ελμπασάν…

Οι Μπεκτασί βρήκαν φιλόξενο χώρο εγκατάστασης στην Αλβανία και λόγω της δυτικής υποστήριξης σε μία μουσουλμανική εκδοχή “εθνικής θρησκείας” των Αλβανών. Και πρωτεργάτες της ίδρυσης του αλβανικού έθνους – όπως οι Φράσερι και Κονίτσα για παράδειγμα – θεωρούσαν τον Μπεκτασισμό ως παράγοντα ενίσχυσης της εθνικής ολοκλήρωσης των Αλβανών.

Τί επιδιώκει ο Ράμα

Όμως ο Ράμα – χωρίς να έχει προηγηθεί οποιαδήποτε δημόσια συζήτηση ή διαβούλευση και έχοντας προτεραιότητα την αλλαγή της πολιτικής ατζέντας στην Αλβανία, όπως βασίμως μπορούμε να υποθέσουμε – ανακοίνωσε την πρωτοβουλία για την ίδρυση κράτους του Τάγματος των Μπεκτασί, το οποίο μάλιστα είχε το θράσος να το παρομοιάσει με το Βατικανό! Μάλιστα, στην αρχή οι ιθύνοντες της κοινότητας των Μπεκτασί έδειξαν αμήχανοι κι αιφνιδιασμένοι. Βέβαια, στην συνέχεια εξέδωσαν ανακοίνωση περί αποδοχής του ρόλου που πρόκειται να τους αναθέσουν, δηλώνοντας με στόμφο ότι είναι έτοιμοι να τον αναλάβουν!

Ο επικεφαλής της Κοινότητας που διατηρεί δίκτυο Τεκέδων της ευάριθμου αδελφότητας των Δερβίσηδων, έχει κατά καιρούς κατηγορηθεί για περίεργες συναλλαγές άλλοτε με το κράτος κι άλλοτε με το παρακράτος, σε υποθέσεις διακίνησης κεφαλαίων ή διαχείρισης ακινήτου περιουσίας. Αν και επί σειρά ετών δέχονταν εμβάσματα και εν γένει υποστήριξη από το Ιράν, τα τελευταία χρόνια εμφανίζεται δημοσίως σε κοινωνικές (και όχι μόνο) συνευρέσεις με Ισραηλινούς πολιτικούς, αλλά και Ραβίνους διαπιστευμένους ή μη στην Αλβανία.

Ο πανθεϊσμός που αποτελεί ένα στοιχείο του δόγματος των Μπεκτασί δεν αποκλείεται να είναι και η κύρια εξήγηση της σπουδής του Αλβανού πρωθυπουργού και όσων υποστηρίζουν την ίδρυση κρατιδίου τους στα Τίρανα: Δηλαδή να βλέπουν ένα εγχείρημα για την καλλιέργεια της “ανοχής” και της “θρησκευτικής συνύπαρξης” στην Αλβανία. Όμως, παραβλέπουν ότι κάτι τέτοιο επί της ουσίας αποτελεί απάρνηση των θρησκευτικών δογμάτων και διδασκαλιών τόσο του Ισλάμ, όσο και του Χριστιανισμού.

Η πραγματικότητα για τις θρησκευτικές κοινότητες

Πέραν των άλλων, γεννά πολλές απορίες αυτή η πρωτοβουλία των αλβανικών αρχών, με δεδομένο το γεγονός ότι στην πραγματικότητα – μαζί με τους Ορθόδοξους – η κοινότητα των Μπεκτασί αποτελεί στόχο διακρίσεων και δυσμενούς αντιμετώπισης απ’ την πολιτεία. Για παράδειγμα, η διαδικασία απογραφής του πληθυσμού και τα αποτελέσματα που η πολιτεία ανακοίνωσε τόσο το 2012, όσο και το 2023, καταδεικνύει ότι η προτεραιότητα για τα Τίρανα είναι να ικανοποιήσουν τους σουνίτες μουσουλμάνους, κάτι που συμπίπτει και με τις πολιτικές της Άγκυρας.

Μοιάζει τραγελαφικό το γεγονός ότι ενώ στατιστικά η πολιτεία σχεδόν τους… αφανίζει – και μάλιστα πολύ πιο έντονα απ’ τους Ορθοδόξους χριστιανούς – τώρα επιδιώκει να τους ανταμείψει, προσδίδοντας τους κρατική υπόσταση. Πάντως, αναλυτές συνδέουν τις εξαγγελίες αυτές και με την ανάγκη που έχει ο διεθνής παράγοντας να εφεύρει ένα σχήμα διαχείρισης της σερβικής ορθόδοξης κληρονομιάς στο Κόσσοβο.

Όμως, εάν όντως η Αλβανία επιδιώκει να αποδείξει ότι είναι προσηλωμένη στην δημιουργία συνθηκών απρόσκοπτης λειτουργίας των παραδοσιακών και επισήμως αναγνωρισμένων θρησκευτικών κοινοτήτων, υπάρχουν ενέργειες πολύ πιο εύκολα εφαρμόσιμες και μικρότερου κόστους. Το ζήτημα των περιουσιών, ακόμη και των λατρευτικών χώρων – πόσο μάλλον για ιδιοκτησίες αγροτικών γαιών και οικοπέδων, όπως και άλλα ζητήματα που αναδεικνύουν ευθαρσώς ακόμα και εκθέσεις ειδικών οργανισμών και φιλικών δυτικών κυβερνήσεων – είναι πολύ πιο προσοδοφόρο για την εφαρμογή της ειρηνικής συνυπάρξεως των θρησκειών στο χώρο της αλβανικής επικρατείας, όπως δηλώνουν πως επιδιώκουν τα Τίρανα…