Ποιοι και πως βομβάρδισαν τους Τούρκους στη βάση αλ Ουατίγια

Η αεροπορική βάση Αλ Ουατίγια, που βρίσκεται 140 χλμ. νοτιοδυτικά της Τρίπολης, και που από τον περασμένο Μάϊο έχει περιέλθει στον έλεγχο της κυβέρνησης Σάρατζ, ουσιαστικά υπό τουρκικό έλεγχο, το Σάββατο 27 Ιουνίου στις 22:00’ βομβαρδίζεται ανηλεώς. Μέσα σε λίγα λεπτά γίνονται στάχτη και ερείπια οι εγκαταστάσεις της που φιλοξενούν μαχητικά F-16 και drones Bayraktar TB2 και Anka-S.

Εννέα ξεχωριστές αεροπορικές επιδρομές την σφυροκοπούν χειρουργικά, διαπερνώντας το απέραντο σκοτάδι της ερήμου και μετατρέποντας τη νύχτα σε ημέρα. Το εγκατεστημένο αντιαεροπορικό σύστημα Hawk MIM-23, που υποτίθεται θα την προστάτευε από μία τέτοια αεροπορική επίθεση καταστρέφεται ολοσχερώς. Είχε εγκατασταθεί λίγα 24ωρα νωρίτερα, στις 2 Ιουλίου και προφανώς δεν είχαν ακόμα τεθεί σε πλήρη επιχειρησιακή ετοιμότητα. Μέσα σε λίγα λεπτά οι Τούρκοι έχασαν τις δύο από τις οκτώ συστοιχίες Hawk MIM-23 που διαθέτουν στο οπλοστάσιό τους.

Παρ’ ότι η Άγκυρα ούτε το διαψεύδει, ούτε το επιβεβαιώνει, σύμφωνα με τις υπάρχουσες πληροφορίες, έξι Τούρκοι αξιωματικοί και ένας διοικητής έχασαν τη ζωή τους ή τραυματίστηκαν σοβαρά, καθώς η αίθουσα επιχειρήσεων καταστράφηκε ολοσχερώς. Μαζί της καταστράφηκαν ολοσχερώς και τρία ραντάρ. Οι Τούρκοι πιάνονται στον ύπνο και μάλιστα σε εμπόλεμη ζώνη. Όσα λεπτά διαρκεί η επίθεση δεν υπάρχει καμία τουρκική αντίδραση, καμία προσπάθεια άμυνας.

Πρόκειται για βαρύτατη ήττα όχι μόνο λόγω της απώλειας πολύτιμου οπλικού συστήματος, αλλά και επειδή αποδεικνύεται στην πράξη ότι η μαχητική ικανότητα του τουρκικού στρατού δεν είναι αυτή που παρουσιάζει η Άγκυρα. Με άλλα λόγια πρόκειται, εκτός των άλλων, και για άγριο στραπατσάρισμα του κύρους των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων, καθώς και της εικόνας που φιλοτεχνούν εδώ και χρόνια.

Αναμφισβήτητο γεγονός είναι ότι οι Τούρκοι αιφνιδιάστηκαν πλήρως. Σύμφωνα με πληροφορίες, ο βομβαρδισμός έκανε έξαλλο τον Ερντογάν, παρ’ ότι η Άγκυρα προσπάθησε να υποβαθμίσει το γεγονός και τις απώλειες που είχε σε έμψυχο και άψυχο υλικό. Είναι σαφές, ωστόσο, ότι κάποιοι αξιωματικοί θα τιμωρηθούν αυστηρά, χωρίς να είναι σαφές εάν η εκκαθάριση θα φτάσει ψηλά στην ιεραρχία ή θα περιοριστεί στους άμεσα εμπλεκόμενους.

Η ταυτότητα των μαχητικών

Τα ερωτήματα για την ταυτότητα των μαχητικών αεροσκαφών που συμμετείχαν στην επιχείρηση εξακολουθούν να αιωρούνται. Μέχρι στιγμής, καμία χώρα δεν έχει αναλάβει την ευθύνη της επίθεσης. Ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα είναι και η σιγή που τηρεί η Άγκυρα. Τα φίλα προσκείμενα στον Ερντογάν τουρκικά Μίντια έχουν αποφύγει να κατονομάσουν, ούτε καν να αφήσουν αιχμές.

Σύμφωνα με εμπειρογνώμονες, οι Τούρκοι πρέπει να έχουν βγάλει συμπεράσματα, μελετώντας τα κομμάτια των πυραύλων που χρησιμοποιήθηκαν στην επίθεση. Τα σενάρια που κυκλοφόρησαν αμέσως μετά ενέπλεκαν τέσσερις χώρες: τη Ρωσία, την Αίγυπτο, τη Γαλλία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.

Οι στρατιωτικοί αναλυτές που ασχολήθηκαν με την επίθεση έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα πως πρόκειται για μία σύμπραξη. Η ιστοσελίδα αμυντικών θεμάτων MENA Defense ξεκαθαρίζει ότι οι δυνάμεις του Χαφτάρ δεν διαθέτουν ούτε τα μέσα ούτε την εκπαίδευση για μια τόσο απαιτητική επιχείρηση, ειδικά αν αναλογιστεί κανείς ότι η τουρκική βάση απέχει 600-700 χιλιόμετρα από τις δικές τους αεροπορικές βάσεις.

Πρώτο σενάριο: Αίγυπτος

Αρχικά, κυκλοφόρησαν φήμες ότι την επίθεση πραγματοποίησε η αιγυπτιακή αεροπορία. Το Κάιρο, εξάλλου, είχε στείλει μήνυμα στην Άγκυρα να μην επιχειρήσει επίθεση εναντίον της Σύρτης και της Αλ Τζούφρα, κάτι το οποίο ο ίδιος ο Ερντογάν είχε ήδη προαναγγείλει. Ο πρόεδρος Σίσι, όμως, έχει ανακηρύξει τις δύο πόλεις κόκκινη γραμμή, απειλώντας δημόσια με στρατιωτική επέμβαση εάν αυτές απειληθούν. Λόγω αυτών, ήταν λογικό η πρώτη σκέψη να πάει στην Αίγυπτο.

Λίγο μετά την επίθεση έγκυρα αραβικά Μίντια δημοσιοποίησαν πληροφορίες σύμφωνα με τις οποίες, την επίθεση πραγματοποίησαν γαλλικής κατασκευής μαχητικά αεροσκάφη τέταρτης γενιάς τύπου Rafale (Dassault Aviation). Τέτοια μαχητικά διαθέτει βέβαια η Γαλλία, αλλά και η Αίγυπτος. Το γεγονός, μάλιστα, ότι το βίντεο που απέδειξε την καταστροφική επίθεση το έδειξε αιγυπτιακό τηλεοπτικό δίκτυο δεν αφήνει καμία αμφιβολία ότι το Κάιρο είναι με τον έναν ή τον άλλο τρόπο αναμεμιγμένο.

Αναλυτές, όμως, αμφισβητούν το σενάριο η επίθεση να σχεδιάστηκε και να εφαρμόστηκε αποκλειστικά από την Αίγυπτο. Μπορεί η αεροπορία της να διαθέτει Rafale, εξοπλισμένα με μακράς εμβέλειας πυραύλους Storm Shadow, αλλά η επιχείρηση ήταν πολύ απαιτητική για να την φέρουν σε πέρας αποκλειστικά Αιγύπτιοι πιλότοι, οι οποίοι ακόμα βρίσκονται στη φάση της εκπαίδευσης σε ό,τι αφορά στα Rafale. Αντίθετα, είναι απολύτως εξοικειωμένοι με τα ρωσικά μαχητικά αεροσκάφη MiG-29.

Γιατί, λοιπόν, να μην χρησιμοποιούσαν αυτά για την επίθεση; Ίσως γιατί θα υποχρέωναν τη Ρωσία να αρνηθεί ότι συμμετείχε, οπότε και η μόνη χώρα που θα μπορούσε να έχει κάνει την επίθεση θα ήταν η Αίγυπτος. Με άλλα λόγια, θα επρόκειτο για ένα είδος ομολογίας, ενώ τώρα υπάρχει αμφιβολία για το εάν δράστης είναι η Αίγυπτος ή η Γαλλία. Είναι αξιοσημείωτο, πάντως, πως διπλωματικές και στρατιωτικές πηγές στο Παρίσι δεν έκαναν προσπάθεια να διαψεύσουν την εμπλοκή τους στην επίθεση, ρίχνοντας έτσι λάδι στη φωτιά.

Δεν είναι, εξάλλου, μυστικό ότι η σχέση Μακρόν-Ερντογάν είναι στο ναδίρ λόγω της Λιβύης. Ο Γάλλος πρόεδρος έχει κάθε λόγο να αφήνει να αιωρείται το ενδεχόμενο γαλλικής συμμετοχής στην επίθεση, αφού έτσι φαίνεται να δίνει καταλυτική απάντηση στην πρόκληση που πριν από εβδομάδες είχε υποστεί γαλλική φρεγάτα από τουρκική. Στρατιωτικοί αναλυτές υποστηρίζουν, όμως, ότι είναι μάλλον απίθανο τα Rafale να ξεκίνησαν από βάση στη Γαλλία, διότι σ’ αυτή την περίπτωση θα είχαν γίνει αντιληπτά από τα μέσα επιτήρησης του ΝΑΤΟ.

Δεύτερο σενάριο: Ρωσία

Σύμφωνα μ’ αυτό είναι η Ρωσία που πραγματοποίησε την επίθεση. Αρχικά, μάλιστα, κυκλοφόρησαν και πληροφορίες ότι ήταν ρωσικά μαχητικά Suchoi. Αυτά χρησιμοποίησε το Κρεμλίνο και στη Συρία, όταν οι Τούρκοι επέλεξαν να παραβιάσουν την εκεχειρία. Ας σημειωθεί ότι η Μόσχα διαθέτει μαχητικά αεροσκάφη στη βάση της Αλ Τζούφρα στη Λιβύη, αλλά και μισθοφόρους της ρωσικής ιδιωτικής εταιρείας Wagner.

Εξάλλου, η Ρωσία είχε λόγο να δώσει ένα ηχηρό ράπισμα στην Τουρκία, με την οποία έχει αναπτύξει σχεδόν στρατηγική σχέση, αλλά ταυτόχρονα τα συμφέροντά τους συγκρούονται και στη Συρία και στη Λιβύη. Στη Λιβύη, μάλιστα, το Κρεμλίνο προωθεί έναν συμβιβασμό μεταξύ των δύο αντιμαχόμενων πλευρών, αλλά στη βάση του διαχωρισμού που υπάρχει σήμερα. Αντιθέτως, έχει ξεκαθαρίσει  πως η Σύρτη και η αλ Τζούφρα πρέπει να παραμείνουν στον έλεγχο των δυνάμεων του Χάφταρ, κάτι που έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τα σχέδια του Ερντογάν.

Παρ’ ότι, θεωρητικά η Ρωσία θα μπορούσε θεωρητικά να έχει προβεί στην επίθεση αυτή, είναι εξαιρετικά αμφίβολο αν θα τράβαγε τόσο το σκοινί, διακυβεύοντας μία απόλυτη ρήξη με την Τουρκία. Το Κρεμλίνο, όμως, επιθυμεί να κρατήσει την Τουρκία κοντά του. Έχει, όμως, διαφανεί ότι τα συμφέροντά τους συγκρούονται και στη Συρία και στη Λιβύη. Και εάν στη Συρία κατάφεραν να βρουν ένα συμβιβασμό, στη Λιβύη αυτό δεν έχει καταστεί δυνατόν.

Όλα δείχνουν, όμως, πως ο Πούτιν επιδιώκει ένα συμβιβασμό, όχι ρήξη. Εξάλλου, αν είχε πραγματοποιήσει την επίθεση η Ρωσία δεν θα μπορούσε να κρυφτεί. Οι Τούρκοι θα το διαπίστωναν πολύ γρήγορα. Εκτός αυτού, η αξιόπιστη πληροφορία ότι την επίθεση πραγματοποίησαν Rafale εξαιρεί αμέσως τη Ρωσία. Υπάρχει και ένα δεύτερο στοιχείο που την εξαιρεί. Όπως προαναφέραμε, το βίντεο με την επίθεση δόθηκε στη δημοσιότητα από αιγυπτιακό τηλεοπτικό δίκτυο. Αυτό δεν θα μπορούσε να γίνει εάν δεν υπάρχει ανάμιξη της Αιγύπτου.

Τρίτο σενάριο: Σύμπραξη της Γαλλίας

Η χειρουργική αυτή επίθεση δεν μπορεί να έγινε χωρίς τη συμμετοχή της Αιγύπτου, αλλά ούτε και χωρίς τη συμμετοχή της Γαλλίας. Σ’ αυτό το συμπέρασμα καταλήγουν στρατιωτικοί αναλυτές. Πιθανότατα, το Παρίσι ενεπλάκη, παρέχοντας τεχνολογικά μέσα που δεν είναι διαθέσιμα στην Αίγυπτο. Είναι, επίσης, πιθανόν Γάλλοι όχι μόνο να σχεδίασαν, αλλά και να συμμετείχαν στην εκτέλεση της αποστολής βομβαρδισμού από βάση στην Αίγυπτο και πιθανόν με αιγυπτιακά Rafale.

Δεν αποκλείεται να υπήρξε και κάποιου είδους συμμετοχή και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων. Τουρκικά Μίντια δημοσίευσαν την ανάρτηση ενός πολιτικού επιστήμονα και στενού συνεργάτη της βασιλικής οικογένειας των Εμιράτων. Πρόκειται για τον Abdulkhaleq Abdulla, ο οποίος υποτίθεται ότι ανάρτησε στο Twitter: «Τα ΗΑΕ έδωσαν ένα μάθημα στους Τούρκους». Λίγο αργότερα η ανάρτηση αυτή διαγράφηκε.

Πηγές που πρόσκεινται στην κυβέρνηση της Τρίπολης, πάντως, υποστήριξαν ότι τα αεροσκάφη που πραγματοποίησαν την επίθεση απογειώθηκαν από αεροπορική βάση στην Αίγυπτο. Οι πιλότοι, αν δεν ήταν και Γάλλοι, σίγουρα καθοδηγήθηκαν δορυφορικά από τη Γαλλία. Όποιος και να πραγματοποίησε την επίθεση αυτή, πρόκειται για μία επίδειξη δύναμης και ταυτόχρονα ένα μήνυμα προς την Τρίπολη, αλλά κυρίως προς την Άγκυρα να μην επιτεθεί στη Σύρτη και στην αλ Τζούφρα. Έτσι το μπαλάκι περνάει στο γήπεδο του Ερντογάν. Ο Σάρατζ, άλλωστε, δεν λειτουργεί αυτοβούλως. Μέχρι στιγμής, η απάντηση της Άγκυρας ήταν να προαναγγείλει επίθεση στη βάση αλ Τζούφρα.

Η επίσκεψη Ακάρ-Γκιουλέρ στη Λιβύη και οι φήμες

Όπως προαναφέραμε, μόλις λίγες ώρες νωρίτερα της επίθεσης, είχε ολοκληρωθεί η επίσκεψη του Τούρκου υπουργού Άμυνας Χουλουσί Ακάρ στη Λιβύη, ο οποίος συνοδευόταν από τον Αρχηγό του τουρκικού ΓΕΕΘΑ Γιασάρ Γκιουλέρ. Οι δύο Τούρκοι επίσημοι είχαν γίνει δεκτοί με κάθε επισημότητα από την κυβέρνηση Σάρατζ. Στη βάση αλ Ουατίγια έχουν εγκατασταθεί τουρκικά κλιμάκια και έχουν μεταφερθεί οπλικά συστήματα.

Τις ώρες που προηγήθηκαν της επίθεσης, ο Ακάρ συμμετείχε σε συσκέψεις στην Τρίπολη με Τούρκους αξιωματικούς που έχουν εγκατασταθεί στη Λιβύη. Ενημερώθηκε από τις αρχές και το τουρκικό προσωπικό υγειονομικής περίθαλψης στο στρατιωτικό νοσοκομείο της Τρίπολης Mitiga και στη συνέχεια μετέβη με ελικόπτερο από τη Μίτιγκα σε πολεμικό πλοίο στη Μεσόγειο, εκεί όπου βρισκόταν το τουρκικό κέντρο στρατιωτικών επιχειρήσεων.

Αμέσως μετά την επίθεση είχε κυκλοφορήσει η φήμη ότι ο αρχηγός του τουρκικού ΓΕΕΘΑ Γκιουλέρ βρισκόταν στη βάση αλ Ουατίγια την ώρα του βομβαρδισμού. Η πραγματικότητα είναι ότι η τουρκική αντιπροσωπεία μετέβη από τη δυτική Λιβύη στη Μάλτα, όπου και πραγματοποίησε επίσημες συναντήσεις. Οι φήμες, όμως, ήθελαν τον Γκιουλέρ να επιστρέφει και να τραυματίζεται.

Άνθρακας ο θησαυρός Koral

Ένα ακόμα πλήγμα στο καταρρακωμένο γόητρο των Τούρκων αποτέλεσε το γεγονός ότι το πολυδιαφημισμένο τουρκικό οπλικό σύστημα Koral, καμάρι της πολεμικής βιομηχανίας τους, αποδείχθηκε τρωτό. Για την ακρίβεια “τυφλώθηκε” πλήρως. Πρόκειται για ένα χερσαίο μεταφερόμενο ηλεκτρονικό σύστημα υποκλοπών και παρεμβολών πολέμου που αναπτύχθηκε για να μπλοκάρει  και να παραπλανά τα  εχθρικά ραντάρ.

Έχει σχεδιαστεί και κατασκευαστεί από την Aselsan, μια τουρκική εταιρεία που παράγει ηλεκτρονικά συστήματα για τις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις. Αποτελείται από τέσσερα οχήματα-συστήματα ηλεκτρονικής υποστήριξης και ένα σύστημα ηλεκτρονικής επίθεσης. Οι Τούρκοι έχουν υποστηρίξει ότι το σύστημα Koral αποπροσανατολίζει τα ραντάρ των ρωσικών  μαχητικών που χρησιμοποιεί ο Χάφταρ.

Υποτίθεται ότι μπορεί να μπλοκάρει και να τυφλώσει οποιαδήποτε συστήματα χερσαίων, θαλάσσιων και εναέριων ραντάρ και άλλων ηλεκτρονικών συστημάτων σε απόσταση 150 χιλιομέτρων. Ενδεικτικό είναι ότι το Koral χρησιμοποιήθηκε και το 2018 στις επιχειρήσεις κατά των Κούρδων στο Αφρίν. Στην περίπτωση της αλ Ουατίγια, πάντως, το Koral όχι μόνο δεν τύφλωσε τα εχθρικά μαχητικά, αλλά, όπως προαναφέραμε, τυφλώθηκε το ίδιο.

Το γαλλικό χέρι στην αλ Ουατίγια

Κι αυτό είναι μία ακόμα ένδειξη ότι έχουν βάλει το χέρι τους οι Γάλλοι. Μετά το ηχηρό χαστούκι που δέχθηκε, η Άγκυρα έχει διοχετεύσει στο Διαδίκτυο βίντεο με κομβόι στρατιωτικών οχημάτων να μεταφέρουν υλικά θωράκισης προς την αεροπορική βάση αλ Ουατίγια, προφανώς για να στείλουν το μήνυμα ότι όχι μόνο θα επιμείνουν, αλλά και ότι την επόμενη φορά θα είναι πανέτοιμοι να απαντήσουν.

Η προοπτική μιας σύγκρουσης Τουρκίας-Αιγύπτου, πάντως, μοιάζει πιο πιθανή από ποτέ. Τί θα συνέβαινε σε μια τέτοια περίπτωση; Τα τουρκικά F-16 θεωρούνται καλύτερα εξοπλισμένα από τα ρωσικής προέλευσης αιγυπτιακά μαχητικά, καθώς φέρουν πυραύλους AIM-120 AMRAAM. Τα αιγυπτιακά Rafale, πάντως, είναι πιο προηγμένα και αξιόμαχα αεροσκάφη.

Στα επιθετικά ελικόπτερα, η Αίγυπτος διαθέτει AH-64 Apache, που είναι ανώτερα των τουρκικών AH-1W Cobra. Στο επίπεδο των τεθωρακισμένων, τα τουρκικά Leopard 2 θα συγκρούονταν με τα αιγυπτιακά M1A1 (αμερικανικής προέλευσης) και Τ-90 (ρωσικής προέλευσης). Η σύγκριση των δύο οπλοστασίων έχει οπωσδήποτε τη σημασία του, αλλά το καταλυτικό πλεονέκτημα της Αιγύπτου είναι το γεγονός ότι διαθέτει εκτεταμένα σύνορα με τη Λιβύη και έχει δίπλα της τις φιλικές δυνάμεις του Χάφταρ. Αντίθετα, η απόσταση είναι μεγάλο μειονέκτημα για την Τουρκία και στο επίπεδο της θάλασσας, αλλά πολύ περισσότερο στο επίπεδο του αέρα και του εδάφους.