Ποιοι στην Ευρώπη θα πολεμήσουν εναντίον της Ρωσίας;

Μέσα σε αυτό το κλίμα, όταν η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα συστήνει στους Ευρωπαίους να έχουν μερικές χιλιάδες μετρητά στο στρώμα, γιατί φοβάται κυβερνοεπιθέσεις, όταν η αρμόδια Επίτροπος καλεί τους 27 να εκπαιδεύσουν τους μαθητές σε συνθήκες ακραίων καταστάσεων και πολέμου, όταν ακούει κανείς τους Ευρωπαίους “Πρόθυμους” ή τον γγ του ΝΑΤΟ, αλλά προσφάτως και τον Τραμπ, λογικά θα σκεφτεί πως η Ευρώπη πάει για πόλεμο με τη Ρωσία.

Και αμέσως ήρθε ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν να ανακοινώσει πως στις αρχές του 2026 θα δημοσιοποιήσει την επικαιροποίηση του γαλλικού πυρηνικού δόγματος στη λογική της “ευρωπαϊκής ομπρέλας” λόγω της ρωσικής απειλής. Ενώ στο συμβατικό επίπεδο τάσσεται υπέρ του δόγματος της στρατηγικής ασάφειας, στο πλαίσιο της οποίας “δεν πρόκειται να ανοίξουμε πυρ!”

Άλλωστε και η εκπρόσωπος του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών Μαρία Ζαχάροβα επιβεβαίωσε με δραματικό τόνο ότι ο κόσμος δεν ήταν ποτέ πιο κοντά στην έναρξη του Γ΄ΠΠ από ό,τι είναι σήμερα, σχολιάζοντας τα σχέδια της Ουκρανίας να χτυπήσει χώρες του ΝΑΤΟ με ρωσικά drones, τα οποία, σύμφωνα με την ίδια, μεταφέρθηκαν στο πεδίο εκπαίδευσης Yavoriv, ​​προκειμένου να κατηγορηθεί η Ρωσία γι’ αυτό. Ανεξάρτητα από το εάν αυτό είναι σωστό ή όχι, το βέβαιο είναι ότι όταν η Μόσχα παρουσίασε στοιχεία που έδειχναν ότι οι πτήσεις μαχητικών αεροπλάνων της δεν παραβίαζαν τον εναέριο χώρο της Εσθονίας, το Ταλίν δεν απέδειξε τον ισχυρισμό του με αντίστοιχα στοιχεία.

Η Ρωσία κατάπιε τις προκλήσεις της Δύσης με την επέκταση του ΝΑΤΟ ώσπου τράβηξε κόκκινη γραμμή στην Ουκρανία. Υπό τον κίνδυνο μιας ήττας της Ουκρανίας που θα οδηγούσε σε συνθηκολόγηση, η Ευρώπη-αλλά και η Συλλογική Δύση- δεν θα την άντεχε και αντιδρά όπως- όπως. Γι’ αυτό ο Τραμπ, αφού πρώτα φρόντισε να φορτώσει στον Μπάιντεν τον πόλεμο στην Ουκρανία, προσπάθησε να τον τερματίσει με διάφορες κρίσιμες προσφορές προς τους Ρώσους. Τον εμπόδισαν συστηματικά οι Ευρωπαίοι, οι οποίοι κούρδιζαν τον Ζελένσκι στον οποίο το βρετανικό Φόρεϊν Όφις υπαγόρευε τις κινήσεις έναντι του Τραμπ. Παράλληλα, οι Ευρωπαίου “κράτησαν” τον Τραμπ μέσα το ΝΑΤΟ με το 5%!

Όμως, ο Τραμπ είδε κι απόειδε και αφού τα “έχωσε” στους Ευρωπαίους στον ΟΗΕ, έκανε την περιβόητη ανάρτηση με την οποία τρόλαρε Ζελένσκι και Ευρωπαίους λέγοντας ότι η Ουκρανία όχι μόνο μπορεί να ανακτήσει τα εδάφη της αλλά υπονόησε ότι μπορεί να πάρει και ρωσικά εδάφη. Εξ ου και η ρωσική απάντηση «αν μπείτε στο Κούρσκ, θα αντιμετωπίσετε ολοκληρωτική καταστροφή». Το τρολάρισμα Τραμπ προς τους Ευρωπαίους ήταν σαφές: είστε μόνοι στο Ουκρανικό, εγώ σας πουλάω όπλα και κάντε τα ό,τι θέλετε, και θα παρέχω πληροφορίες κι αν ρωσικά μαχητικά παραβιάζουν τον εναέριο χώρο σας, καταρρίψτε τα! Οι ΗΠΑ δεν συμμετέχουν όμως σε αυτό.

Τελικά, στο ΝΑΤΟ έγινε μεγάλη κόντρα για την δραστική αντιμετώπιση των ρωσικών απειλών, καθώς η Γερμανία και τα μέλη του ευρωπαϊκού νότου αρνήθηκαν να ομοφωνήσουν, ως υπεραντίδραση. Έτσι, ο γγ του ΝΑΤΟ Μαρκ Ρούττε περιορίστηκε να ανακοινώσει ότι σε περίπτωση «παραβιάσεων», τα νατοϊκά αεροπλάνα θα «συνοδεύουν» τα ρωσικά μαχητικά, ούτε καν ότι θα τα αναχαιτίζουν…

Ποιοι απ’ το ΝΑΤΟ θέλουν να πολεμήσουν και ποιοι όχι

Η ρητορική των Προθύμων λέει εδώ ότι σε τρία με πέντε χρόνια η Ρωσία θα είναι έτοιμη να επιτεθεί στην Ευρώπη. Η θέση αυτή καλλιεργείται με ένταση στην ευρωπαϊκή κοινή γνώμη εδώ και δύο χρόνια. Το πρώτο ερώτημα για τους Ευρωπαίους πολίτες είναι εάν όντως πιστεύουν ότι η Ρωσία σκοπεύει να επιτεθεί σε χώρες του ΝΑΤΟ, κι αν ναι, γιατί; Το δεύτερο ερώτημα για τους Ευρωπαίους πολίτες και ιδιαίτερα για τους νέους είναι εάν θέλουν όντως να πολεμήσουν; Και τρίτον, αν η απάντηση είναι πως δεν θέλουν, τι κάνουν γι΄ αυτό;

Κατ’ αρχήν μια σοβαρή πανευρωπαϊκή δημοσκόπηση (σε επίπεδο δεκάδων χιλιάδων πολιτών) δεν έχει γίνει για το αν οι Ευρωπαίοι πιστεύουν ότι η Ρωσία σκοπεύει να επιτεθεί σε χώρες του ΝΑΤΟ. Το μόνο που υπάρχει είναι μια δημοσκόπηση του Ιουνίου 2023 από το Ευρωβαρόμετρο που έδειξε ότι το 65% των Ευρωπαίων βλέπει τη Ρωσία ως “συγκεκριμένη και άμεση απειλή” για την ασφάλεια της ΕΕ.

Τρία γερμανικά Ινστιτούτα, το Munich Security Conference (MSC), το Kiel Institute for the World Economy και το Munich Security Report-2024 έκαναν δημοσκοπήσεις για το «αν η Ρωσία να επιτεθεί σε χώρα του ΝΑΤΟ εντός των επόμενων δεκαετών» στο οποίο δόθηκαν οι εξής απαντήσεις: Στη Γερμανία 59% των ερωτηθέντων το θεώρησε “πιθανό” ή “πολύ πιθανό”, στη Γαλλία το 58% και στο Ηνωμένο Βασίλειο το 53%. Ακόμη υψηλότερη είναι η ανησυχία σε Πολωνία, Φινλανδία, Σουηδία, Βαλτικές Χώρες. Συνεπώς, υπό συνθήκες ελεγχόμενης πληροφόρησης και στιγματισμού κάθε αντίθετης από την “κυρίαρχη” άποψη, οι Ευρωπαίοι φοβούνται ότι η Ρωσία θα τους επιτεθεί.

Σε ό,τι αφορά την πρόθεση των Ευρωπαίων να πολεμήσουν, έχουν γίνει αρκετές δημοσκοπήσεις με ερωτήσεις που διατυπώνονται είτε γενικά «Θα είχατε πρόθυμη να πολεμήσετε για τη χώρα σας;» είτε στη λογική της άμυνας «Θα πολεμούσατε αν η χώρα μας δεχόταν επίθεση;» όπου η γεωγραφική θέση και η ηλικία προκαλούν διαφορές. Ο Δείκτης Ειρήνης του Ινστιτούτου Οικονομίας και Ειρήνης (IEP) για το 2023 κατέγραψε υψηλή προθυμία πάνω από 70% στις χώρες της Βαλτικής, την Φινλανδία και τη Σουηδία, μέτρια προθυμία 50% – 70% σε χώρες όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γαλλία, η Ολλανδία και η Πολωνία, ενώ χαμηλή Προθυμία κάτω από 50% σε χώρες όπως η Γερμανία, η Ιταλία, η Ισπανία και η Ουγγαρία έχουν από τα χαμηλότερα ποσοστά στην Ευρώπη.

Σε ό,τι αφορά τους νέους 18-35 ετών είναι λιγότερο πρόθυμοι να πολεμήσουν από τους μεγαλύτερους, σύμφωνα με δημοσκόπηση σε 10 χώρες του YouGov (2022, μετά την εισβολή). Στη Γερμανία μόνο το 18% των ανθρώπων κάτω των 35 δήλωσε πρόθυμο να πολεμήσει, σε αντίθεση με το 42% των ατόμων άνω των 55. Στη Γαλλία μόνο το 22% των νέων ήταν πρόθυμοι, έναντι 39% των ηλικιωμένων. Στην Ισπανία μόνο το 15% των νέων, έναντι 32% των ηλικιωμένων. Πιο πρόσφατα, μια δημοσκόπηση RUSI/YouGov (2024), και μια πιο πρόσφατη δημοσκόπηση επιβεβαίωσε αυτή την τάση. Στη Γερμανία, μόνο το 10% των ερωτηθέντων δήλωσε “πολύ πρόθυμος” να πολεμήσει, με τους νέους να είναι και πάλι οι λιγότερο πρόθυμοι.

Η απουσία ιστορικής εμπειρίας, αλλά και ιστορικής γνώσης, η κατάρρευση των παλιών αξιών, η κριτική διάθεση απέναντι στην εξουσία, η γεωγραφική απόσταση από την απειλή, αλλά και η φύση του σύγχρονου υβριδικού και συμβατικού πολέμου δεν προκαλεί μόνο ένα γενεαλογικό χάσμα στην προθυμία να πολεμήσει κάποιος αλλά και μια δυσπιστία προς την ρητορική των ελίτ και της εξουσίας.

Παρ΄ όλη την επιφυλακτικότητα δεν έχει συγκροτηθεί ακόμη στην Ευρώπη ένα μεγάλο αντιπολεμικό κίνημα. Άλλωστε συμβαίνουν παράξενα πράγματα στο πολιτικό επίπεδο. Τα νεοφιλελεύθερα παγκοσμιοποιητικά, συντηρητικά και σοσιαλδημοκρατικά κόμματα μοχλεύουν τον πόλεμο, ενώ τα φερόμενα ως ακροδεξιά και αντισυστημικά είναι κατά του πολέμου. Βέβαια, υπάρχουν διάφορα κινήματα ή ανεξάρτητες φωνές διανοουμένων που αντιδρούν στην στρατιωτική ρητορική του ΝΑΤΟ και σε πιθανές κλιμακώσεις ή κινδύνους σύγκρουσης με τη Ρωσία. Στο κλίμα αυτό μπορεί να ενταχθεί η μεγάλη διαμαρτυρία κατά τη διάρκεια της Munich Security Conference (Φεβρουάριος 2025). Η οργάνωση Action Alliance Against the NATO Security Conference που είχε ως σύνθημα “Peace-capable instead of war-capable”.

Oι Ευρωπαίοι πολίτες δεν θέλουν πόλεμο

Οι αντινατοϊκές διαδηλώσεις στη Χάγη της Ολλανδίας στις 22 Ιουνίου 2025 εν όψει της Συνόδου του ΝΑΤΟ. Τα αιτήματα περιλάμβαναν μείωση των αμυντικών δαπανών, αποχώρηση από τη στρατιωτικοποίηση, επενδύσεις σε ειρήνη και κοινωνική πρόνοια αντί για όπλα. Επίσης, αντινατοϊκές και αντιπολεμικές διαδηλώσεις γίνονται σε όλες τις χώρες, αλλά δεν είναι ομοιογενείς: κάποιοι ζητούν αποκλειστικά ειρήνη ή διαπραγμάτευση.

Άλλοι επικεντρώνονται στο να αποτρέψουν επέκταση του ΝΑΤΟ ή στην αντίθεση προς την αποστολή όπλων, χωρίς να υποστηρίζουν την πολιτική της Ρωσίας. Έτσι, εμφανίζεται ένα δίλημμα καθώς πολλοί διαδηλωτές θεωρούν ότι το να υποστηρίζεις την Ουκρανία (ή/και το ΝΑΤΟ) δεν σημαίνει αυτόματα ότι εγκρίνεις όλα τα βήματα αυτής της υποστήριξης ή δεν βλέπουν με καλό μάτι την πιθανότητα άμεσης σύγκρουσης μεταξύ ΝΑΤΟ και Ρωσίας.

Το συμπέρασμα είναι ότι οι Ευρωπαίοι πολίτες δεν θέλουν πόλεμο. Και το ερώτημα είναι γιατί κάνουν πως θέλουν οι ελίτ; Διότι, κάνουν πως θέλουν, ούτε στον χειρότερο εφιάλτη τους δεν φαντάζονται ότι θα μπουν άμεσα σε πόλεμο. Δεν είμαστε ούτε στο 1914, ούτε στο 1939. Δεν είναι ούτε καν ο γερμανικός λαός…