Πως η πίεση των Αμερικανών στρέφει το Ριάντ προς την Κίνα

Τα πρώτα δείγματα της εξωτερικής πολιτικής του Αμερικανού προέδρου Τζο Μπάιντεν προμηνύουν μια δυναμική επιστροφή των ΗΠΑ στη διεθνή σκηνή, απορρίπτοντας το “Πρώτα η Αμερική” του προκατόχου του Τραμπ. Η πρόσφατη προσωπική επίθεση του Μπάιντεν προς τον Βλαντιμίρ Πούτιν και η αναφορά του υπουργού Εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν ότι η Κίνα απειλεί την παγκόσμια σταθερότητα, θυμίζουν ψυχροπολεμικές εποχές.

Παράλληλα, ο Λευκός Οίκος ασκεί πίεση και σε συμμαχικές χώρες, όπως είναι η Σαουδική Αραβία, μετά από έκθεση των αμερικανικών υπηρεσιών πληροφοριών που απέδωσε ευθύνες στο διάδοχο του θρόνου Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν για τη δολοφονία του δημοσιογράφου Τζαμάλ Κασόγκι.  Επιπλέον, η προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που ο Μπάιντεν έχει αναγάγει σε μια από τις προτεραιότητες του βρίσκει εφαρμογή σε Ρωσία και Κίνα που παρουσιάζουν χαμηλές καταγραφές.

Όμως, ένα βέβαιο, ότι αμερικανική πολιτική, έχει μόνο ένα στόχο τη διασφάλιση και προώθηση των εθνικών συμφερόντων στη διεθνή στρατηγική σκακιέρα. Οι αμερικανό-σαουδικές σχέσεις επηρεάζονται, στο πλαίσιο αυτό, και από έναν άλλο παράγοντα, τις προσπάθειες επαναπροσέγγισης των ΗΠΑ με το Ιράν, παραδοσιακό εχθρό του Ριάντ, καθώς ανταγωνίζονται για επιρροή στη Μέση Ανατολή.

Το Ριάντ κοιτάζει προς ενίσχυση των συμμαχιών της με αντιπάλους των ΗΠΑ, όπως είναι η Κίνα. Το πρώτο κοινό σημείο Ριάντ-Κίνας είναι πως δεν τους απασχολούν σε αντίθεση με την Ουάσινγκτον, τα ανθρώπινα δικαιώματα.  Το Βασίλειο συλλαμβάνει σύμφωνα με το Human Rights Watch, συστηματικά άτομα, χωρίς να τηρεί τις νόμιμες διαδικασίες.

Σύμφωνα με το αμερικανικό Freedom House, η Σαουδική Αραβία κατατάσσεται, πάνω από τη Βόρεια Κορέα σε σχέση με την προστασία των πολιτικών δικαιωμάτων, τις πολιτικές ελευθερίες καθώς και για άλλες παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η Κίνα δεν υπολείπεται και αυτή των επικρίσεων για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Το Human Rights Watch σε πρόσφατη έκθεσή του, καταγράφει εκατοντάδες διώξεις στη Σινγιάνγκ κατά  των μουσουλμάνων Ουιγούρων, στη Μογγολία, στο Θιβέτ και στο Χονγκ Κονγκ, καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι κατάσταση συνεχώς επιδεινώνεται.

Εμπορικές σχέσεις

Επιπλέον, οι δύο χώρες έχουν αναπτύξει σημαντικές εμπορικές σχέσεις καθώς η Σαουδική Αραβία έχει ενταχθεί και στην κινεζική πρωτοβουλία Belt and Road (BRI), νέο “Δρόμο του Μεταξιού”. Στόχος είναι η ανάπτυξη έργων υποδομής και η μείωση του κόστους μεταφοράς με διασύνδεση διασυνοριακών εμπορικών οδών. Το BRI προσφέρει μεγάλες ευκαιρίες στο Ριάντ σχετικά με την κατασκευή υποδομών, την ενεργειακή συνεργασία, την τεχνολογία και τη χρηματοδότηση.

Η Κίνα εμπλέκεται και σε πολλά έργα κατασκευής και υποδομές μεγάλης κλίμακας, όπως είναι ο μεγαλύτερος σε παγκόσμιο επίπεδο σταθμός παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας που εντοπίζεται στο λιμάνι Yanbu και η σύμβαση 667 εκατ. δολαρίων για την κατασκευή 5.000 σπιτιών στο Ριάντ, οι οποίες βρίσκονται σε εξέλιξη.

Παράλληλα, το φαραωνικό έργο του διαδόχου του θρόνου Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν, η φουτουριστική πόλη NEOM ύψους 500 δισεκατομμυρίων δολαρίων προσφέρεται, επίσης, για κινεζικές επενδύσεις. Η Σαουδική Αραβία είναι και μέλος της κινεζικής πρωτοβουλίας Space Silk Road που έχει συνάψει με αραβικές χώρες και συνεργάζεται με το Πεκίνο για την προώθηση του δορυφορικού συστήματος πλοήγησης BeiDou. Το Ριάντ ανακοίνωσε ότι θα φιλοξενήσει και την πρώτη Σύνοδο Κορυφής Κίνας και αραβικών κρατών που έχει προγραμματιστεί για το καλοκαίρι.

Αμυντική συνεργασία

Επισημαίνεται ακόμα ότι Σαουδική Αραβία αποτελεί πλέον τον μεγαλύτερο προμηθευτή πετρελαίου της Κίνας, με τον όγκο των εξαγωγών να ανέρχεται άνω των 2 εκατομμυρίων βαρελιών πετρελαίου την ημέρα. Το 2019 υπογράφηκαν 35 διμερείς συμφωνίες οικονομικής συνεργασίας αξίας άνω των 28 δισ. δολαρίων. Έκτοτε, σημειώθηκε αύξηση 100% στο ποσοστό των κινεζικών εταιρειών που εισήλθαν στη σαουδική αγορά για επενδύσεις.

Μια ακόμα σημαντική παράμετρο των σινό-σαουδικών σχέσεων αποτελεί και η αμυντική συνεργασία. Αν και παραδοσιακά οι ΗΠΑ αποτελούν τον κυριότερο αμυντικό εταίρο του Βασιλείου, τα τελευταία χρόνια αυτό έχει επιδιώξει να διαφοροποιήσει την αγορά όπλων για να καλύψει τις ανάγκες του. Η αμυντική τους συνεργασία επικεντρώθηκε κυρίως σε πωλήσεις όπλων και σε συστήματα που άλλοι προμηθευτές (ΗΠΑ και Δύση) αρνήθηκαν να παρέχουν στο Ριάντ εξαιτίας, των περιορισμών για τη διάδοση των πυρηνικών και των ισραηλινών πιέσεων.

Η Κίνα έχει τη δυνατότητα να εξοπλίσει το Ριάντ με φονικά όπλα. Επίσης, σύμφωνα με μια έκθεση των αμερικανικών υπηρεσιών πληροφοριών που κυκλοφόρησε τον Ιούνιο του 2019, το Ριάντ έχει ήδη λάβει κινεζική βοήθεια για την ανάπτυξη του προγράμματος βαλλιστικών πυραύλων. Κατά τη διάρκεια συζητήσεων σχετικά με το συγκεκριμένο ζήτημα στο αμερικανικό Κογκρέσο διάφοροι γερουσιαστές υπενθύμισαν ακόμη και ότι ο Σαουδάραβας διάδοχος θρόνου, δεσμεύτηκε το 2018 ότι «εάν το Ιράν αναπτύξει μια πυρηνική βόμβα, θα το ακολουθήσουμε το συντομότερο δυνατό».

Πυρηνικό πρόγραμμα

Εικάζεται ότι η Σαουδική Αραβία έχει ξεκινήσει ένα μυστικό πυρηνικό πρόγραμμα που υποστηρίζεται από την Κίνα, καθώς θεωρεί άμεση απειλή εκείνο του Ιράν. Έχει κατασκευάσει με τη βοήθεια της Κίνας, όπως ανέφερε η αμερικανική εφημερίδα “The Wall Street Journal” μια εγκατάσταση για την εξόρυξη ουρανίου, που βρίσκεται σε μια αραιοκατοικημένη περιοχή στα βορειοδυτικά της χώρας

Επίσης, σύμφωνα με ανάλυση του αμερικάνικου “The Middle East Institute” το Ριάντ έχει συστηματικά αποκτήσει γνώσεις για εξαγωγή ουρανίου, πυρηνική μηχανική και βαλλιστικούς πυραύλους και έχει αρνηθεί να ελέγξει τα όρια της παραγωγής πυρηνικών καυσίμων.Η Σαουδική Αραβία μετά τη νέα προσέγγιση του Μπάιντεν αντιλαμβάνεται ως σοβαρή εναλλακτική την Κίνα, αν και παραμένει σύμμαχος των ΗΠΑ.

Όμως, η ανησυχία του Ριάντ, για ενδεχόμενες νέες αμερικανικές κυρώσεις πέραν από αυτές που επιβλήθηκαν σε 76 Σαουδάραβες χαμηλόβαθμους αξιωματούχους και για επαναπροσέγγιση των ΗΠΑ με το Ιράν (επαναφορά στη συνθήκη για τα πυρηνικά), το ωθεί στο επανεξετάσει και αυτό τις αμερικανό-σαουδικές σχέσεις. Ο Μπάιντεν με την πολιτική που έχει υιοθετήσει ενισχύει το αντιαμερικανικό μέτωπο, φέρνοντας πιο κοντά Ρωσία και Κίνα και δινοντάς τους την ευκαιρία να το ενισχύσουν με νέες συμμαχίες.