Πως η Βουλγαρία έσωσε την Ουκρανία τους πρώτους μήνες του πολέμου

Ο πόλεμος στην Ουκρανία, μία εμφανώς έμμεση αντιπαράθεση μεταξύ Ρωσίας και ΗΠΑ, είχε προετοιμασθεί από το 2014. Είναι προφανές ότι η Ουάσιγκτον είχε εξοπλίσει εδώ και χρόνια τον ουκρανικό στρατό, εκπαίδευε τους στρατιώτες και παρείχε όλες τις πληροφορίες που συγκέντρωνε η CIA, ειδικά μέσω υποκλοπών. Σ΄ αυτό συνεπικουρεί η δήλωση του γενικού γραμματέα του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ «προετοιμαζόμαστε για μια αντιπαράθεση με τη Ρωσία από το 2014».

Εν τούτοις, τους πρώτους μήνες του πολέμου αποδείχθηκε ότι η προετοιμασία του ουκρανικού στρατού ήταν ανεπαρκής, ενώ υπήρξε κίνδυνος κατάρρευσης της ουκρανικής άμυνας. Οι Ουκρανοί είχαν απωθήσει τους εισβολείς από την ευρύτερη περιοχή του Κιέβου και τον βορρά, αλλά λόγω του ότι πολλά δυτικά όπλα δεν είχαν ακόμη παραδοθεί, υπήρξε έλλειψη οπλικών συστημάτων. Οι μάχες ήταν τόσο έντονες, λέει σήμερα ο Ντμίτρο Κουλέμπα, που η Ουκρανία χρειαζόταν επειγόντως να αναπληρώσει τα αποθέματά της, ιδίως τα σοβιετικής κατασκευής πυρομαχικά.

Η σωτηρία ήρθε από μια απροσδόκητη πηγή: Τη Βουλγαρία. Η γειτονική χώρα, μέλος της ΕΕ και του ΝΑΤΟ, αποφάσισε για το πρώτο πακέτο στρατιωτικής βοήθειας για την Ουκρανία στα τέλη του 2022, λόγω μιας μακράς πολιτικής αντιπαράθεσης στο εσωτερικό της χώρας σχετικά με αυτό το θέμα. Με διασπασμένο το πολιτικό τοπίο, φιλορωσικές τάσεις σε μεγάλο μέρος της ελίτ της, η Σόφια δέχτηκε κριτική ότι δεν στήριζε το Κίεβο.

Τι έκανε η Βουλγαρία

Αυτό ήταν, ωστόσο, ένα προπέτασμα καπνού, σύμφωνα με έρευνα της γερμανικής εφημερίδας Welt, γράφει το Politico. Χάρη σε αποκλειστικές συνεντεύξεις με τον Ουκρανό υπουργό Εξωτερικών Ντμίτρο Κουλέμπα, τον πρώην πρωθυπουργό της Βουλγαρίας Κίριλ Πέτκοφ και τον υπουργό Οικονομικών, Ασέν Βασίλεφ, η Welt σκιαγράφησε το πώς η Βουλγαρία κινητοποιήθηκε και χρησιμοποίησε μεσάζοντες για να παράσχει στο Κίεβο, ζωτικές προμήθειες όπλων, πυρομαχικών και ντίζελ, σε μια κρίσιμη καμπή των μαχών την άνοιξη του 2022.

Ενώ ο Πέτκοφ, ο οποίος ήταν πρωθυπουργός της Βουλγαρίας στο ξέσπασμα του πολέμου, προσπαθούσε να οδηγήσει τη χώρα σε μια πιο δυτική, ΝΑΤΟϊκή τροχιά, έπρεπε να αντιμετωπίσει πίεση από φιλορώσους πολιτικούς, συμπεριλαμβανομένων των εταίρων του στο συνασπισμό, τους Σοσιαλιστές, που είναι οι διάδοχοι του παλιού Κομμουνιστικού Κόμματος.

Αναγκάστηκε να απολύσει ακόμη και τον δικό του υπουργό Άμυνας που έκανε δηλώσεις υπέρ των θέσεων της Ρωσίας. Δημόσια, τουλάχιστον, ο Πέτκοφ προσπάθησε να αποκρούσει κάθε ιδέα ότι η Βουλγαρία –παρά τα σημαντικά αποθέματα όπλων της σοβιετικής εποχής– θα ενίσχυε και θα εξόπλιζε την Ουκρανία. Έτσι, η επίσημη στάση της Βουλγαρίας απέναντι στον πόλεμο προσομοίαζε με αυτή της Ουγγαρίας του Βίκτορ Όρμπαν.

Ο ρόλος των μεσαζόντων

Πρόσφατα, ο Πέτκοφ και ο Βασίλεφ, τώρα πολιτικοί στην αντιπολίτευση, έσπασαν τη σιωπή τους για τον πραγματικό ρόλο της Βουλγαρίας στον πόλεμο. Καθώς το Σοσιαλιστικό Κόμμα στη Σόφια χαρακτήρισε “κόκκινη γραμμή” τις παραδόσεις βουλγαρικών όπλων στις ουκρανικές δυνάμεις, στελέχη του Πέτκοφ απέφευγαν τις συναλλαγές με το Κίεβο και χρησιμοποίησαν ενδιάμεσες εταιρείες στη Βουλγαρία και στο εξωτερικό για να ανοίξουν οδούς ανεφοδιασμού από αέρα και ξηρά μέσω Ρουμανίας, Ουγγαρίας και Πολωνίας.

Όπλα από τη Βουλγαρία έφτασαν στην Ουκρανία μέσω μεσαζόντων πολύ πριν εγκριθεί το πρώτο επίσημο πακέτο στρατιωτικής βοήθειας από τη βουλγαρική κυβέρνηση, ανέφεραν μέσα ενημέρωσης, επικαλούμενα τον πρώην πρωθυπουργό Κύριλ Πέτκοφ, ο οποίος ανέφερε ότι η κυβέρνησή του εξουσιοδότησε τους μεσάζοντες να εξάγουν, όχι απευθείας στην Ουκρανία, αλλά σε ενδιάμεσες εταιρείες στο εξωτερικό.

«Η ιδιωτική μας στρατιωτική βιομηχανία παρήγαγε με πλήρη ταχύτητα», δήλωσε ο Πέτκοφ. Πλάνα από τον Απρίλιο του 2022, δείχνουν φορτηγά αεροπλάνα “φορτωμένα μέχρι το χείλος” με όπλα να πετούν προς την Πολωνία. Αυτό που είναι γνωστό είναι ότι το αεροδρόμιο Ρζεσζόφ της Πολωνίας, 70 χλμ από τα ουκρανικά σύνορα και στενά φυλασσόμενο από το ΝΑΤΟ, ήταν ένα σημαντικό σημείο αποστολής.

Οι ΗΠΑ και η Βρετανία πλήρωναν

Σύμφωνα με πληροφορίες που δόθηκαν στη Welt, οι ΗΠΑ και η Βρετανία πλήρωσαν για τις προμήθειες. Ο Πέτκοφ επιβεβαίωσε ότι εταίροι από την Πολωνία, τη Ρουμανία, τις ΗΠΑ και τη Βρετανία αγόραζαν όπλα από τη βουλγαρική βιομηχανία. «Πρέπει να δηλωθεί ξεκάθαρα ότι δεν υπήρξε καμία απευθείας εξαγωγή στην Ουκρανία», υπογράμμισε ο Πέτκοφ. «Ναι, ορισμένα από αυτά τα όπλα έφτασαν στον ουκρανικό στρατό», φέρεται να είπε.

Οι εξελίξεις επιταχύνθηκαν όταν ο επικεφαλής της κρατικής εταιρείας στρατιωτικών εξαγωγών, Αλεξάντερ Μιχαΐλοφ, αναγκάστηκε να παραιτηθεί μετά από πολιτική διαμάχη και δημοσιοποίησε στοιχεία, πιθανώς με στόχο να κλονίσει την κυβέρνηση. Ο Μιχαΐλοφ μίλησε για εξαγωγές αξίας 2 δισ ευρώ από την έναρξη του πολέμου. Ανέφερε επίσης παραδόσεις πυρομαχικών για τον πολλαπλό εκτοξευτή ρουκετών Grad BM-21.

«Υπολογίζουμε ότι περίπου το ένα τρίτο των πυρομαχικών που χρειαζόταν ο ουκρανικός στρατός στην πρώιμη φάση του πολέμου προερχόταν από τη Βουλγαρία», είπε ο Πέτκοφ στη Welt. Εξίσου ευαίσθητο θέμα ήταν το ντίζελ που προμήθευε η Βουλγαρία στην Ουκρανία καθώς παραγόταν σε διυλιστήριο της Μαύρης Θάλασσας, το οποίο τότε ανήκε στη ρωσική εταιρεία Lukoil. «Η Βουλγαρία έγινε ένας από τους μεγαλύτερους εξαγωγείς ντίζελ στην Ουκρανία και κατά καιρούς κάλυπτε το 40% των αναγκών της», δήλωσε ο πρώην υπουργός Οικονομικών Βασίλεφ επίσης στη Welt.

Επιβεβαίωση από το Κίεβο

Η κυβέρνηση στο Κίεβο επιβεβαίωσε αυτή την εκδοχή των γεγονότων. Ο Κουλέμπα είπε στη Welt ότι η χώρα του κινδύνευε να ξεμείνει από πυρομαχικά τον περυσινό Απρίλιο. «Γνωρίζαμε ότι οι βουλγαρικές αποθήκες διέθεταν μεγάλες ποσότητες των απαραίτητων πυρομαχικών, οπότε ο πρόεδρος με έστειλε για να προμηθευτώ το απαραίτητο υλικό», είπε ο Κουλέμπα. Στις 19 Απριλίου 2022, ο Ουκρανός υπουργός Εξωτερικών Κουλέμπα ταξίδεψε στη Σόφια, καθώς ξεκινούσε μια νέα και αβέβαιη φάση του πολέμου.

Ήταν θέμα «ζωής και θανάτου εκείνη την εποχή, γιατί διαφορετικά οι Ρώσοι θα καταλάμβαναν περισσότερο ουκρανικό έδαφος» εξήγησε ο Κουλέμπα, προσθέτοντας ότι «υπήρχαν τεράστιες ελλείψεις σε καύσιμα και πυρομαχικά σοβιετικού διαμετρήματος που χρειαζόταν για να πολεμήσουμε τους Ρώσους». Αντιμέτωπος με τα αιτήματα του Κιέβου, ο Πέτκοφ απάντησε ότι η εσωτερική του κατάσταση δεν ήταν εύκολη, αλλά θα έκανε ό,τι περνούσε από το χέρι του. «Ο Κίριλ Πέτκοφ έδειξε ακεραιότητα και θα του είμαι πάντα ευγνώμων που χρησιμοποίησε όλες τις πολιτικές του ικανότητες για να βρει μια λύση», συνέχισε ο Κουλέμπα.