Ποιους ευνοεί η αμερικανική απόσυρση από τη Συρία

H απόφαση του Τραμπ να αποσύρει τις αμερικανικές χερσαίες δυνάμεις από τη Συρία, έχει προκαλέσει διεθνή αμηχανία, προβληματισμό αλλά και υπερβολές. Σίγουρα, η απόσυρση, αν τελικά ολοκληρωθεί, θα αποτελέσει γεγονός με σημαντικές επιπλοκές για την περιφερειακή τάξη πραγμάτων, όπως και για τη διεθνή αξιοπιστία και το κύρος των ΗΠΑ. Η δεδομένη κατάσταση στα εδάφη της πάλαι πότε ενωμένης Συρίας είναι η εξής. Ύστερα από επτά συναπτά έτη αιματοχυσίας και συγκρούσεων, έχει επιτευχθεί μια ιδιότυπη, άλλα φαινομενικά σταθερή, ισορροπία, μεταξύ των διαφόρων δρώντων. Η κυβέρνηση Άσαντ, υπό ρωσοϊρανική κηδεμονία, κατέχει το 50% των εδαφών και το 70% του πληθυσμού.

Η περιοχή της Ιντλίμπ βρίσκεται υπό τον έλεγχο των ενόπλων ομάδων της φερόμενης αντιπολίτευσης, και βρίσκεται υπό τουρκική επιτήρηση. Οι περιοχές ανατολικά του Ευφράτη, συμπεριλαμβανομένης της Ράκα, ελέγχονται από το SDF (Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις), μια οργάνωση ομπρέλα με κύρια συνιστώσα το κουρδικό YPG (Μονάδες Προστασίας του Λαού) και τη συμμετοχή διαφόρων αραβικών,ασσυριακών, αραμαϊκών, και λοιπών ενόπλων ομάδων, δημοκρατικού προσανατολισμού. Οι τελευταίοι βρίσκονταν εσχάτως σε συμμαχία και υπό την προστασία των ΗΠΑ, καθότι είχαν αναλάβει το κύριο βάρος της συντριβής και εκδίωξης του ISIS από τη Συρία.

Τα εδάφη τα οποία κατέχουν σχηματίζουν μια γεωγραφική σφήνα υψίστης στρατηγικής σημασίας. Ο παρακάτω χάρτης είναι ενδεικτικός. Οι Κούρδοι, παρεμβάλλονται στο σιιτικό τόξο, το οποίο ξεκινάει από την Τεχεράνη και καταλήγει στη Βηρυτό. Από την άλλη, το YPG θεωρείται τρομοκρατική οργάνωση από την Τουρκία. Συνεπώς, το γεγονός της παρουσίας του στην τουρκοσυριακή μεθόριο προκαλεί δυσφορία στην Άγκυρα. Πόσο μάλλον, εφόσον στην τουρκική πλευρά των συνόρων κυριαρχεί το κουρδικό στοιχείο και δραστηριοποιείται το ΡΚΚ.

H απόσυρση των αμερικανικών δυνάμεων, οι οποίες παρά τον μικρό αριθμό τους, αποτελούσαν ασφαλιστική δικλίδα ενάντια σε οποιαδήποτε ενέργεια εναντίον του SDF, θα προκαλέσει μοιραία κενό ισχύος. Από αυτό το κενό ισχύος, οι ευνοημένοι θα είναι κυρίως το Ιράν, η Τουρκία αλλά έμμεσα και η Ρωσία.

Συγκεκριμένα, οι Κούρδοι της Συρίας αντιμετωπίζοντας πλέον το ενδεχόμενο μιας ανοιχτής τουρκικής εισβολής, θα επισπεύσουν την προσέγγιση με την κυβέρνηση Άσαντ. Πιθανώς να επιδιώξουν την επαναφορά τους υπό τη διοίκηση της Δαμασκού, ίσως υπό ένα καθεστώς αυτοδιοίκησης. Προφανώς, με δεδομένη την επιρροής της Τεχεράνης, η κουρδική σφήνα ανάσχεσης του σιιτικού τόξου δύναται να καταστεί ξανά γέφυρα μεταξύ Ιράκ και Συρίας. Ενδεικτική είναι η προώθηση ιρανικών και κυβερνητικών δυνάμεων προς το Ντέιλ αλ-Ζορ, αμέσως μετά την ανακοίνωση Τραμπ.

H Συρία προς έναν νέο γύρο συγκρούσεων;

Το κατά πόσον η αποχώρηση των ΗΠΑ, δύναται να προκαλέσει ρήξη μεταξύ της Τουρκίας και της κυβέρνησης Άσαντ, και κατ’ επέκταση με το Ιράν και τη Ρωσία είναι αμφισβητήσιμο. Πολύ απλά, διότι η επαναφορά των Κούρδων υπό κυβερνητικό έλεγχο, θα απομακρύνει καταλυτικά κάθε ενδεχόμενο αυτονόμησης–καντονοποίησής τους, δεδομένων των ιρανικών ευαισθησιών. Ωστόσο, είναι σχεδόν βέβαιο ότι η Τουρκία θα εκβιάσει την αποχώρηση του SDF από τη Μανμπίτζ και τα λοιπά εδάφη δυτικά του Ευφράτη, στα πρότυπα του Αφρίν.

Όσον αφορά το ισλαμικό κράτος, η απόφαση Τραμπ φαινομενικά του δίνει ζωτικό χρόνο και χώρο, λόγω της αναβολής των επιχειρήσεων του SDF, ελέω τουρκικής απειλής. Παρ’ όλα αυτά, είναι σχεδόν βέβαιο ότι ο αγώνας για την εξάλειψή του θα συνεχιστεί. Θα συνεχιστεί με τη συμμετοχή των ιρανικών και κυβερνητικών δυνάμεων, οι οποίες, ήδη, σπεύδουν προς τα ανατολικά όρια της χώρας.

Εν κατακλείδι, παρά τα όσα ακούγονται, η αποχώρηση των ΗΠΑ από τη Συρία πολύ δύσκολα θα προκαλέσει ανάκαμψη του ισλαμικού κράτους και νέο κύκλο αιματοχυσίας. Από την άλλη, η θέση του Ιράν στη Συρία, και τη Μέση Ανατολή γενικά, ενισχύεται σημαντικά. Επίσης, απομακρύνεται η προοπτική ίδρυσης αυτόνομης κουρδικής οντότητας, προς ανακούφιση της Τουρκίας αλλά και του Ιράν και της κυβέρνησης Άσαντ. Χωρίς να γνωρίζουμε με ακρίβεια τα κίνητρα του Αμερικανού προέδρου, η απόφασή του είναι δώρο στον Ερντογάν, αλλά και τον Πούτιν, τον Άσαντ και τους Ιρανούς.

Η Ρωσία, η οποία διαθέτει παρουσία στην περιοχή, καθίσταται ο μόνος, και πλέον αξιόπιστος, διαμεσολαβητής μεταξύ όλων των εμπλεκομένων πλευρών, συμπεριλαμβανομένου και του Ισραήλ. Το τελευταίο βλέπει τον ιρανικό έλεγχο να παγιώνεται στην εύφορη ημισέληνο. Το παραπάνω δύναται να έχει διάφορες επιπλοκές, δεδομένου και του στρατηγικού αδιεξόδου στο παλαιστινιακό. Οι Ισραηλινοί έχουν την ανάγκη της ρωσικής διαμεσολάβησης, πιο πολύ από ποτέ.

Τέλος, ο Ελληνισμός οφείλει να αδράξει την ευκαιρία, ενδυναμώνοντας τη συνεργασία με το εβραϊκό κράτος, καθώς η Ανατολική Μεσόγειος μετατρέπεται βήμα προς βήμα στο μοναδικό πεδίο στρατηγικού βάθους του Ισραήλ. Επίσης, σιγά σιγά ας κατανοήσουμε ότι οι αμερικανικές υποσχέσεις και δεσμεύσεις είναι αρκετά ρευστές και ευμετάβλητες. Εφόσον επιθυμούμε την εκμετάλλευση του υποθαλάσσιου πλούτου μας, οφείλουμε να διασφαλίσουμε την ευρωπαϊκή αποφασιστικότητα προς την παραπάνω κατεύθυνση. Η Total έρχεται, όμως είναι η Γαλλία του Μακρόν ικανή και αποφασισμένη να αψηφήσει, ή ακόμα και να αντιπαρατεθεί, στον νεο-Σουλτάνο Ερντογάν;