Πόλεμος Ισραήλ-Ιράν: Πώς ναυάγησε η μυστική διπλωματία Τραμπ-Ερντογάν

Ο πρόεδρος Τραμπ και ο Τούρκος πρόεδρος Ερντογάν επιχείρησαν μυστικά να κανονίσουν μια συνάντηση μεταξύ ανώτατων Αμερικανών και Ιρανών αξιωματούχων στην Κωνσταντινούπολη αυτή την εβδομάδα, εν μέσω της κλιμακούμενης σύρραξης μεταξύ Ισραήλ και Ιράν, σύμφωνα με πηγές του Axios.

Όμως η προσπάθεια κατέρρευσε όταν ο ανώτατος ηγέτης του Ιράν – που κρύβεται υπό τον φόβο δολοφονίας τους – δεν κατέστη δυνατό να εντοπιστεί για να εγκρίνει τη συνάντηση, σύμφωνα με τρεις Αμερικανούς αξιωματούχους και μια πηγή με άμεση γνώση του θέματος.

Γιατί έχει σημασία: Οι νέες λεπτομέρειες αυτής της απόπειρας παρασκηνιακής διαπραγμάτευσης αποκαλύπτουν την ένταση με την οποία ο Τραμπ επιδίωκε μια άμεση συνάντηση με τους Ιρανούς – φτάνοντας στο σημείο να δηλώσει πρόθυμος να παραστεί ο ίδιος, εφόσον αυτό ήταν αναγκαίο – με σκοπό να πετύχει μια πυρηνική συμφωνία και να αποφευχθεί στρατιωτική εμπλοκή των ΗΠΑ. Τις τελευταίες ημέρες, τόσο ο Τραμπ, όσο και κορυφαίοι αξιωματούχοι του Λευκού Οίκου, έχουν χάσει την εμπιστοσύνη τους στη διπλωματική οδό και θεωρούν ολοένα και πιο πιθανή την εμπλοκή των ΗΠΑ στον πόλεμο για την εξάλειψη του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος.

Τι συμβαίνει τώρα: Ο Τραμπ επανέλαβε την Παρασκευή ότι θα λάβει απόφαση εντός δύο εβδομάδων για το αν οι ΗΠΑ θα εμπλακούν στον πόλεμο, λέγοντας πως θέλει «να δει αν θα επικρατήσει η λογική». «Τους δίνω ένα περιθώριο. Θα δούμε πόσο θα είναι αυτό. Δύο εβδομάδες είναι το ανώτατο όριο», δήλωσε σε δημοσιογράφους.

Το βράδυ του Σαββάτου, ο Τραμπ αναμένεται να συγκαλέσει το επιτελείο εθνικής ασφάλειας στην αίθουσα επιχειρήσεων του Λευκού Οίκου για να συζητήσει τον πόλεμο Ισραήλ-Ιράν, που εισέρχεται στην ένατη ημέρα του.

Παρασκήνιο

Ο Τραμπ δέχθηκε τηλεφώνημα από τον Ερντογάν τη Δευτέρα, ενώ βρισκόταν σε συνάντηση με ηγέτες της G7 στον Καναδά.
Ο Ερντογάν πρότεινε να φιλοξενήσει στην Κωνσταντινούπολη την επόμενη μέρα συνάντηση Αμερικανών και Ιρανών αξιωματούχων για την αναζήτηση διπλωματικής λύσης, σύμφωνα με τρεις Αμερικανούς αξιωματούχους και μια πηγή με άμεση γνώση.

Ο Τραμπ συμφώνησε και είπε στον Ερντογάν πως ήταν πρόθυμος να στείλει τον Αντιπρόεδρο Βανς και τον απεσταλμένο του Λευκού Οίκου Στιβ Γουίτκοφ  – ακόμη και να ταξιδέψει ο ίδιος στην Τουρκία για να συναντήσει τον Ιρανό πρόεδρο Μασούντ Πεζεσκιάν – αν αυτό ήταν αναγκαίο για την επίτευξη συμφωνίας.

Αξιωματούχος του Λευκού Οίκου ανέφερε πως, πριν από την κλήση του Ερντογάν, ο Τραμπ είχε δεχθεί “σήματα” από το Ιράν μέσω άλλων καναλιών ότι επιθυμούν συνάντηση. Αν και συζητήθηκε η προσωπική εμπλοκή του Τραμπ, το βασικό σχέδιο ήταν η αποστολή του Βανς και του Γουίτκοφ. Ο Ερντογάν και ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Χακάν Φιντάν μετέφεραν την πρόταση στον Ιρανό πρόεδρο Πεζεσκιαν και τον υπουργό Εξωτερικών Αμπάς Αραγκτσί.

Δύο Αμερικανοί αξιωματούχοι δήλωσαν ότι ο Πεζεσκιάν και ο Αραγκτσί προσπάθησαν να επικοινωνήσουν με τον ανώτατο ηγέτη Αλί Χαμενεΐ για να λάβουν την έγκρισή του. Όμως, καθώς ο Χαμενεΐ παραμένει σε κρυψώνα από φόβο για δολοφονική επίθεση από το Ισραήλ, δεν στάθηκε δυνατό να τον εντοπίσουν. Ύστερα από αρκετές ώρες, οι Ιρανοί ενημέρωσαν την Τουρκία πως δεν μπορούσαν να εξασφαλίσουν την έγκρισή του. Η Τουρκία στη συνέχεια ενημέρωσε τις ΗΠΑ ότι η συνάντηση ακυρώνεται.

Λίγο αργότερα, ο Τραμπ δημοσίευσε ένα ασυνήθιστο μήνυμα στο Truth Social προς τον Χαμενεΐ: «Το Ιράν έπρεπε να είχε υπογράψει τη “συμφωνία” που τους είπα. Τι ντροπή, τι σπατάλη ανθρώπινων ζωών. Το λέω απλά: ΤΟ ΙΡΑΝ ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΧΕΙ ΠΥΡΗΝΙΚΟ ΟΠΛΟ. Το είπα ξανά και ξανά! Όλοι πρέπει να εκκενώσουν άμεσα την Τεχεράνη!».

Ανώτερος αξιωματούχος του Λευκού Οίκου δήλωσε πως η αποτυχία των συνομιλιών δεν ήταν ο μόνος λόγος για την ανάρτηση αυτή και ότι «δεν υπάρχει άμεση συσχέτιση». Ο ίδιος πρόσθεσε ότι η έκκληση του Τραμπ για εκκένωση της Τεχεράνης – μιας πόλης με 10 εκατομμύρια κατοίκους και 17 εκατομμύρια στον ευρύτερο μητροπολιτικό τομέα – εξέφραζε την επιθυμία του να προστατέψει ανθρώπινες ζωές στο Ιράν.

Τρέχουσα κατάσταση 

Τις τελευταίες ημέρες, το Ιράν έχει δηλώσει δημόσια και ιδιωτικά πως δεν θα διαπραγματευτεί άμεσα με τις ΗΠΑ αν δεν σταματήσει πρώτα το Ισραήλ τις επιθέσεις. Ο Τραμπ δήλωσε την Παρασκευή ότι θα είναι «πολύ δύσκολο» να υπάρξει παύση του πολέμου για να γίνουν συνομιλίες, σημειώνοντας ότι το Ισραήλ «τα πάει καλά» στην καταστροφή του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν. Το Σάββατο, ο Ερντογάν συναντήθηκε με τον Ιρανό ΥΠΕΞ Αραγκτσί στην Κωνσταντινούπολη και του ζήτησε να προχωρήσει σε απευθείας συνομιλίες με την κυβέρνηση Τραμπ.

Σύμφωνα με ανακοίνωση της τουρκικής προεδρίας, ο Ερντογάν εξέφρασε τη διαθεσιμότητα της Τουρκίας να διευκολύνει αυτές τις συνομιλίες όσο το δυνατόν συντομότερα.

Σύμφωνα πάντα με το Axios, το πρωί του Σαββάτου, έξι βομβαρδιστικά stealth B-2 απογειώθηκαν από τη βάση τους στο Μιζούρι και κατευθύνονται δυτικά, σύμφωνα με δεδομένα παρακολούθησης πτήσεων. Τα B-2 αναμένεται να παίξουν καθοριστικό ρόλο σε πιθανή αμερικανική επίθεση στο Ιράν, καθώς μπορούν να μεταφέρουν τις βόμβες “καταστροφέα οχυρών” βάρους 13.600 κιλών, που ενδέχεται να χρησιμοποιηθούν για την καταστροφή της βαριά οχυρωμένης εγκατάστασης εμπλουτισμού ουρανίου στο Φορντόου.

Το Πεντάγωνο παρέπεμψε τις ερωτήσεις στον Λευκό Οίκο. Ο Τραμπ είπε την Παρασκευή ότι το Ισραήλ έχει «πολύ περιορισμένη ικανότητα» να καταστρέψει το Φορντόου. «Μπορούν να διαλύσουν ένα μικρό κομμάτι, αλλά δεν μπορούν να φτάσουν βαθιά. Δεν έχουν αυτή την ικανότητα. Θα δούμε τι θα γίνει. Ίσως να μην χρειαστεί τελικά»…