Ποιος διόρισε την κυβέρνηση των Ταλιμπάν – Κόντρα κορυφής στο Πακιστάν

Έχουμε αναφερθεί στην πανίσχυρη μυστική υπηρεσία του Πακιστάν ISI και τον κομβικό ρόλο που έπαιξε στην ανάδειξη των Ταλιμπάν ως όπλο, αρχικά εναντίον της σοβιετικής κατοχής. Έκτοτε, η ISI συνέχισε να εκπαιδεύει και να εξοπλίζει την τζιχαντστική ομάδα, προσφέροντας και άτυπο άσυλο στους μαχητές και τα στελέχη που διέφευγαν μετά την αμερικανική εισβολή και την ήττα τους στο μεγαλύτερο μέρος της χώρας.

Η πτώση της Καμπούλ ήρθε απρόσμενα γρήγορα, ενώ μια ομάδα ηγετικών στελεχών των Ταλιμπάν ήταν στην Ντόχα του Κατάρ για διαβουλεύσεις εν όψει της επικείμενης καθεστωτικής αλλαγής. Εμβόλιμος σε αυτό το σκηνικό μπήκε ο επικεφαλής της ISI, ο οποίος μετέβη στην Καμπούλ και ανέτρεψε όλο το μέχρι τότε σκηνικό, κυριολεκτικά διορίζοντας μέλη της νέας κυβέρνησης σαν ντε φάκτο ανώτατος άρχων. Αυτό όμως προκάλεσε ρήγμα στο ίδιο το Πακιστάν μεταξύ του πρωθυπουργού Καν και της πραγματικής εξουσίας, των Ενόπλων Δυνάμεων.

Η επίσκεψη του αρχηγού της ISI Φαΐζ Χαμίντ στην Καμπούλ σε μια περίοδο που το Πακιστάν κατηγορείτo διεθνώς ότι βοηθά τους Ταλιμπάν έχει πυροδοτήσει διαμάχες. Ο πρώην αξιωματούχος του Πενταγώνου Μάικλ Ρούμπιν είπε ότι η επίσκεψη, η οποία ήταν ένα ταξίδι “έκτακτης ανάγκης” για να συζητηθεί η κατάσταση στο Αφγανιστάν αποδεικνύει ότι οι Ταλιμπάν είναι μαριονέτα της ISI.

Η επίσκεψη δεν ήταν μυστική, καθώς άμεσα κυκλοφόρησαν φωτογραφίες σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τις οποίες αναπαρήγαγαν ινδικά και πακιστανικά ΜΜΕ. «Οι επισκέψεις του γενικού διευθυντή της ISI συνήθως κρατούνται κρυφές, αλλά δεν συνέβη με το ταξίδι του στην Καμπούλ», ανέφερε η πακιστανική Tribune. Λόγω της επίσκεψης, οι Ταλιμπάν καθυστέρησαν την ανακοίνωση της κυβέρνησής τους. Αφγανικές πηγές διοχέτευσαν την πληροφορία ότι ο αρχηγός της ISI Φαΐζ Χαμίντ έσπευσε στην Καμπούλ για να μεσολαβήσει μεταξύ του Μουλά Μπαραντάρ και του δικτύου Χακάνι. Στη σύγκρουση μεταξύ των δύο ομάδων ο Μπαραντάρ φέρεται να τραυματίστηκε.

Τριβές εντός των Ταλιμπάν

Το δίκτυο Χακάνι και άλλες φατρίες των Ταλιμπάν δεν δέχονται ως ηγέτη τον Χιμπατουλάχ Ακουντζαντά. Τη ρήξη επιβεβαίωσαν και άλλοι Ταλιμπάν μιλώντας στο BBC. Μετά την αψιμαχία ο Μπαραντάρ μετέβη στην Κανταχάρ, αρχικά υπό το πρόσχημα να συναντηθεί με τον Χιμπατουλάχ Ακουντζαντά, ο οποίος είναι εξαφανισμένος, χωρίς να έχει δώσει σημεία ζωής εδώ και εβδομάδες. Αργότερα προβλήθηκε το αφήγημα ότι πήγε εκεί για να αναπαυθεί.

Πληροφορίες αναφέρουν ότι ο επικεφαλής της ISI συναντήθηκε με κορυφαίους Αφγανούς ηγέτες και επίσης με ξένους απεσταλμένους στην Καμπούλ. Ο Χαμίντ συνεργάστηκε στενά με τον πρεσβευτή του Πακιστάν Μανσούρ Αχμέντ Καν και την ομάδα του για θέματα επαναπατρισμού και διέλευσης μέσω του Πακιστάν και την κατάσταση στα σύνορα, ανέφερε το Geo News.

Αρκετά δημοσιεύματα λένε ότι ο Χαμίντ είχε κομβικό ρόλο στην επιλογή των προσώπων της κυβέρνησης των Ταλιμπάν. Στη νέα κυβέρνηση υπουργός Εσωτερικών είναι ο Σιρατζουντίν Χακάνι και υπουργός Άμυνας ο Μαγλάουι Μουχάμαντ Γιαμούμπ, οι οποίοι είναι οι κύριοι υπεύθυνοι για το έλεγχο των συνόρων, την τοποθέτηση επάρχων και την συνεργασία με το Πακιστάν σε θέματα εξαγωγής ναρκωτικών και τρομοκρατίας.

Τα ηγετικά στελέχη των Ταλιμπάν που πήγαν στην Ντόχα για συνομιλίες ήταν πολύ ποιο προσγειωμένα στις απαιτήσεις της διεθνούς κοινότητας. Θέλοντας να παρουσιάσουν ένα “ηπιότερο” πρόσωπο προς τα έξω επεδίωξαν να συμπεριλάβουν διάφορα “ουδέτερα” πρόσωπα στον κρατικό μηχανισμό. Ανάμεσα στα πρόσωπα τα οποία βολιδοσκοπούσαν για συμμετοχή ή σύμπλευση ήταν ο πρώην πρόεδρος Χαμίντ Καρζάι και o πρώην επικεφαλής του Ύπατου Συμβουλίου Εθνικής Συμφιλίωσης Αμπντουλάχ Αμπντουλάχ, αλλά και ο Ανάς Χακάνι που ηγήθηκε των συνομιλιών στη Ντόχα.

Ο Χαμίντ στηρίζει τους σκληροπυρηνικούς

Όλα αυτά, όμως, άλλαξαν με την επίσκεψη του επικεφαλής της ISI Χαμίντ στην Καμπούλ. Με την βοήθεια των Σιρατζουντίν Χακάνι και Μαγλάουι Μουχάμαντ Γιαμούμπ, ο Χαμίντ διάλεξε μόνο δύο από τα μέλη της αντιπροσωπείας στην Ντόχα για χαρτοφυλάκια στην κυβέρνηση του Μουλά Μοχάμαντ Χασάν Ακούντ. Στις δύο μέρες που έμεινε στην αφγανική πρωτεύουσα είχε συναντήσεις με όλους τους κύριους παίκτες στο παιχνίδι εξουσίας των Ταλιμπάν.

Πριν την επίσκεψη Χαμίντ, ήταν σχεδόν βέβαιο ότι τα κύρια πόστα εξουσίας θα νέμονταν οι συμμετέχοντες στην αντιπροσωπεία που μετέβη στη Ντόχα υπό την ηγεσία του Μουλά Αμπντούλ Γκανί Μπαραντάρ. Η επιλογή του Χασάν Ακούντ για την πρωθυπουργία πρακτικά σηματοδοτεί την πτώση του Χιμπατουλάχ Ακουντζαντά από την ηγεσία, ο οποίος δεν έχει δώσει σημεία ζωής από την κατάληψη της Καμπούλ και κάποιοι εικάζουν ότι δολοφονήθηκε, ίσως από την ISI.

Υπάρχουν λόγοι που αμφισβητούνται τα λόγια των Ταλιμπάν. Το 2015, παραδέχτηκαν ότι συγκάλυπταν τον θάνατο του ιδρυτή τους, Μουλά Ομάρ, για περισσότερο από δύο χρόνια, κατά τη διάρκεια των οποίων συνέχισαν να εκδίδουν ανακοινώσεις με το όνομά του. Το Πακιστάν δεν ήθελε να δοθεί η ηγεσία στο συνιδρυτή των Ταλιμπάν και αντιπρόεδρο της κυβέρνησης Μουλά Αμπντούλ Γκανί Μπαραντάρ, τον οποίο είχε παραδώσει στις ΗΠΑ το 2010, με σκοπό, όπως τότε είχε πει το Πακιστάν, να παύσουν τις συνομιλίες του με την τότε κυβέρνηση Καρζάι.

Ποιος είναι ο Φαΐζ Χαμίντ

Ο αντιστράτηγος Φαΐζ Χαμίντ διορίστηκε γενικός διευθυντής της ISI το 2019, διαδεχόμενος τον αντιστράτηγο Ασίμ Μουνίρ. Ο διορισμός του τράβηξε την προσοχή, καθώς ο Μουνίρ είχε μείνει στο πόστο μόνον ένα οκτάμηνο. Πριν γίνει αρχηγός της ISI, ο Χαμίντ ήταν υπεύθυνος εσωτερικής ασφάλειας στη μυστική υπηρεσία. Κατηγορήθηκε από τον πρώην πρωθυπουργό του Πακιστάν Ναβάζ Σαρίφ ότι ανάγκασε πολιτικούς να ενταχθούν στο κόμμα PTI του πρωθυπουργού Ιμράν Καν πριν από τις γενικές εκλογές του Πακιστάν το 2018.

Ο Χαμίντ, θεωρείται ότι έχει στενές σχέσεις με τον αρχηγό του στρατού στρατηγό Καμάρ Τζαβέντ Μπάγουα. Διορίστηκε επικεφαλής του ISI σε μια κρίσιμη στιγμή, λόγω των πολλών προκλήσεων ασφαλείας. Ξαφνικά στις 6 Οκτωβρίου, ο Χαμίντ διορίστηκε διοικητής του Σώματος Στρατού της Πεσαβάρ. Είναι μια κρίσιμη θέση, λόγω της γειτνίασης με το Αφγανιστάν, αλλά οπωσδήποτε πολύ μικρότερης ισχύος από το προηγούμενο πόστο του. Αντικαταστάτης του Χαμίντ στην αρχηγία της ISI διορίστηκε ο αντιστράτηγος Νατζίμ Αντζούμ.

Ο αρχηγός της ISI διορίζεται από τον πρωθυπουργό, αλλά παραδοσιακά ο πρωθυπουργός συνεννοείται με τον αρχηγό των Ενόπλων Δυνάμεων. Η θέση του αρχηγού της ISI θεωρείται μία από τις σημαντικότερες στον Πακιστανικό Στρατό, αφού παίζει ρόλο σε θέματα ασφάλειας και εξωτερικής πολιτικής. Η αλλαγή ηγεσίας στην ISI σηματοδοτεί μια πιθανή δυσαρέσκεια με την τροπή που πήραν τα πράγματα στην Καμπούλ.

H στρατιωτική ηγεσία έχει σοβαρές επιφυλάξεις για τα λεγόμενα στη Δύση σχετικά με τον ρόλο του Πακιστάν στις εξελίξεις στο Αφγανιστάν, ιδίως καθώς η Ουάσιγκτον βρίσκεται ακόμη σε μια αναζήτηση των αιτιών για την πτώση του Αφγανιστάν, βάζοντας και τον ρόλο του Ισλαμαμπάντ στο κάδρο. Μάλιστα, υπάρχει κατάθεση νομοσχεδίου στην αμερικανική Γερουσία για τον σχηματισμό επιτροπής με αντικείμενο την διερεύνηση του ρόλου του Πακιστάν.

Φόβοι για δυτικές αντιδράσεις

Όταν έγινε γνωστός ο ρόλος του Χαμίντ στον σχηματισμό της κυβέρνησης των Ταλιμπάν και κυρίως για την τοποθέτηση σε ηγετικά πόστα τζιχαντιστών που θεωρούνται εξαγωγείς ισλαμικής τρομοκρατίας, το Πακιστάν εκτέθηκε διεθνώς ανεπανόρθωτα. Αν και πάντα πρόθυμο να εξάγει την τζιχαντιστική τρομοκρατία στην Ινδία, εντούτοις ο εναγκαλισμός με τρομοκράτες δημιουργεί πονοκεφάλους στην πακιστανική ηγεσία, η οποία αντιμετωπίζει και τρομοκρατία εντός της επικράτειας.

Ο Πακιστανός πρωθυπουργός δεν έχει υπογράψει ακόμη τις τοποθετήσεις που ανήγγειλε η στρατιωτική ηγεσία κι αυτό σηματοδοτεί τριβές. Ο Καν είχε καλές σχέσεις με τον Χαμίντ και ήθελε να παραμείνει επικεφαλής της ISI. Ταυτόχρονα, όμως, η μετάθεσή του είναι καίρια όσον αφορά την ανέλιξη του στην στρατιωτική ιεραρχία. Σύμφωνα με πληροφορίες, ο Καν θεωρεί ότι οι διορισμοί έγιναν κατά παράβαση των διοικητικών και συνταγματικών συμβάσεων και γι’ αυτό έχει αναστείλει ακόμη και τις συνηθισμένες στρατιωτικές μεταθέσεις. Έτσι, ο Χαμίντ παραμένει στη θέση του ως αρχηγός της ISI παρά τον διορισμό του διαδόχου του, ενώ ορισμένες άλλες τοποθετήσεις που ανακοινώθηκαν από τον αρχηγό Στρατού Μπάγουα δεν έχουν επιβεβαιωθεί από τον πρωθυπουργό.

Αν και η κυβέρνηση Καν προσπάθησε να δώσει την εντύπωση ότι οι σχέσεις της με παντοδύναμο στρατιωτικό κατεστημένο είναι πολύ καλές, οι πληροφορίες είναι αντίθετες. Η πακιστανική εφημερίδα Dawn έγραψε ότι ο υπουργός Εσωτερικών Ρασίντ ανέφερε σε τηλεοπτική συνέντευξη ότι «το θέμα είχε διευθετηθεί φιλικά μεταξύ της πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας της χώρας».

Καθώς η κυβέρνηση προσπαθούσε να υποβαθμίσει το θέμα, ο υπουργός Πληροφοριών και Τηλεόρασης Φαγουάντ Τσόντρι είπε ότι οι διορισμοί καθυστέρησαν λόγω «τεχνικού προβλήματος» και ότι το θέμα θα επιλυθεί σύντομα. Η πακιστανική Express Tribune επικαλέστηκε πηγές που ανέφεραν ότι ο Καν είπε σε κομματική σύσκεψη ότι «δεν υπάρχει καμία παρεξήγηση μεταξύ της κυβέρνησης και του στρατού».

Ωστόσο, παρά τις διαβεβαιώσεις για το αντίθετο, οι πληροφορίες λένε ότι πρωθυπουργός και αρχηγός στρατού δεν είναι στο ίδιο μήκος κύματος σχετικά με τις μεταθέσεις. Οι δυο τους είχαν μια συνάντηση προ ημερών, στην οποία ο αρχηγός του στρατού λέγεται ότι είπε στον Καν πως δεν μπορεί να παρεμβαίνει σε στρατιωτικά ζητήματα. Παρόλο που αναφέρθηκε ότι οι δυο τους τα βρήκαν, υπήρξαν πληροφορίες ότι ο Καν ήθελε να πάρει συνέντευξη από τους υποψηφίους για τη θέση του επικεφαλής της ISI πριν αποφασίσει ποιον θα διορίσει.

Ακόμη κι αν ο Καν υπαναχωρήσει και δεχτεί τις μεταθέσεις που αποφάσισε η στρατιωτική ηγεσία, οι σχέσεις μεταξύ των δύο πόλων εξουσίας έχουν διαρραγεί. Δεν είναι απίθανο ο Καν να ακολουθήσει τον δρόμο άλλων πρωθυπουργών που δυσαρέστησαν το στρατιωτικό κατεστημένο. Άλλοι πήγαν σπίτι τους και άλλοι πέθαναν σχετικά νέοι…