Πόλεμος ελιγμών Πούτιν-Ερντογάν – Σε θέση μάχης Τούρκοι και Σύροι στην Ιντλίμπ

Να διαφυλάξουν τις ρωσοτουρκικές σχέσεις προσπάθησαν, στην τελευταία τηλεφωνική επικοινωνία τους, ο Τούρκος πρόεδρος Ερντογάν και ο Ρώσος ομόλογός του, Πούτιν. Οι σχέσεις των δύο χωρών δοκιμάστηκαν σοβαρά μετά την πολεμική εμπλοκή στην συριακή επαρχία Ιντλίμπ. Μια εμπλοκή που δεν δείχνει να αποκλιμακώνεται, καθώς ο Τούρκος πρόεδρος συνεχίζει να απειλεί και ο Άσαντ να προελαύνει.

Η απόπειρα του συριακού καθεστώτος να καταλάβει το τελευταίο προπύργιο των  αντικαθεστωτικών ανταρτών και των τζιχαντιστών, οδήγησε σε απ’ευθείας συγκρούσεις τις συριακές δυνάμεις με τα τουρκικά στρατεύματα. Η οργή του Ερντογάν δεν προκλήθηκε όμως, μόνον για τους οκτώ Τούρκους στρατιώτες που σκοτώθηκαν από την συριακή επίθεση. Γνωρίζει πολύ καλά ότι ο Άσαντ δεν θα έκανε καμία κίνηση, αν δεν είχε εξασφαλίσει προηγουμένως το “πράσινο φως” από τη Μόσχα.

Είναι γνωστό πως ο Άσαντ, ο νικητής του συριακού εμφυλίου, ανυπομονούσε να αναλάβει δράση για την ανακατάληψη της επαρχίας. Μόσχα και Άγκυρα κατέληξαν πριν έναν χρόνο σε μία συμφωνία για τη δημιουργία αποστρατικοποιημένης ζώνης στην περιοχή, προκειμένου να παοτραπεί μια γενικευμένη επίθεση που θα οδηγούσε σε νέα ανθρωπιστική κρίση. Αυτή η συμφωνία, ωστόσο, δεν εφαρμόστηκε ποτέ, εξαιτίας της ολιγωρίας των Τούρκων να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους: Να διαχωρίσουν δηλαδή τους τζιχαντιστές από τους Σύρους αντάρτες και τον γενικό πληθυσμό. Η Άγκυρα ίδρυσε στην περιοχή δώδεκα στρατιωτικά παρατηρητήρια, όμως το μόνο που επεδίωξε με αυτά ήταν να εδραιώσει την στρατιωτική παρουσία της στη βορειοδυτική Συρία.

Η Μόσχα, και ο Πούτιν προσωπικά, επέπληξαν πολλές φορές την Άγκυρα για την στάση της στην Ιντλίμπ. Φαίνεται όμως ότι μάλλον έχασαν την υπομονή τους και τις τελευταίες ημέρες η κατάσταση δείχνει ότι το ποτήρι ξεχείλισε. Σύμφωνα με τις δηλώσεις του Ρώσου υπουργού Εξωτερικών, η Τουρκία δεν λειτουργεί ως εγγυήτρια της εκεχειρίας στην Ιντλίμπ, αλλά ως “προστάτης” των τζιχαντιστικών ομάδων που ελέγχουν την επαρχία. Ομάδες οι οποίες συνέχιζαν την ένοπλη δράση τους, ουσιαστικά με την κάλυψη της Άγκυρας.

Δεν θέλει ρήξη ο Ερντογάν

Η έξαρση της πολεμικής κλιμάκωσης στην Ιντλίμπ, ήρθε σε άσχημο timing για τον Τούρκο πρόεδρο. Όχι τόσο για τον κίνδυνο να προκληθούν νέα προσφυγικά ρεύματα προς την Τουρκία, όπως ισχυρίστηκε δημοσίως. Ο Ερντογάν έχει αποδείξει εξάλλου, ότι ξέρει να  χρησιμοποιεί αποτελεσματικά το “όπλο” του προσφυγικού για να εκβιάζει την ΕΕ. Οι  κυριότεροι λόγοι είναι ότι δεν θέλει αλλαγή του status στην Ιντλίμπ γιατί αυτό θέτει σε κίνδυνο την παρουσία του στο Αφρίν, αλλά και γιατί τον αποπροσανατολίζει από το καίριο μέτωπο του, που αυτήν την στιγμή είναι η Λιβύη.

Όσο η Μόσχα έκανε “τα στραβά μάτια” για την κατάσταση στην Ιντλίμπ, ο Ερντογάν μπορούσε να μεταφέρει Σύρους τζιχαντιστές από την επαρχία, στην εμπόλεμη Λιβύη. Αυτές οι τζιχαντιστικές ομάδες υπερασπίζονται την, υπό κατάρρευση, φιλότουρκη κυβέρνηση Σάρατζ, από την προέλαση των δυνάμεων του Χαλίφα Χαφτάρ. Πρέπει να σημειώσουμε πως, παρά την οργή του, ο Τούρκος πρόεδρος δεν εμφανίζεται πρόθυμος για μία ολοκληρωτική ρήξη με την Μόσχα.

Γνωρίζει πως η τουρκική στρατιωτική παρουσία στην Συρία, θα ήταν αδύνατη χωρίς την ρωσική υποστήριξη. Ο ίδιος δήλωσε προσηλωμένος «στις στρατηγικές πρωτοβουλίες του με την Ρωσία», ενώ δεν έθεσε κανένα θέμα υπαναχώρησης από τους S-400. Δήλωσε μόνο ότι δεν αναγνωρίζει την ρωσική προσάρτηση της Κριμαίας. Στην πραγματικότητα πρόκειται για μία “άσφαιρη” προειδοποίηση, αφού οι ρωσικοί σχεδιασμοί στην Κριμαία, ουδόλως εξαρτώνται από τον Ερντογάν.

Ο Τούρκος πρόεδρος υπολογίζει πως στο τέλος οι Ρώσοι θα πιέσουν τον Άσαντ να αποσύρει τις δυνάμεις του, πέρα από τα τουρκικά παρατηρητήρια στο Ιντλίμπ. Σε αντίθετη περίπτωση, όπως ανέφερε και στο τελεσίγραφο που έθεσε, θα προχωρήσει σε εισβολή εις βάρος των συριακών δυνάμεων. Ο Ερντογάν επεσήμανε πως την ίδια προειδοποίηση απηύθυνε και στον Πούτιν, στην τελευταία τους συνομιλία.

Ο Ερντογάν επανέλαβε και σήμερα τις απειλές του για σθεναρή απάντηση, αν οι συριακές δυνάμεις δεν αποσυρθούν από τις θέσεις κοντά στα τουρκικά παρατηρητήρια. Δύο από αυτά άλλωστε, όπως παραδέχθηκε και ο ίδιος είναι εντελώς περικυκλωμένα και πίσω από την γραμμή ανάπτυξης των συριακών δυνάμεων. Η Δαμασκός πάντως δείχνει να τον αγνοεί καθώς, από το πρωί, ο συριακός στρατός με την στήριξη των Ρώσων προχώρησε και άλλο στο εσωτερικό της επαρχίας Ιντλίμπ. Έχοντας καταλάβει τουλάχιστον είκοσι χωριά, οι δυνάμεις του Άσαντ είναι πλέον σε απόσταση μικρότερη του ενός χιλιομέτρου από την στρατηγικής σημασίας πόλη Σαρακέμπ. Μια πόλη, μέσα στην οποία όμως, όπως ανέφερε το Συριακό Παρατηρητήριο, έχουν αναπτυχθεί δυνάμεις του τουρκικού στρατού.

Ο Πομπέο ως “από μηχανής θεός”

Καθώς μαίνονταν πάντως η κρίση στις σχέσεις Άγκυρας-Μόσχας, αξιοσημείωτη υπήρξε η παρέμβαση του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών. Ο Μάικ Πομπέο δικαιολόγησε πλήρως την στρατιωτική δράση της Άγκυρας «ως αυτοάμυνα», έναντι της προέλασης της Δαμασκού. Αποκάλεσε χαρακτηριστικά την Τουρκία «νατοϊκό σύμμαχο», ενώ καταδίκασε «τις διαρκείς, αδικαιολόγητες και ανελέητες επιθέσεις του καθεστώτος της Ρωσίας, του Ιράν και της Χεζμπολάχ ενάντια τον πληθυσμό της Ιντλίμπ».

Ο Πομπέο θύμισε στον Ερντογάν πως, εκτός των Ρώσων, είναι και το Ιράν που συνδράμει τις δυνάμεις της Δαμασκού. Ουσιαστικά, μοιάζει να υπενθύμισε στον Ερντογάν, πως οι φυσικοί του σύμμαχοι είναι οι νατοϊκοί του εταίροι, όχι η “λυκοφιλία” του με την Μόσχα και την Τεχεράνη.

Όλα όμως θα κριθούν από την στάση που θα κρατήσει, ο ισχυρός παίχτης στο συριακό πόκερ, η Ρωσία. Μήπως όλα αυτά ήταν ένα πολεμικό “καψώνι” της Μόσχας για να “σωφρονιστεί” η Τουρκία και θα έχουμε τελικώς μία υποχώρηση του Άσαντ, προκειμένου να διατηρηθούν οι ισορροπίες; Σε αντίθετη περίπτωση, ο Ερντογάν θα πάρει τελικά το ρίσκο μιας εισβολής, όπως απειλεί;

Είναι τόσο οριακή η κατάσταση που μοιάζει παρακινδυνευμένη η παραμικρή πρόβλεψη. Το καίριο ερώτημα είναι εάν μία ενδεχόμενη πολεμική κλιμάκωση στην Ιντλίμπ αποτελέσει το έναυσμα για την αναθέρμανση των αμερικανοτουρκικών σχέσεων, που έχουν δοκιμαστεί τελευταία με το “δίπορτο” γεωπολιτικό παιχνίδι του Ερντογάν. Ο Μάικ Πομπέο μοιάζει να έστειλε ήδη το πρώτο μήνυμα.