Πως η συμφωνία Αρμενίας-Αζερμπαϊτζάν φτιάχνει προφίλ ειρηνοποιού στον Τραμπ

Σε μια εικόνα που αποτυπώνει την πραγματικότητα, Αλίεφ και Πασινιάν έδωσαν τα χέρια υπό το βλέμμα του Τραμπ και στη συνέχεια υπέγραψαν, όπως και εκείνος, «κοινή δήλωση». «Θεμελιώνουμε σήμερα την ειρήνη στον Καύκασο», σχολίασε ο πρόεδρος του Αζερμπαϊτζάν. Ο πρωθυπουργός της Αρμενίας μίλησε για βήμα που «θα ανοίξει τον δρόμο για να δοθεί τέλος σε δεκαετίες σύγκρουσης».

Υψηλόβαθμος Αμερικανός αξιωματούχος διαβεβαίωσε ότι η Αρμενία δεν θα βγει ζημιωμένη από τις διαπραγματεύσεις, διότι θα εξασφαλίσει στενή σύμπραξη με τις ΗΠΑ.

Τον τόνο τον έδωσε πάντως ο ίδιος ο Ρεπουμπλικάνος πρόεδρος, μέσω Truh Social. «Αυτά τα δυο έθνη εμπλέκονταν σε πόλεμο για πολλά χρόνια, με αποτέλεσμα τον θάνατο χιλιάδων ανθρώπων. Πολλοί ηγέτες προσπάθησαν να βάλουν τέλος σε αυτόν τον πόλεμο, χωρίς επιτυχία, μέχρι τώρα, χάρη στον Τραμπ», έγραψε συγκεκριμένα, αναφερόμενος στον εαυτό του στο τρίτο πρόσωπο και πληκτρολογώντας το επώνυμό του με κεφαλαία.

Το σκεπτικό Τραμπ για Αρμενία – Αζερμπαϊτζάν

Δεν πρόκειται για μια υπερφίαλη δήλωση, από τις πολλές που μας έχει συνηθίσει ο 47ος ένοικος του Λευκού Οίκου. Ενόψει και της επικείμενης συνάντησης με τον Ρώσο ομόλογό του, Βλαντίμιρ Πούτιν με αντικείμενο την ειρήνευση στην Ουκρανία, ο Τραμπ προμοτάρει το προφίλ του ειρηνοποιού προέδρου, θέλοντας να “πουλήσει” την ικανότητά του να υλοποιεί συμφωνίες.

Πρόκειται για μια πρωτοβουλία που αποσκοπεί στο Κρεμλίνο, αλλά δεν εξαντλείται σε αυτό. Θέλοντας να ενισχύσει εκ νέου την εικόνα, εν μέσω και του αρνητικού κλίματος που επικρατεί εξαιτίας της υπόθεσης Έπσταιν και των παρενέργειών της, ο Αμερικανός πρόεδρος απευθύνεται και στο εσωτερικό της χώρας του, υπενθυμίζοντας πως κατέχει όσο κανένας την “τέχνη του deal”.

Η συμφωνία που υπογράφηκε χθες προβλέπει τη δημιουργία διαδρόμου που θα περνά από την Αρμενία και θα συνδέει το Αζερμπαϊτζάν με τον θύλακά του, το Ναχιτσεβάν, στα δυτικά. Ο διάδρομος αυτός, ένα επί μακρόν αίτημα του Μπακού, θα ονομαστεί «Οδός Τραμπ για τη διεθνή ειρήνη και ευημερία» ή TRIPP (Trump Route for International Peace and Prosperity). Οι ΗΠΑ θα έχουν εκεί αναπτυξιακά δικαιώματα, κάτι που θα τους επιτρέψει να προωθούν τα συμφέροντά τους σε μια ιδιαιτέρως στρατηγική περιοχή, πλούσια σε υδρογονάνθρακες.

«Αγκάθι» το ζήτημα του Καραμπάχ

Ως προς το πρακτικό σκέλος της συμφωνίας πάντως υπάρχουν ανοικτά ζητήματα ικανά να θέσουν στο άμεσο μέλλον πρακτικά εμπόδια για την ειρήνη στην περιοχή. Ένα πρώτο ζήτημα αφορά την απελευθέρωση των Αρμένιων ομήρων του πρόσφατου πολέμου μεταξύ των δύο χωρών στο Ναγκόρνο Καραμπάχ, ενώ και η αποκατάσταση της θρησκευτική ελευθερίας εντός του Αζερμπαϊτζάν είναι ένα ακόμη πρόβλημα, δεδομένου ότι περίπου 400 χριστιανικές εκκλησίες έχουν καταστραφεί μερικώς ή ολοκληρωτικά.

Υπάρχει ακόμη ένα, όπου μια σειρά από αναλυτές επισημαίνουν ότι εγκυμονεί τον μεγαλύτερο κίνδυνο μελλοντικών τριβών: Αυτό δεν είναι άλλο από την επιστροφή στο Ναγκόρνο Καραμπάχ των εκατοντάδων χιλιάδων Αρμενίων που είχαν εγκαταλείψει την επίμαχη περιοχή.

Το Μπακού και το Γερεβάν συμφώνησαν τον Μάρτιο επί ενός κειμένου συνθήκης ειρήνης. Αλλά το Αζερμπαϊτζάν, που νίκησε, απαιτεί η Αρμενία να μεταρρυθμίσει το Σύνταγμά της για να αποκηρύξει επισήμως κάθε εδαφική απαίτηση στο Καραμπάχ. Ο Πασινιάν δηλώνει έτοιμος να συμμορφωθεί προς αυτό, ανακοινώνοντας την πρόθεσή του να διοργανώσει δημοψήφισμα για τη συνταγματική μεταρρύθμιση το 2027. Αλλά το τραύμα της απώλειας του Καραμπάχ, γνωστό με την ονομασία Αρτσάχ στα αρμενικά, συνεχίζει να διχάζει τη χώρα του.

Υπενθυμίζεται ότι η διαφιλονικούμενη περιοχή αναγνωρίζεται διεθνώς ως τμήμα του Αζερμπαϊτζάν, αλλά ελεγχόταν επί τρεις δεκαετίες από Αρμένιους αυτονομιστές. Το Μπακού ανακατέλαβε μερικώς τον θύλακα στον νέο πόλεμο που ξέσπασε το φθινόπωρο του 2020, κατόπιν εξ ολοκλήρου, εξαπολύοντας αιφνιδιαστική επίθεση-αστραπή τον Σεπτέμβριο του 2023.