“Πόρτα” στην Τουρκία από τους Αμερικανούς

Στις 23 Αυγούστου, η αμερικανική Γερουσία ψήφισε με 85 ψήφους υπέρ και 7 κατά το νομοσχέδιο H.R. 6157 που φέρει τίτλο «Νόμος για τις πιστώσεις του υπουργείου Άμυνας». Το νομοσχέδιο που αναμένεται να υπογραφεί από τον Αμερικανό πρόεδρο Τραμπ, ώστε να αποκτήσει ισχύ νόμου, προβλέπει την παροχή πιστώσεων προς το αμερικανικό Πεντάγωνο για το στρατιωτικό προσωπικό, τις προμήθειες, την έρευνα, ανάπτυξη, δοκιμή και αξιολόγηση οπλικών συστημάτων, όπως τα μαχητικά αεροσκάφη πέμπτης γενιάς F-35, και τα μετοχικά ταμεία των αμερικανικών ενόπλων δυνάμεων.

Επιπρόσθετα, προβλέπει οικονομικές παροχές για την ενίσχυση του προγράμματος στρατιωτικής υγείας, την καταστροφή χημικών παραγόντων και πυρομαχικών, καθώς και την καταπολέμηση της διακίνησης ναρκωτικών. To συνολικό ύψος των πιστώσεων του νομοσχεδίου ανέρχεται σε 674,6 δισ. δολάρια προς το αμερικανικό Πεντάγωνο για το οικονομικό έτος 2019.

Εκ του αναφερόμενου ποσού, 606.5 δισεκατομμύρια δολάρια πρόκειται να διοχετευθούν στον προϋπολογισμό βάσης του αμερικανικού Πενταγώνου ,συνιστώντας αύξηση κατά 17,1 δισ δολάρια πάνω από τα επίπεδα του οικονομικού έτους 2018. 68,1 δισ δολάρια αναμένεται να διοχετευθούν στον λογαριασμό των Υπεράκτιων Επιχειρήσεων Έκτακτης Ανάγκης (Overseas Contigency Operations) για την υποστήριξη του Παγκόσμιου Πολέμου κατά της Τρομοκρατίας (GWOT). Το συνολικό ύψος των πιστώσεων εναρμονίζεται με τις επιταγές του Nόμου H.R. 5515 για τον αμυντικό προϋπολογισμό οικονομικού έτους 2019.

Ενίσχυση του Ισραήλ

Ο «Νόμος για τις Πιστώσεις του Υπουργείου Άμυνας» περιλαμβάνει δαπάνες για προγράμματα συμπαραγωγής με τρίτες χώρες, όπως το Ισραήλ και η Τουρκία. Για το μεν Ισραήλ, επανεπιβεβαιώνεται η αμερικανοϊσραηλινή στρατηγική συνεργασία, καθιστώντας ευκρινές στην Ενότητα 8065 την παροχή 500 εκατ δολαρίων για τα περίφημα Προγράμματα Συνεργασίας του Ισραήλ (Israel Cooperative Programs), τα οποία αποτελούν ένα σύνολο προγραμμάτων στρατιωτικής βοήθειας των ΗΠΑ για την αντιπυραυλική άμυνα του Ισραήλ.

Η Ενότητα 8065 επίσης προβλέπει την παροχή 47,5 εκατ δολαρίων για την ενίσχυση του ισραηλινού προγράμματος κατά των σηράγγων (Israeli anti-tunneling program) που εντάσσεται στον Νόμο περί Συνεργασίας ΗΠΑ-Ισραήλ για την Αμυντική Συνεργασία κατά των Σηράγγων (U.S.-Israel Anti-Tunnel Defense Cooperation Act). Πρόκειται για ένα πρόγραμμα συνεργασίας των δύο χωρών, οι παράμετροι του οποίου καθορίστηκαν σε σχετική τροπολογία του Νόμου H.R. 5515 για τον αμυντικό προϋπολογισμό οικονομικού έτους 2019 και εστιάζει στην προστασία του Ισραήλ από τρομοκρατικές επιθέσεις που ενδέχεται να προέλθουν από σήραγγες που έχουν κατασκευαστεί από μέλη της παλαιστινιακής οργάνωσης Χαμάς.

Σημειωτέον ότι τον Μάρτιο 2018, το αμερικανικό Πολεμικό Ναυτικό προέβη σε συνεκπαίδευση με Ισραηλινούς αλεξιπτωτιστές για την αντιμετώπιση τρομοκρατικών απειλών προερχόμενων από σήραγγες, γεγονός το οποίο ωφελεί ιδιαίτερα τις αμερικανικές στρατιωτικές δυνάμεις στην αντιμετώπιση αντιπάλων που χρησιμοποιούν σήραγγες ως βάση επιθετικών ή τρομοκρατικών ενεργειών, όπως η τρομοκρατική οργάνωση Ισλαμικό Κράτος και παραστρατιωτικές οργανώσεις στη Συρία.

Αναστολή κονδυλίων για την Τουρκία

Στο κεφάλαιο του νομοσχεδίου που αφορά την Τουρκία, καθίσταται προφανές το κάκιστο επίπεδο των αμερικανοτουρκικών σχέσεων, καθώς ψηφίστηκε η αναστολή της διάθεσης κονδυλίων για τη μεταφορά των μαχητικών αεροσκαφών F-35 στην Τουρκία. Συγκεκριμένα, η Ενότητα 8113 του νομοσχεδίου, επιτάσσει ότι κανένα από τα προβλεπόμενα κονδύλια δεν μπορεί να διατεθεί για τη μεταφορά, ή τη διευκόλυνση της μεταφοράς των μαχητικών αεροσκαφών F-35 στην Τουρκία, συμπεριλαμβανομένων τυχόν αμυντικών προϊόντων ή υπηρεσιών που σχετίζονται με τα αεροσκάφη πέμπτης γενιάς.

Τούτο έως ότου ο Αμερικανός υπουργός Άμυνας, σε διαβούλευση με τον υπουργό Εξωτερικών, πιστοποιήσει στις αρμόδιες επιτροπές του Κογκρέσου ότι η κυβέρνηση της Τουρκίας δεν πρόκειται να αγοράσει, ή να αποδεχθεί την παράδοση του συστήματος αντιπυραυλικής άμυνας S-400 από τη Ρωσία. Το γράμμα και το πνεύμα της Ενότητας 8113 συνάδουν με τις επιταγές του Νόμου H.R. 5515 για τον αμυντικό προϋπολογισμό οικονομικού έτους 2019 που συμπυκνώνονται στη σύνταξη έκθεσης με αντικείμενο την κατάσταση των αμερικανότουρκικών σχέσεων εντός 60 ημερών από την ημερομηνία έναρξης ισχύος του Νόμου, τουτέστιν από τις 13 Αυγούστου 2018.

Σημειωτέον δε ότι η έκθεση οφείλει να αποτιμήσει τη στρατιωτική και διπλωματική παρουσία των ΗΠΑ στην Τουρκία, συμπεριλαμβανομένων όλων των στρατιωτικών δραστηριοτήτων που διεξάγονται στην αεροπορική βάση του Ιντσιρλίκ. Επίσης, η έκθεση πρέπει να αξιολογήσει τη συμμετοχή της Τουρκίας στο πρόγραμμα F-35 και να ταυτοποιήσει πιθανά εναλλακτικά συστήματα αντιπυραυλικής άμυνας, τα οποία θα μπορούσε να αγοράσει η τουρκική κυβέρνηση. Η έκθεση καλείται να αξιολογήσει και τις επιπτώσεις στις διμερείς σχέσεις ΗΠΑ-Τουρκίας και ΝΑΤΟ-Τουρκίας που δύναται να προκύψουν από την απόκτηση του ρωσικού αντιπυραυλικού συστήματος S-400 από την Άγκυρα.

Ο δούρειος ίππος στο ΝΑΤΟ

Στις εκτιμήσεις της κυβέρνησης Τραμπ έχει πλέον καταστεί ευκρινές ότι η Τουρκία εμφανίζεται πρόθυμη να παίξει τον ρόλο του δούρειου ίππου της Ρωσίας στο ΝΑΤΟ με σκοπό την αποδυνάμωση του. Βασικό αντάλλαγμα για την Άγκυρα συνιστά το πράσινο φως από την Μόσχα για την εμπέδωση της τουρκικής στρατιωτικής παρουσίας στις κουρδικές περιοχές πέραν της βόρειας Συρίας. Η Τουρκία προβάλλει εαυτόν ως έτοιμη να ενεργήσει στρατιωτικά ακόμη και εάν η τουρκική επεκτατικότητα οδηγήσει σε διακύβευση της σχέσης με την Ουάσιγκτον, η οποία ως γνωστόν διατηρεί στρατεύματα στην βορειοανατολική Συρία.

Ο τουρκικός ρόλος του δούρειου ίππου εκτιμάται ότι θα ενισχυθεί από την όποια ένταση στις σχέσεις ΗΠΑ-Τουρκίας επί της Συρίας, με δεδομένο ότι αυτή δεν θα παραμείνει σε διμερές επίπεδο, αλλά θα μεταφερθεί στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ, αναδεικνύοντας το χάσμα που υφίσταται μεταξύ των μελών της Συμμαχίας επί κρίσιμων θεμάτων.

Το εν λόγω χάσμα αναμένεται μάλιστα να ισχυροποιηθεί με την de facto ακύρωση από την Τουρκία -λόγω μονομερών στρατιωτικών κινήσεων εκ μέρους της ίδιας- της προγενέστερης απόφασης των χωρών-μελών του ΝΑΤΟ να ενταχθούν επίσημα υπό την ηγεσία των ΗΠΑ στο διεθνή συνασπισμό που διεξάγει επιχειρήσεις στο Ιράκ και στη Συρία εναντίον της τρομοκρατικής οργάνωσης Ισλαμικό Κράτος. Εάν ισχύσουν τα ανωτέρω τότε θα υλοποιηθεί μέρος των ρωσικών σχεδιασμών για αποδυνάμωση της βορειοατλαντικής Συμμαχίας.

Σε κάθε περίπτωση, η απομάκρυνση της Τουρκίας από τη Δύση φαίνεται να προσλαμβάνει στρατηγικό και όχι τακτικό χαρακτήρα. Οι μεσοπρόθεσμοι και μακροχρόνιοι τουρκικοί σχεδιασμοί στην ευρύτερη Μέση Ανατολή αποκλίνουν από αυτούς δυτικών χωρών, όπως οι ΗΠΑ. Στο χέρι των τελευταίων απομένει να αποτιμήσουν και να ξεχωρίσουν τις συμμαχίες από τις λυκοφιλίες.