Πως καταρρέει το αφήγημα Ερντογάν σαν “προστάτης” των μουσουλμάνων

Με “δυο μέτρα και δυο σταθμά” αντιμετωπίζει τους μουσουλμανικούς πληθυσμούς ο Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος αν και επικρίνει σφοδρά το Ισραήλ για τις επιθέσεις που διεξάγει εναντίων των Παλαιστινίων, δεν υιοθετεί την ίδια συμπεριφορά για τις διώξεις που υφίσταται η μειονότητα των μουσουλμάνων Ουιγούρων από την Κίνα. Στο πλαίσιο αυτό, χρησιμοποιεί το προφίλ του “προστάτη των απανταχού μουσουλμάνων” σε περιπτώσεις που πιστεύει ότι εξυπηρετούν τα συμφέροντά του.

Ο Ερντογάν διατηρεί τα τελευταία χρόνια μια σιωπή όταν πρόκειται για την Κίνα, εξαιτίας των στενών οικονομικών σχέσεων που έχει με τη χώρα του. Οι κυβερνητικοί αξιωματούχοι τον ακολουθούν, έχοντας εγκαταλείψει σε μεγάλο βαθμό τη δημόσια κριτική τους για τις πρακτικές του Πεκίνου εναντίον των Ουιγούρων. Παράλληλα, οι τουρκικές αρχές ασφαλείας καταστέλλουν τις διαμαρτυρίες των ακτιβιστών Ουιγούρων που μένουν στην Τουρκία. Η τελευταία φορά που ο Ερντογάν είχε καταγγείλει την Κίνα, ήταν το 2009, όταν χαρακτήρισε  τις πρακτικές της εναντίον τους σαν «γενοκτονία»

Όμως, οργανισμοί προστασίας ανθρωπίνων δικαιωμάτων και αρκετές χώρες έχουν καταδικάσει τους διωγμούς της Κίνας κατά της μειονότητας των Ουιγούρων στην επαρχία Σινγιάνγκ. ΗΠΑ, Βρετανία και Καναδάς έχουν χαρακτηρίσει το πογκρόμ από τις κινεζικές αρχές ασφαλείας σαν «γενοκτονία». Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία, ο πληθυσμός των Ουιγούρων σε αυτή βορειοδυτική επαρχία της Κίνας υπολογίζεται σε 12 εκατομμύρια. Έχουν στενούς ιστορικούς, πολιτιστικούς και γλωσσικούς δεσμούς με τις τουρκικές εθνοτικές ομάδες στην ευρύτερη περιοχή της Κεντρικής και Δυτικής Ασίας.

Ακτιβιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων επικρίνουν την Τουρκία για τη σιωπή της σχετικά με τα δικαιώματα των Ουιγούρων. Το 2015 με αφορμή τις διαμαρτυρίες ακτιβιστών Ουιγούρων που έγιναν στην Κωνσταντινούπολη, ο Ερντογάν αν και δήλωσε ότι «οι ισχυρισμοί για την πίεση της Κίνας στα αδέλφια μας στην αυτόνομη περιοχή του Σινγιάνγκ ευαισθητοποιούν την κοινή μας γνώμη» επισήμανε ότι άγνωστες ομάδες επιδιώκουν να εκμεταλλευτούν τις τουρκικές ανησυχίες για να βλάψουν τις σινοτουρκικές σχέσεις.

Το Παγκόσμιο Συνέδριο των Ουιγούρων εκτιμά ότι υπάρχουν 45.000 πρόσφυγες στην Τουρκία και ότι είναι μία από τις μεγαλύτερες κοινότητες της διασποράς τους. Εκείνοι, που διαμένουν στην Τουρκία έχουν δηλώσει ότι θα συνεχίσουν να πιέζουν την Άγκυρα να αναλάβει άμεσα δράση για την παραβίαση των δικαιωμάτων τους στην επαρχία Σινγιάνγκ.

Ερντογάν και οικονομία

Όμως, η κατάσταση είναι εντελώς διαφορετική καθώς οι τουρκικές αρχές ασφαλείας κατέστειλαν τις διαμαρτυρίες τους που έγιναν τον Ιανουάριο έξω από το κινεζικό προξενείο της Κωνσταντινούπολης. Επιπλέον, Τούρκοι κυβερνητικοί αξιωματούχοι έχουν αμφισβητήσει δημοσίως ορισμένους από τους ισχυρισμούς των διαδηλωτών Ουιγούρων. Όταν, η τουρκική αστυνομία διέλυσε το Φεβρουάριο τις διαδηλώσεις τους στην Άγκυρα, ο υπουργός Εσωτερικών Σουλεϊμάν προειδοποίησε τους διαδηλωτές να αποφύγουν να πέσουν θύματα μιας «σχεδιασμένης παγκόσμιας σύγκρουσης που ξεπερνά τον ωκεανό».

Το Πεκίνο φαίνεται να έχει “εξαγοράσει” τη σιωπή του Ερντογάν, καθώς η συνεργασία Τουρκίας και Κίνας έχει ενισχυθεί σε διάφορους τομείς, κυρίως σε οικονομία, μεταφορές, εμπόριο και τουρισμό. Ο όγκος των διμερών τους συναλλαγών ανήλθε σε 24 δισ. δολάρια το 2020. Οι εντάσεις μεταξύ Τουρκίας και Δύσης, κυρίως με τις ΗΠΑ, έκαναν τις κινέζικες επενδύσεις ιδιαίτερα ελκυστικές από τη στιγμή που ο Ερντογάν αναζητά απεγνωσμένα τρόπους για να βελτιώσει την κακή κατάσταση της τουρκικής οικονομίας που θεωρείται και «αχίλλειος πτέρνα του».

Οι δύο χώρες συνεχίζουν να εδραιώνουν τη συνεργασία τους μέσα από ένα σύνολο διμερών συμφωνιών, έργων και διακυβερνητικών επιτροπών. Οι σχέσεις τους έχουν ενδυναμωθεί σημαντικά και στο πλαίσιο της κινεζικής πρωτοβουλίας Belt and Road (Δρόμος του Μεταξιού). Η Τουρκία εξαρτάται όλο και περισσότερο από τις κινεζικές υποδομές ανάπτυξης. Παράλληλα, η κυβέρνηση της Άγκυρας έχει παραγγείλει κινεζικά εμβόλια για να εμβολιάσει τον πληθυσμό της κατά του Covid-19.

Ο Ερντογάν παίζει το “παιχνίδι”  των μειονοτήτων στο πεδίο που τον συμφέρει. Το Παλαιστινιακό έχει διεθνείς διαστάσεις και του προσφέρει τη δυνατότητα για μεγάλη προβολή. Άλλωστε, οι σχέσεις της Τουρκίας με το Ισραήλ είναι εξαιρετικά δύσκολο έως αδύνατο να επανέλθουν στο επίπεδο που ήταν πριν τη κρίση του Μαβί Μαρμαρά. Αντίθετα, η περίπτωση των Ουιγούρων της Σινγιάνγκ είναι διαφορετική, καθώς ο Ερντογάν εξαρτάται πλέον από την Κίνα και γνωρίζει πολύ καλά ότι δεν έχει περιθώρια να την αμφισβητήσει.