Ποιοι είναι οι Πακιστανοί Ταλιμπάν που πήραν τα όπλα κατά του Ισλαμαμπάντ

Το Πακιστάν είναι αντιμέτωπο με την ισλαμική τρομοκρατία, η οποία επιδεινώθηκε μετά την άνοδο των Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν. Έπειτα από χρόνια σχετικής σταθερότητας, ένα κύμα αιματηρών επιθέσεων πραγματοποιείται το τελευταίο διάστημα, με τελευταίες αυτές που πραγματοποίησαν οι Πακιστανοί Ταλιμπάν σε αστυνομικά τμήματα στο Καράτσι. Στις αρχές του περασμένου Ιανουαρίου, ανέλαβαν την ευθύνη και για την δολοφονία δύο αξιωματικών των πακιστανικών μυστικών υπηρεσιών (ISI) σε ξενοδοχείο στην Παντζάμπ.

Να σημειωθεί πως η πλέον αιματηρή επίθεση που σημειώθηκε τα τελευταία χρόνια στη χώρα, έναντι τζαμιού αστυνομικής σχολής στην Πεσαβάρ στις αρχές Φεβρουαρίου, παραμένει “ορφανή”, με τους Πακιστανούς Ταλιμπάν να αποποιούνται την ευθύνη. Βασικοί ύποπτοι της επίθεσης που άφησε πάνω από 100 νεκρούς (στην πλειονότητα τους αστυνομικούς) είναι το Ισλαμικό Κράτος στο Χορασάν, που πολεμά και τους Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν, ή κάποια τζιχαντιστική φράξια των ίδιων των Πακιστανών Ταλιμπάν.

Σε ότι αφορά την επαρχία της Πεσαβάρ, αυτή βρίσκεται στην άκρη των εδαφών των φυλών των Παστούν, μια περιοχή βυθισμένη στη βία τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Η πιο ενεργή μαχητική ομάδα στην περιοχή είναι οι Πακιστανοί Ταλιμπάν, που αποκαλούνται επίσης Tehreek-e-Taliban Pakistan (TTP), που, όπως προαναφέραμε, έχει ξεκινήσει μία αιματηρή εκστρατεία κατά της κυβέρνησης του Ισλαμαμπάντ.

Οι συνομιλίες με το Ισλαμαμπάντ

Λίγο μετά την άνοδο των Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν, η τότε πακιστανική κυβέρνηση αποκάλυψε πως είχε ξεκινήσει συνομιλίες με τους Πακιστανούς Ταλιμπάν, με τον απερχόμενο πρωθυπουργό της χώρας Ιμράν Χαν να δεσμεύεται για αμνηστία, στην περίπτωση που αυτοί κατέθεταν τα όπλα. Δεν αποτέλεσε έκπληξη που οι όροι των Πακιστανών Ταλιμπάν απορρίφθηκαν τελικώς από το Ισλαμαμπάντ.

Τα σύνορα Πακιστάν-Αφγανιστάν καθορίστηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα από τους Βρετανούς αποικιοκράτες και τον τότε ηγεμόνα της περιοχής. Η συνοριακή γραμμή αποκαλείται “γραμμή Durand”. Από την πλευρά του Πακιστάν των συνόρων εφάπτονται οι “Περιοχές των Φυλών”, όπου η κυβέρνηση πρακτικά δεν ασκεί εξουσία. Οι Ταλιμπάν του Αφγανιστάν και του Πακιστάν είναι ξεχωριστές οντότητες, αν και ιδεολογικά σχεδόν ταυτίζονται.

Ενώ ο στρατός του Πακιστάν πολεμά τους εγχώριους Ταλιμπάν, κατηγορείται επί δεκαετίες ότι βοηθούσε στο παρασκήνιο τους Αφγανούς Ταλιμπάν (στην αρχή με χρήματα των ΗΠΑ, της Σαουδικής Αραβίας του Κατάρ και διαφόρων οργανισμών “ισλαμικής αρωγής” από διάφορα αραβικά κράτη). Η νίκη των Αφγανών Ταλιμπάν εξασφάλισε στο Πακιστάν έναν σύμμαχο, εξ’ ου και το Ισλαμαμπάντ προτρέπει να αναγνωριστεί διεθνώς η νέα κυβέρνηση της Καμπούλ.

Αφγανοί Ταλιμπάν είχαν αναφέρει ότι οι συνομιλίες των Πακιστανών ομοϊδεατών τους και του Ισλαμαμπάντ έλαβαν χώρα στο Αφγανιστάν, με την μεσολάβηση των ιδίων, κάτι που έχει παραδεχτεί και ο Χαν. Όλως περιέργως, οι Πακιστανοί Ταλιμπάν, εκτός από τρομοκρατική-τζιχαντιστική οργάνωση, είναι και εθνικιστές. Θεωρούν ότι πρέπει να αποσπάσουν εδάφη από το Πακιστάν και το Αφγανιστάν και να ιδρύσουν ένα ισλαμιστικό κράτος, με βάση τη φυλή των Παστούν, φατρίες της οποίας ζουν εκατέρωθεν των συνόρων.

Σαρία και Παστούν

Οι Πακιστανοί Ταλιμπάν, όπως προκύπτει από τις διακηρύξεις τους τα τελευταία χρόνια, έχουν ως ιδεολογικούς πυλώνες τις ισλαμικές αρχές, τα φυλετικά έθιμα και το έθνος των Παστούν. Αυτό επιβεβαιώνεται και στο πρώτο κεφάλαιο του βιβλίου του εμίρη της οργάνωσης Νουρ Ουαλί Μεχσούντ “Η επανάσταση Μεχσούντ, Νότιο Βαζιριστάν: Από την εξουσία των Βρετανών στον Αμερικανικό Ιμπεριαλισμό”, σύμφωνα με μελέτη του Δρ. Φαρχάν Ζαχίντ.

«Υπάρχουν διαφορετικές ομάδες που σχηματίζουν τους Πακιστανικούς Ταλιμπάν, είχε δηλώσει ο Πακιστανός πρωθυπουργός σε συνέντευξή στο τουρκικό κρατικό κανάλι TRT World. «Είμαστε σε συνομιλίες με ορισμένους από αυτούς για μια διαδικασία συμφιλίωσης. Μπορεί να μην καταλήξουμε σε κάποιο διακανονισμό στο τέλος, αλλά μιλάμε». Όταν ο Χαν έλεγε με ορισμένους από αυτούς ήξερε ακριβώς τι έλεγε.

Οι Πακιστανοί Ταλιμπάν έχουν υποστεί πολλές διασπάσεις και επανασυνδέσεις. Τον Δεκέμβριο 2007, περίπου 13 ομάδες ενώθηκαν υπό την ηγεσία του Μπαϊτουλάχ Μεχσούντ για να σχηματίσουν το TTP. Το 2020, οι Πακιστανοί Ταλιμπάν έμοιαζαν αποδυναμωμένοι. Η ηγεσία τους είχε σκοτωθεί ή εκδιωχθεί στο Αφγανιστάν, μετά την κατάρρευση των συνομιλιών του 2014. Επίσης, μία στρατιωτική επιχείρηση του Πακιστάν είχε φθείρε σε μεγάλο βαθμό τα υπολείμματά τους. Επειδή, όμως, είχαν προκληθεί και απώλειες μεταξύ αμάχων, δημιούργησε εχθρότητα και προς τις κρατικές δυνάμεις.

Οι Πακιστανοί Ταλιμπάν διασπώνται

Όταν απεβίωσε ο Μπαϊτουλάχ Μεσούντ μια “σούρα” διόρισε τον Μαουλάνα Φαζλουλάχ ως νέο ηγέτη των Πακιστανών Ταλιμπάν. Η αλλαγή ηγεσίας πυροδότησε συγκρούσεις μεταξύ των διαφόρων ομάδων τους, οι οποίες διευκόλυναν τη διάσπαση και την υποβάθμιση των επιχειρησιακών δυνατοτήτων της οργάνωσης. Επειδή ο Φαζλουλάχ δεν είναι μέλος της κυρίαρχης φατρίας Μεχσούντ, δεν μπόρεσε να διατηρήσει ενιαία την οργάνωση-ομπρέλα του 2007.

Έτσι, το 2014, η Tehreek-e-Taliban Pakistan κατακερματίστηκε, λόγω διαφωνιών σχετικά με βασικές στρατηγικές αποφάσεις, όπως εάν πρέπει να συμμετάσχει σε ειρηνευτικές συνομιλίες με την πακιστανική κυβέρνηση, ή εάν οι πολίτες θεωρούνται αποδεκτοί στόχοι επιθέσεων. Μεταξύ των ομάδων που αποσπάστηκαν από το TTP, ήταν η φράξια Μεχσούντ, μια από τις μεγαλύτερες και ισχυρότερες της οργάνωσης.

Στις 22 Ιουνίου 2018, μετά τη δολοφονία του πρώην εμίρη Φαζλουλάχ σε αμερικανική επίθεση με drone στο Αφγανιστάν, εμίρης των Πακιστανών Ταλιμπάν ανέλαβε ο Νουρ Ουαλί Μεχσούντ, ο οποίος επιχείρησε να επανενώσει την οργάνωση, όντας και μέλος της ισχυρότερης φατρίας. Κατάφερε να ανασυγκροτήσει το TTP, απορροφώντας τις διασπασμένες φατρίες του, ακόμη και φατρίες παρατάξεις που είχαν συγκλίνει με την Αλ Κάιντα.

Παράλληλα με την επανενοποίησή του, η Tehreek-e-Taliban Pakistan μετατόπισε σταδιακά τη ρητορική της από την παγκόσμια τζιχαντιστική προπαγάνδα που ευθυγραμμίζεται με την Αλ Κάιντα, σε μια αφήγηση με κέντρο το Πακιστάν και τους Παστούν. Αποδείχτηκε ότι η νίκη των Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν ενθάρρυνε το πακιστανικό παρακλάδι τους να εντείνει τις επιθέσεις. Την περίοδο που η κυβέρνηση του Πακιστάν επιχειρούσε κάποιου είδους προσέγγιση, οι Πακιστανοί Ταλιμπάν ενέτειναν τις τρομοκρατικές δραστηριότητες τους στην χώρα, όπως αποκαλύπτει παλαιότερη έκθεση του Πακιστανικού Ιδρύματος για Μελέτες Ειρήνης, κυρίως στις παραμεθόριες “περιοχές των φυλών”.

Κύμα τρομοκρατικών επιθέσεων

Οι Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν απελευθέρωσαν εκατοντάδες μαχητές του TTP, μεταξύ αυτών και τον υπαρχηγό του Μαουλβί Φακίρ Μοχάμαντ, ο οποίος κρατείτο σε αφγανικές φυλακές από το 2013. Ο Μοχάμαντ έχει δεσμευτεί έκτοτε να επιβάλει σαρία στο Πακιστάν, μη αποδεχόμενος το πακιστανικό Σύνταγμα, ενώ απέρριψε την πρόταση αμνηστίας του Ισλαμαμπάντ.

Η Tehreek-e-Taliban Pakistan έχει πραγματοποιήσει δεκάδες επιθέσεις εναντίον των πακιστανικών δυνάμεων ασφαλείας και αμάχων από τότε που οι Ταλιμπάν ανέλαβαν την εξουσία στο Αφγανιστάν, θυμίζοντας την αιματηρή τρομοκρατική εκστρατεία της οργάνωσης στο διάστημα 2009-2014.

Το Πεκίνο φοβάται πως οι Πακιστανοί Ταλιμπάν θα πραγματοποιήσουν επιθέσεις και κατά της κινεζικής παρουσίας στην χώρα. «Το TTP μπορεί να διεξάγει περισσότερες τρομοκρατικές επιθέσεις στο Πακιστάν και ειδικά σε Κινέζους και κινεζικά έργα, προκειμένου να αυξήσει την πίεση στην κυβέρνηση του Πακιστάν», προειδοποιούσε το κρατικό κινεζικό ΜΜΕ “The Global Times”.

Οι Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν διέψευσαν πλήρως τις προσδοκίες του Ισλαμαμπάντ ότι θα κατόρθωναν να χαλιναγωγήσουν το ΤΤΡ. Μια τέτοια κίνηση θα τους εξέθετε σε κατηγορίες για προδοσία της τζιχαντιστικής ιδεολογίας και σε κίνδυνο διχασμού στις τάξεις τους, αν φανούν να πειθαναγκάζονται από το Ισλαμαμπάντ. Σε ότι αφορά τους Πακιστανούς “αδελφούς”, αυτή εμπνέονται από την νίκη τους στο Αφγανιστάν και θέλουν να την επαναλάβουν και στο Πακιστάν.