Ποιος θα είναι ο επόμενος υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας

Η περίοδος της παντοδυναμίας ενός ηγέτη, όσο παρατεταμένη και αν είναι, κάποτε τελειώνει. Τότε είναι που συνήθως αρχίζει να ρέπει στην αμετροέπεια. Απομονώνεται στη δική του πολιτική βιόσφαιρα, αδυνατώντας να αντιληφθεί την επικείμενη πτώση του. Στη γείτονα χώρα, ενδέχεται να βρίσκεται ήδη σε εκκίνηση η τελευταία πράξη του έργου “Ταγίπ Ερντογάν”, που στην κορυφαία φάση του διαρκεί σχεδόν δύο δεκαετίες.

Ακόμα και αν κάτι τέτοιο επιβεβαιωθεί, είναι σχεδόν αδύνατο να προβλέψει κανείς πόσο θα διαρκέσει ή πότε ακριβώς θα επέλθει η πτώση. Δημοσκόπηση πάντως έδειξε ότι η πλειονότητα των Τούρκων αποδοκιμάζει πολλούς από τους χειρισμούς του Ερντογάν. Χαρακτηριστική η αποδοκιμασία των πολιτών για την αποχώρηση από τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης για την οικογενειακή βία.

Διάχυτη είναι και η ανησυχία για την πορεία της οικονομίας, η οποία βρίσκεται εδώ και πολύ καιρό σε περιδίνηση με αποσταθεροποιητικό παράγοντα την τουρκική λίρα. Παρ’ όλα αυτά, σύμφωνα με δημοσκόπηση, το κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) εξασφαλίζει το 38% των ψήφων στις εκλογές του 2023. Άλλη δημοσκόπηση του δίνει 10 μονάδες λιγότερες, ποσοστό που δεν ξεπερνά το 28%.

Να θυμίσουμε ότι ο Ερντογάν, που έχει στο ενεργητικό του σερί εκλογικών νικών, κατάφερε να επανεκλεγεί ο ίδιος πρόεδρος Δημοκρατίας με υπεραυξημένες εξουσίες. Στις τελευταίες εκλογές, πάντως, είχε κατηγορηθεί για νοθεία. Γεγονός, πάντως, παραμένει ότι η Τουρκία θυμίζει καζάνι που βράζει, παρ’ ότι η επόμενη εκλογική αναμέτρηση βρίσκεται δύο χρόνια μακριά.

Έτσι, δυσκολεύεται να πειστεί κανείς ότι ένας ανασχηματισμός αρκεί για να συμμαζέψει ο Τούρκος πρόεδρος τα ασυμμάζευτα. Κυρίως να εξασφαλίσει μία ακόμα προεδρική θητεία, τη χρονιά που η Τουρκική Δημοκρατία θα συμπληρώνει 100 χρόνια ζωής. Παρ’ όλα αυτά, όλα δείχνουν ότι ο ανασχηματισμός βρίσκεται στα σκαριά και μάλιστα οι πληροφορίες τον εμφανίζουν ως “δομικό”, με την έννοια ότι αναμένεται να απομακρυνθούν αρκετοί υπουργοί.

Σενάρια για Τσιλέρ

Οι μόνοι που εμφανίζονται σταθεροί στις θέσεις τους είναι ο υπουργός Εσωτερικών Σουλεϊμάν Σοϊλού και ο υπουργός Άμυνας Χουλουσί Ακάρ. Πρόκειται για στενούς συνεργάτες του Τούρκου προέδρου και άτομα του στενού πυρήνα εξουσίας. Δεν ισχύει το ίδιο για τον Μεβλούτ Τσαβούσογλου. Όλα δείχνουν ότι θα υπάρξει αλλαγή σκυτάλης στο υπουργείο Εξωτερικών. Ένα από τα ονόματα που έπεσαν στο τραπέζι είναι αυτό της πρώην πρωθυπουργού Τανσού Τσιλέρ, διαδόχου του Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ στο Κόμμα Ορθού Δρόμου, το οποίο έμεινε εκτός Βουλής στις εκλογές του 2002 και σ’ όλες τις επόμενες. Όσο περνάνε οι ημέρες, όμως, απομακρύνεται το σενάριο αυτό.

Το όνομα της Τσιλέρ γενικώς εμφανίζεται σαν από μηχανής θεός σε διάφορες δύσκολες στιγμές της Τουρκίας, αλλά όπως εμφανίζεται έτσι και περνάει ξανά στη λήθη. Πιθανολογείται ότι και η φορά αυτή δεν θα αποτελέσει εξαίρεση. Μάλλον, “η πρωθυπουργός των Ιμίων” θα συνεχίσει να απολαμβάνει τον ελεύθερο χρόνο της και τα πλούτη που εξασφάλισε ως πρωθυπουργός με τα σκάνδαλα διαφθοράς, στα οποία είχε εμπλακεί αυτή και ο σύζυγός της. Ας σημειωθεί ότι επισκέπτεται συχνά την Ελλάδα, κυρίως το Ωραιόκαστρο στη Θεσσαλονίκη και την Κάλυμνο.

Ο κυβερνητικός εταίρος του Ερντογάν, ο “Γκρίζος Λύκος” Ντεβλέτ Μπαχτσελί, έβλεπε με καλό μάτι την επιστροφή Τσιλέρ, λόγω του αρνητικού συμβολισμού που κουβαλάει για την Ελλάδα. Στην τουρκική κοινή γνώμη, όμως, το όνομά της είναι κηλιδωμένο, λόγω των σκανδάλων. Ακόμα τη στοιχειώνει και το γνωστό “σκάνδαλο Σουσουρλούκ” του 1996. Τότε, ένα τροχαίο δυστύχημα στην ομώνυμη κωμόπολη της δυτικής Τουρκίας έγινε αφορμή για να αποκαλυφθούν οι υπόγειες σχέσεις ανάμεσα στο τουρκικό βαθύ κράτος, την Ακροδεξιά και το οργανωμένο έγκλημα.

Η απομάκρυνσή της από την πολιτική δεν σημαίνει ότι δεν απασχολεί που και που τα Μέσα. Το τελευταίο περιστατικό που την επανέφερε στη δημοσιότητα αφορούσε στο γιό της. Η σύζυγός του και νύφη της πρώην πρωθυπουργού Ζεϊνέπ Τσιλέρ κατήγγειλε ότι έπεσε θύμα ενδοοικογενειακής βίας. Θύτης ο γιος της Τανσού, ο Μερτ. Η Ζεϊνέπ κατήγγειλε το περιστατικό, υπέβαλε αίτηση διαζυγίου και ζήτησε την επιμέλεια των παιδιών της μετά από μήνες σωματικής και ψυχολογικής βίας που υποστήριξε ότι υπέστη από τον Μερτ Τσιλέρ.

Το δεξί χέρι του Ερντογάν

Το θύμα έκανε ασφαλιστικά μέτρα στον γιο της Τσιλέρ με αποτέλεσμα να του απαγορευθεί να πηγαίνει στο σπίτι του στην Κωνσταντινούπολη. Η πρώην σύζυγος κατήγγειλε ότι ο  γιος της Τσιλέρ είχε μπει σε πρόγραμμα θεραπείας για τον εθισμό του στο αλκοόλ, δηλώνοντας ψευδή στοιχεία χάρη στην επιρροή που ακόμα και σήμερα ασκεί η μητέρα του. Δημοσιογράφοι ασχολήθηκαν με το περιστατικό, υπονοώντας ότι η Τσιλέρ παρενέβη για να διασώσει το γιό της, εμποδίζοντας την αστυνομία να κάνει τη δουλειά της.

Όσο απομακρύνεται η επαναφορά της Τσιλέρ στα πολιτικά πράγματα, τόσο γίνεται πιο πιθανό το σενάριο που θέλει ως νέο υπουργό Εξωτερικών, το δεξί χέρι του Ερντογάν, τον Ιμπραήμ Καλίν. Για τους παροικούντες την Ιερουσαλήμ, λειτουργεί ήδη ως σκιώδης υπουργός Εξωτερικών. Να θυμίσουμε ότι ο Ερντογάν τον είχε στείλει να παραστεί στις διερευνητικές που έγιναν τον Ιανουάριο στην Κωνσταντινούπολη. Στενή συνεργασία έχει και με το Κρεμλίνο.

Θεωρείται ένας από τους στενότερους συνεργάτες του Ερντογάν. Είναι από εκείνους που συμπλέει απόλυτα μαζί του και βρίσκεται πίσω από κάθε σημαντική απόφαση, κάτι σαν ο εξ απορρήτων του Τούρκου προέδρου τα τελευταία χρόνια. Ο 50χρονος Καλίν πρωταγωνίστησε στη μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί. Εκπροσωπεί τον Ερντογάν σε σημαντικές συναντήσεις. Μία από αυτές ήταν και η “μυστική” συνάντηση Γερμανίας-Ελλάδας-Τουρκίας στο Βερολίνο.

Ο Καλίν σπούδασε στην Κωνσταντινούπολη και στη συνέχεια στις ΗΠΑ, στο περίφημο George Washington University. Εργάστηκε, μάλιστα, εκεί ως διδάσκων. Ενδιαφέρον είναι ότι –σύμφωνα με το WikiLeaks– υπήρξε συνεργάτης της CIA. Ο ίδιος δεν έχει δώσει μέχρι τώρα κάποια πειστική απάντηση για να το διαψεύσει. Αυτό που δεν χωράει αμφιβολία είναι ότι κάποτε αποτελούσε πνευματικό παιδί του Φετουλάχ Γκιουλέν και του Αχμέτ Νταβούτογλου.

Ο γαμβρός

Όταν, όμως, οι άνεμοι άρχισαν να φυσάνε αλλιώς, αρνήθηκε και τους δύο για να προσκολληθεί στον Ερντογάν. Ο Καλίν ξέρει να ελίσσεται και να παραμένει χρήσιμος στον Τούρκο πρόεδρο, αλλά δεν είναι απλός ακόλουθος. Έχει και ο ίδιος συμμεριστεί το όραμα του αρχηγού του για τη μετατροπή της Τουρκίας σε ηγέτιδα δύναμη του ισλαμικού κόσμου.

Στα συγγράμματά του καταφέρεται εναντίον της Δύσης, η οποία «πάντα και ιδίως κατά τον Μεσαίωνα, αντιμετώπιζε τους μουσουλμάνους ως εχθρούς». Ο ίδιος θεωρεί ότι αυτό συνέβαινε, επειδή «αποτελούσαν ανάχωμα στην αποικιοκρατική πολιτική της Βρετανίας, της Γαλλίας και άλλων ευρωπαϊκών χωρών». Κατά τ’ άλλα, συμμετείχε σε ορχήστρα, παίζοντας σάζι (ταμπουράς). Επίσης, τραγουδάει και έχει γράψει μουσική και στίχους σε τραγούδια τα οποία κυκλοφόρησαν σε δίσκο και έχουν “ανέβει” στο YouTube.

Η επιστροφή στο κυβερνητικό σχήμα που αναμένεται με ιδιαίτερο ενδιαφέρον είναι αυτή του γαμπρού Ερντογάν. Ο Μπεράτ Αλμπαϊράκ είχε φύγει επεισοδιακά από το υπουργείο Οικονομικών ως αποτυχημένος και με αιχμές για διαφθορά. Φαίνεται ότι μετά από την “πατρική τιμωρία”, βγαίνει από τον πάγο, οδεύοντας προς το υπουργείο Ενέργειας, στο οποίο είχε υπηρετήσει παλαιότερα.

Αντιδράσεις

Οι πολιτικοί παρατηρητές εκτιμούν ότι η επιστροφή του θα στείλει λάθος μήνυμα προς τις αγορές, αλλά και προς το εσωτερικό της χώρας του. Η αρχηγός του ακροδεξιού Καλού Κόμματος, πάντως, έσπευσε να αντιδράσει. Χαρακτήρισε την επικείμενη επιστροφή του Αλμπαϊράκ στην κυβέρνηση μέγα λάθος. Επιπλέον, άσκησε σφοδρή κριτική στην οικονομική πολιτική Ερντογάν, ισχυριζόμενη ότι η χώρα κατέστη φτωχότερη κατά 15% μέσα σε μία νύχτα.

Δεν έχει άδικο! Η Τουρκία βρίσκεται σε τραγική κατάσταση. Η μεσαία τάξη έχει φτωχοποιηθεί, χάνοντας πολλά από τα κεκτημένα της. Οικογένειες με δύο μισθούς χάνουν τα σπίτια τους, ενώ αδυνατούν να προμηθευτούν τα αναγκαία. Ο πληθωρισμός, λόγω της πτώσης της λίρας, σπρώχνει στα όρια της φτώχειας ακόμα και μέχρι πρότινος εύπορους.

Τα σούπερ μάρκετ έχουν κλειδώσει τα βρεφικά γάλατα. Το ελαιόλαδο θεωρείται πλέον είδος πολυτελείας. Ένα κιλό τυρί τύπου φέτα έχει 6,5 ευρώ που αντιστοιχεί στο 2% του μηνιαίου βασικού μισθού. Υπάρχει διάχυτη η αγωνία στην τουρκική κοινωνία και μία ανασφάλεια για το τί μέλλει γενέσθαι. Υπάρχει πολύς κόσμος που στηρίζει ακόμα τον Ερντογάν, αλλά κάθε μέρα ο κόσμος αυτός πιέζεται, βλέποντας την καθημερινότητά του να αλλάζει προς το χειρότερο.