Πώς η Χεζμπολάχ έφτασε να απειλεί το Ισραήλ

Ποια είναι, όμως, η οργάνωση που αποτελεί ένα μόνιμο “αγκάθι” στα βόρεια σύνορα του Ισραήλ;  Η Χεζμπολάχ αποτελεί πολιτική και στρατιωτική οργάνωση με έδρα το Λίβανο. Κυριολεκτικά, στην αραβική γλώσσα η λέξη “Χεζμπολάχ” σημαίνει “Κόμμα του Θεού” και αφορά το σιιτικό ισλαμισμό. Ιδρύθηκε επίσημα το 1985 από τον Αμπάς αλ Μουσάβι. Η πραγματική της γέννηση, όμως, συνέβη το 1982, σε περιβάλλον με σοβαρά πολιτικά κενά, τα οποία συμπλήρωσε.

Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της οργάνωσης είναι ότι δρα κανονικά ως πολιτικό κόμμα και διαχωρίζεται από το ένοπλο τμήμα της, το οποίο εκλαμβάνεται στον αραβικό χώρο ως επαναστατικό κίνημα, ενώ πολλές χώρες μεταξύ των οποίων οι ΗΠΑ, η Ολλανδία, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Αυστραλία, ο Καναδάς και το Ισραήλ την κατατάσσουν στις τρομοκρατικές οργανώσεις. Σήμερα διοικείται από τον Χασάν Νασράλα.

Στην πονεμένη του Λιβάνου ιστορία από συρράξεις, εμφύλιους, πολιτική διαφθορά και κοινωνικές και οικονομικές κρίσεις περιλαμβάνονται και οι δράσεις της Χεζμπολάχ τόσο σε πολιτικό επίπεδο, όσο και σε επίπεδο κοινωνικής καταπίεσης και εξτρεμισμού. Αποτελεί ένα ολιστικό δίκτυο με κοινωνικές, πολιτικές και στρατιωτικές διαστάσεις, οι οποίες μετέχουν –σύμφωνα με την ηγεσία της– στο σκοπό της αντίστασης και της επανάστασης (muqawama).

Η προσαρμοστικότητα και η ευελιξία της έχει καθοριστικό ρόλο στην επιβίωση της μέχρι σήμερα. Έχει παίξει ή παίζει το ρόλο πολιτικού κόμματος, κοινωνικής υπηρεσίας και χωροφυλακής ισχυρότερης από τις επίσημες λιβανέζικες δυνάμεις. Αποτελεί λοιπόν μια πολυδιάστατη και υβριδική οργάνωση με τρεις βασικούς ρόλους: Ένοπλη αντίσταση, υπηρεσία κοινωνικών παροχών, πολιτικό κόμμα.

“Κράτος εν κράτει” η Χεζμπολάχ

Γενικότερος σκοπός της οργάνωσης είναι η απαλλαγή από κάθε μορφής ιμπεριαλιστική καταπίεση, η αντίθεση με το Ισραήλ και τον αμερικανικό παρεμβατισμό. Προπαγανδίζει την γενικευμένη αντίσταση σε καταπιεστικές δυνάμεις σε περιφερειακό και διεθνές επίπεδο, ως μέρος της γενικότερης αντίδρασης στον ιμπεριαλισμό στη Μέση Ανατολή. Η Χεζμπολάχ εξελίχθηκε γρήγορα από αντιστασιακή οργάνωση σε αυτό που πολλοί ακαδημαϊκοί ονομάζουν “κράτος εν κράτει”, καθώς ενεπλάκη ενεργά στην πολιτική ήδη από το 1992 όταν οκτώ μέλη της εξελέγησαν στη Βουλή του Λιβάνου, με αποτέλεσμα σταδιακά να εδραιωθεί στην πολιτική σκηνή.

Σημαντικός παράγοντας της απήχησής της στην κοινωνία είναι η κοινωνική πολιτική της και ειδικά η ενίσχυση των κατώτερων κοινωνικών στρωμάτων, στα οποία παρέχει οικονομική και κοινωνική υποστήριξη, ενισχύοντας παράλληλα τις υποδομές. Όπως προαναφέρθηκε, η Χεζμπολάχ πέτυχε πολλά, τα οποία δεν μπόρεσαν να πετύχουν οι κυβερνήσεις του Λιβάνου, με αποτέλεσμα στα μάτια του λαού να είναι άξιος αντικαταστάτης τους.

Αξίζει να σημειωθεί πως η Χεζμπολάχ διέθετε τη στρατιωτική ισχύ για να καταλάβει την εξουσία δια της βίας, αλλά δεν το έπραξε. Ο υβριδικός της ρόλος (δρα εκτός του κράτους) και το γεγονός ότι απολαμβάνει ευρύτερης αναγνώρισης, της επιτρέπει να διατηρεί την ισχύ της χωρίς να προκαλεί έντονες αντιδράσεις. Για περισσότερο από τρεις δεκαετίες ηγέτης της Χεζμπολάχ είναι ο Νασράλα. Σε αυτόν αποδίδεται το πνεύμα αντίστασης που χαρακτηρίζει την ιδεολογία της Χεζμπολάχ αλλά και η απώθηση του Ισραήλ από το
Νότιο Λίβανο το 2000.

Ο Χασάν Νασράλα

Ο Νασράλα γεννήθηκε το 1960 σε σιίτικη οικογένεια. Το 1975, όταν ξέσπασε ο εμφύλιος πόλεμος κατέφυγε με την οικογένεια του στο νότιο Λίβανο, όπου εντάχθηκε για πρώτη φορά στην παραστρατιωτική οργάνωση Amal movement, η οποία θα αποτελούσε άλλοτε σύμμαχο και άλλοτε εχθρό της μεταγενέστερης Χεζμπολάχ. Η πρώτη του επαφή με τη Χεζμπολάχ ήταν όταν του μίλησε για το νέο κίνημα, του οποίου ήταν συνιδρυτής, ο Αμπάς αλ Μουσάβι.

Ο Νασράλα εξελίχθηκε ταχύτατα στην ιεραρχία της οργάνωσης και ανέλαβε την ηγεσία της όταν ο Αλ Μουσάβι δολοφονήθηκε από το Ισραήλ. O Νασράλα διαδραμάτισε ως ηγέτης καθοριστικό ρόλο στην ανοδική πορεία της Χεζμπολάχ και στην ανάδειξή της σε δρώντα του διεθνούς συστήματος. Το χαρακτηριστικό γνώρισμά της είναι το γεγονός ότι η στρατιωτική ισχύς της ξεπερνά την ισχύ του Λιβάνου ως κράτους.

Το Ιράν αποτελεί τον πιο ισχυρό και δυναμικό υποστηρικτή της Χεζμπολάχ, η οποία έχει κάνει επίδειξη του βεληνεκούς και των δυνατοτήτων της. Πέραν της υποστήριξης σε οπλισμό, η ετήσια οικονομική υποστήριξη του Ιράν προς την οργάνωση εκτιμάται ότι ανέρχεται στα 700 εκατομμύρια δολάρια. Εκτιμάται ότι διατηρεί 25.000 μαχητές σε μόνιμο καθεστώς ετοιμότητας
και άλλους 20.000-30.000 ως δύναμη εφεδρείας.

Σε επίπεδο οπλισμού έχει εστιάσει στα όπλα ελαφρού πεζικού. Η επιλογή αυτή συνάδει με τη βασική εκπαίδευση και εμπειρία που διαθέτουν οι μαχητές της σε επιχειρήσεις που απαιτούν αξιοποίηση κάλυψης, τακτική ευελιξία, επιβίωση και συντονισμένη διοίκηση και έλεγχο μικρών κλιμακίων. Διαθέτουν πολυβολεία, αντιαρματικά όπλα και σύνολο ρουκετών (εκτιμάται από 40.000 έως 150.000), ξεπερνώντας τα αποθέματα των περισσότερων κρατικών στρατών.

Η διαφορά με την Χαμάς

Η διαφορά μεταξύ Χαμάς και Χεζμπολάχ σε όρους εξωτερικής οικονομικής υποστήριξης και οπλοστασίου είναι σημαντική. Σε αντίθεση με τη Χαμάς, η οποία στηρίζει τις στρατιωτικές της επιχειρήσεις κυρίως σε αυτοσχέδιες ρουκέτες χαμηλής ακριβείας, η Χεζμπολάχ διαθέτει εκπαιδευμένο ανθρώπινο δυναμικό, οργανωμένες θέσεις μάχης, σωρεία επίσημων οπλικών συστημάτων και σχέδια επιστράτευσης και εφεδρείας.

Σύμφωνα με καταγγελίες του Ισραήλ και των ΗΠΑ η Χεζμπολάχ έχει πραγματοποιήσει τρομοκρατικές επιθέσεις σε Βουλγαρία (2012), Αζερμπαιτζάν, Κύπρος, Νέα Γουινέα, Κουβέιτ, Νιγηρία, Παναμάς, Περού, Ταϊλάνδη, Ηνωμένο Βασίλειο και ΗΠΑ. Κατά τους ίδιους ισχυρισμούς συχνά η Χεζμπολάχ γίνεται πολεμικός εκπρόσωπος του Ιράν για τη διεξαγωγή εχθροπραξιών, στις οποίες δε θέλει να φαίνεται η Τεχεράνη. Σημειώνουμε ότι η ίδια η Χεζμπολάχ έχει αρνηθεί κατηγορηματικά την ευθύνη για τρομοκρατικές επιθέσεις που της αποδίδονται σε πέντε ηπείρους.

Μέλη της Χεζμπολάχ έχουν εκπαιδευτεί σε στρατιωτικό και ιδεολογικό επίπεδο από Ιρανούς. Από όλα τα παραπάνω γίνεται σαφές ότι το Ιράν αποτελεί καθοριστικό παράγοντα της μέχρι τώρα πορείας της Χεζμπολάχ. Εάν η σύγκρουση στη Λωρίδα της Γάζας κλιμακωθεί και υπάρξει εμπλοκή της Χεζμπολάχ πρέπει να θεωρείται δεδομένο πως το Ιράν θα την υποστηρίξει ποικιλοτρόπως, αλλά οι πιθανότητες να εμπλακεί το ίδιο το Ιράν είναι περιορισμένες.