Ποιοι ελέγχουν στρατιωτικά τη Συρία μετά τον Άσαντ

Αξίζει να τονιστεί ότι η εν λόγω οργάνωση παραμένει στη λίστα των τρομοκρατικών οργανώσεων του ΟΗΕ και των ΗΠΑ, ενώ ο ηγέτης της έχει επικηρυχθεί από τις ΗΠΑ για 10.000.000 δολάρια ήδη από το 2017. Δεν είναι καθόλου βέβαιο αν θα καταφέρουν να διοικήσουν τα εδάφη που ελέγχουν, ή θα αρχίσουν οι εσωτερικές έριδες και συγκρούσεις σύντομα. Επιπλέον η δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν είναι στην πολιτική τους κουλτούρα. Το πιθανότερο είναι να επιχειρήσουν να εγκαταστήσουν ισλαμικό καθεστώς και εφαρμογή της Σαρίας, γεγονός που θα μειώσει ακόμα περισσότερο την όποια διεθνή νομιμοποίηση και ανοχή απολαμβάνουν προς το παρόν. Επίσης, μια τέτοια εξέλιξη θα προκαλούσε τεράστιες αντιδράσεις στο εσωτερικό. 

Με το HTS συμμάχησαν και οι τζιχαντιστές τρομοκράτες του SNA, που στηρίζονται από την Τουρκία και αποτελούνται από ετερόκλητες μισθοφορικές ομάδες βασικός στόχος των οποίων είναι να προκαλέσουν ζημία στους Κούρδους στα βορειοανατολικά. Μέχρι στιγμής και παρά τους τουρκικούς βομβαρδισμούς των κουρδικών θέσεων, οι τρομοκρατικές ομάδες του SNA έχουν αντιμετωπιστεί από τους Κούρδους με επιτυχία. Επιπλέον, με την ανοιχτή στήριξή της στις τρομοκρατικές ισλαμιστικές ομάδες, η Τουρκία εκτίθεται ακόμα περισσότερο διεθνώς, ενώ καθιστά τον εαυτό της και νόμιμο στόχο των κουρδικών δυνάμεων τώρα ή στο μέλλον.

Οι Κούρδοι της Συρίας

Από την άλλη πλευρά υπάρχουν οι δυνάμεις του SDF υπό την ηγεσία των Κούρδων, που έχουν συμμαχήσει με τους Δρούζους και άλλες εθνοθρησκευτικές ομάδες της Συρίας. Οι SDF στηρίζονται από τις ΗΠΑ και το Ισραήλ ποικιλοτρόπως και αυτή την στιγμή ελέγχουν το 40% των εδαφών της Συρίας στα ανατολικά. Είναι μια τεράστια στρατιωτική δύναμη, με περισσότερους από 100.000 μαχητές, με υψηλής τεχνολογίας όπλα, θετική διεθνή εικόνα και μεγάλη διεθνή νομιμοποίηση! Επιπλέον οι Κούρδοι ελέγχουν το 90% των ενεργειακών πηγών, το 85% των υδάτινων πόρων και το 80% των εύφορων εκτάσεων κατάλληλων για αγροτική καλλιέργεια στη Συρία.

Οι Κούρδοι είναι από τους κερδισμένους αυτού του πολέμου μιας και αποκτούν κρατικές δομές και γεωπολιτική παρουσία, πολύ σημαντική. Ο συριακός στρατός, χωρίς ουσιαστικά να πολεμήσει, εγκατέλειψε τις θέσεις του και τα εδάφη που έλεγχε πέρασαν στον έλεγχο των τζιχαντιστών ή των Κούρδων. Αξίζει επίσης να σημειωθεί πως μέχρι στιγμής δεν υπήρξε σύγκρουση μεταξύ Κούρδων και τζιχαντιστών του HTS, οι οποίοι –επαναλαμβάνω– δεν ελέγχονται από την Τουρκία.

Η Ρωσία, πρώην προστάτης του Άσαντ αποχώρησε από τη Συρία με έναν ιδιαίτερα περίεργο τρόπο, χωρίς να πολεμήσει ουσιαστικά. Δεν πρέπει να αποκλειστεί το ενδεχόμενο να έγινε συμφωνία πακέτο μεταξύ Πούτιν-Τράμπ για εγκατάλειψη της Συρίας από τους Ρώσους  (με διατήρηση μόνο των δύο ρωσικών βάσεων στη Μεσόγειο) και με αντάλλαγμα κέρδη στην Ουκρανία. Θα φανεί πολύ σύντομα. Πάντως από την ιστορία γνωρίζουμε ότι οι ΗΠΑ και η Ρωσία δεν πολέμησαν ποτέ απευθείας η μια την άλλη παρά μόνο μέσω αντιπροσώπων. Όμως μετά το τέλος κάθε μεγάλου πολέμου, μοίρασαν ζώνες επιρροής μεταξύ τους!

Κερδισμένος το Ισραήλ

Μια σημαντική συνέπεια του πολέμου είναι ότι το Ιράν χάνει τα δίκτυα του στη Συρία και πλέον δεν θα μπορεί να πολεμά το Ισραήλ διά αντιπροσώπων. Το Ιράν, λοιπόν, αποδυναμώθηκε. Αντιθέτως, το Ισραήλ είναι ο μεγάλος κερδισμένος της περιοχής μιας και καταφέρνει να περιορίσει δραματικά τις απειλές εναντίον του. Παράλληλα ήδη δημιουργεί μια ζώνη ασφαλείας εντός των συριακών εδαφών. Είναι επίσης πιθανόν να βοηθήσει την κουρδική αυτόνομη διοίκηση της βορειοανατολικής Συρίας να βρει έξοδο στη Μεσόγειο, μέσω του ισραηλινού λιμανιού της Χάϊφα. Για την ακρίβεια, πιθανόν να δημιουργήσει έναν μεγάλο διάδρομο στα νότια της Συρίας που θα “ενώνει” τα υπό κουρδικό έλεγχο εδάφη στα βορειοανατολικά με το βόρειο Ισραήλ. Μένει να δούμε. Σε ένα τέτοιο σενάριο θα ευνοούνταν και η ανάπτυξη οδών μεταφοράς ενέργειας από τον Κόλπο στη Μεσόγειο μέσω Ισραήλ, παρακάμπτοντας το τουρκικό κράτος.

Η Τουρκία στα νότια της έχει εκτεταμένα σύνορα με μια κουρδική κρατική δομή με μεγάλη ισχύ και διεθνή νομιμοποίηση, καθώς και με ένα μικρό Αφγανιστάν το οποίο δεν ελέγχει η ίδια, αλλά μάλλον οι ανταγωνιστές της. Ήδη πολλές φωνές στο εσωτερικό της Τουρκίας, προερχόμενες από τον χώρο τον απόστρατων κεμαλιστών, ασκούν δριμεία κριτική στον Ερντογάν, κατηγορώντας τον ότι εξυπηρέτησε ισραηλινά και αμερικανικά συμφέροντα στη Συρία, υπονομεύοντας την τουρκική ασφάλεια, με στόχο να λάβει πολιτική στήριξη προκειμένου να επανεκλεγεί.

Πάντως, η Τουρκία θα κληθεί να αντιμετωπίσει ακόμα μεγαλύτερα διλήμματα στο άμεσο μέλλον που αφορούν την ίδια την εσωτερική πολιτειακή δομή και φυσιογνωμία της. Ήδη άρχισε εσωτερική συζήτηση για το αν είναι προτιμότερος ένας εκτεταμένος πόλεμος με τους Κούρδους, ή μια διαπραγμάτευση μαζί τους, ακόμα και με τον ίδιο τον φυλακισμένο Κούρδο ηγέτη Αμπντουλάχ Οτσαλάν. Οι πιο σώφρονες προτείνουν την διαπραγμάτευση. Επιπλέον, ο όρος “ομοσπονδιοποίηση της Τουρκίας” άρχισε να ακούγεται όλο και περισσότερο στον εσωτερικό της δημόσιο διάλογο. Μένει να δούμε πως θα εξελιχθούν τα πράγματα εκεί. Πάντως όσα ακούγονται περί δήθεν κυριαρχίας της Τουρκίας στη Συρία δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. Το απολύτως βέβαιο είναι ότι πλέον η Συρία φεύγει από  την ρωσο-ιρανική και περνά σε αμερικανο-ισραηλινή επιρροή και έλεγχο.

Θα μείνει ενωμένη η Συρία;

Το ερώτημα αν η Συρία καταφέρει να μείνει ενωμένη, ως ενιαίο κράτος, είναι δύσκολο να απαντηθεί με βεβαιότητα. Το πιο πιθανό είναι να πάει σε μια συνομοσπονδιακή δομή προς το παρόν. Το εναλλακτικό σενάριο είναι η διάσπαση σε τέσσερα κράτη. Ένα μικρό αλεβιτικό στα παράλια της Μεσογείου, ένα ισλαμιστικό στο μέσο, ένα κουρδικό στα ανατολικά με διάδρομο στα νότια και ένα κράτος των Δρούζων στα νοτιοδυτικά. Το συριακό δράμα έχει ακόμα πολλά επεισόδια.

Κλείνοντας θα ήθελα να αναφέρω και το εξής. Θα περίμενε κανείς να ακούσει ή να δει κάποιες πρωτοβουλίες από την ελληνική κυβέρνηση και τα κόμματα της αντιπολίτευσης για την προστασία των Ορθοδόξων Χριστιανών της Συρίας. Δυστυχώς δεν συνέβη. Πιστεύω επίσης ότι είναι επιτακτική ανάγκη Ελλάδα και Κύπρος να αποκτήσουν ερείσματα στη Συρία της μετά Άσαντ εποχής και ο καλύτερος τρόπος για να το πετύχουν είναι να αναπτύξουν καταρχήν σχέσεις με την κουρδική Ροζάβα, την οποία η ελληνική πολιτική κουλτούρα θα πρέπει να αρχίσει να βλέπει ως προκεχωρημένη γραμμή άμυνας του Ελληνισμού έναντι του τουρκικού επεκτατικού παραλογισμού. Και βέβαια η ελληνική κυβέρνηση πρέπει άμεσα να αναθεωρήσει την πολιτική της έναντι της Τουρκίας.