Ποιος είναι ο στόχος της στρατηγικής συνεργασίας ΗΠΑ-Βρετανίας-Αυστραλίας

Τη στρατηγική τους συνεργασία στον τομέα της ασφάλεας ανακοίνωσαν ΗΠΑ, Βρετανία και Αυστραλία, με στόχο την αντιμετώπιση της Κίνας. Όμως, η ανακοίνωσή της προκάλεσε αντιδράσεις από Γαλλία και Κίνα, καθώς η συνεργασία υπονομεύει τα εθνικά τους συμφέροντα. Το Παρίσι την επικρίνει γιατί χάνει ένα τεράστιο αμυντικό συμβόλαιο με την Αυστραλία και το Πεκίνο για την αντιλαμβάνεται ως απειλή.

Η συμφωνία που ονομάζεται AUKUS ανακοινώθηκε από κοινού από τον Αμερικανό πρόεδρο Τζο Μπάιντεν και τους πρωθυπουργούς Βρετανίας και Αυστραλίας, Μπόρις Τζόνσον και Σκοτ Μόρισον, αντίστοιχα. Η ΑUKUS περιλαμβάνει αξιοποίηση κοινών πληροφοριών και τεχνογνωσία σε σημαντικούς τεχνολογικούς τομείς (τεχνητή νοημοσύνη, κυβερνοχώρος, υποβρύχια συστήματα) καθώς και την παροχή βοήθειας στην Αυστραλία για να αποκτήσει πυρηνικά υποβρύχια.

Ανώτερος Αμερικανός αξιωματούχος περιέγραψε τη συμφωνία ως «μια θεμελιώδη απόφαση, που συνδέει αποφασιστικά την Αυστραλία, με Βρετανία και ΗΠΑ για γενιές».  Εμπειρογνώμονες από τις τρεις χώρες θα συνεργαστούν τους επόμενους 18 μήνες για την εκπόνηση ενός σχεδίου που θα κάνει την Αυστραλία την έβδομη χώρα στον κόσμο, που θα έχει υποβρύχια με πυρηνικούς αντιδραστήρες. Η Αυστραλία επιμένει ότι δεν έχει καμία πρόθεση να επιδιώξει την απόκτηση των πυρηνικών όπλων και ότι θα τηρήσει τη Συνθήκη για τη Μη Διάδοση των Πυρηνικών Όπλων (NPT).

Όμως, οι επικριτές της δήλωσαν ότι η απόκτηση πυρηνικών υποβρυχίων θα μπορούσε να προωθήσει έμμεσα τον πολλαπλασιασμό των όπλων. Οποιαδήποτε νέα υποβρύχια πυρηνικής ενέργειας, τα οποία κινούνται με τη βοήθεια εμπλουτισμένου ουρανίου, θα χρειαστούν χρόνια, πιθανώς πάνω από μια δεκαετία, για να κατασκευαστούν. Αλλά μόλις βρεθούν στη θάλασσα, θα φέρουν το ναυτικό της Αυστραλίας σε τεχνολογικό επίπεδο ίσο με το ναυτικό της Κίνας, το μεγαλύτερο στον κόσμο.

Η πυρηνική ενέργεια θα επιτρέψει στα υποβρύχια της Αυστραλίας να  παραμείνουν στη θάλασσα για πέντε μήνες και να λειτουργούν πιο αθόρυβα από τα πετρελαιοκίνητα υποβρύχια Collins που διαθέτει τώρα. Επίσης, τα πυρηνικά υποβρύχια  έχουν τη δυνατότητα να αποφεύγουν  καλύτερα τον εντοπισμό τους από τον εχθρό. Εκτός από τη συνεργασία για τη ναυτική τεχνολογία, η AUKUS θα περιλαμβάνει στενότερη ευθυγράμμιση των περιφερειακών πολιτικών και μεγαλύτερη ενοποίηση των στρατιωτικών και των αμυντικών βιομηχανιών των τριών συμμαχικών κρατών.

Αντιδράσεις Γαλλίας-Κίνας

Επισημαίνεται ότι η ΑUKUS ακυρώνει και την αμυντική συμφωνία Γαλλίας -Αυστραλίας. Οι Γάλλοι υπουργοί Εξωτερικών και Άμυνας ανέφεραν σε ανακοίνωσή τους, ότι η απόφαση της Αυστραλίας να αθετήσει τη σύμβαση είναι αντίθετη με το πνεύμα συνεργασίας μεταξύ των δύο χωρών. Η σύμβαση υπογράφηκε το 2016 από την Αυστραλία και προβλέπει την κατασκευή 12 πυροκίνητων υποβρυχίων επίθεσης, σχεδιασμένων από τα γαλλικά υποβρύχια κατηγορίας Barracuda.

Το συνολικό κόστος του προγράμματος, για το οποίο αρμόδιο είναι ο γαλλικός ναυπηγικός όμιλος, ανέρχεται σε 50 δισ. αυστραλιανά δολάρια (31 δισ. ευρώ). Επιπλέον, αντέδρασε και Νέα Ζηλανδία με την πρωθυπουργό Τζασίντα Άρντερν να δηλώνει ότι θα διατηρήσει την απαγόρευση εισόδου πυρηνικών πλοίων στα χωρικά της ύδατα, καθώς η Αυστραλία, στενός της σύμμαχος, αποφάσισε να αναπτύξει στόλο πυρηνικών υποβρυχίων.

Η στρατηγική συνεργασία ΗΠΑ-Βρετανίας-Αυστραλίας ενδέχεται να επηρεάσει τις ευρωατλαντικές σχέσεις, καθώς η Γαλλία του Εμμανουέλ Μακρόν επηρεάζει την λήψη αποφάσεων της ΕΕ. Ο Μπάιντεν προωθεί την αναβάθμιση της ευρωατλαντικής συνεργασίας και το νέο δόγμα του ΝΑΤΟ θεωρεί απειλή την Κίνα με στόχο της ανάσχεσή της.

Η πρεσβεία της Κίνας στην Ουάσινγκτον αντέδρασε στο νέο σύμφωνο ασφαλείας, λέγοντας ότι οι χώρες θα πρέπει να «αποτινάξουν την ψυχροπολεμική τους νοοτροπία και την ιδεολογική τους προκατάληψη». Επισημαίνεται, ότι στις δηλώσεις των ηγετών των ΗΠΑ, της Βρετανίας, και της Αυστραλίας δεν έγινε καμία αναφορά στην Κίνα, αλλά αυτή είναι ο στόχος της AUKUS.