Πώς μπορεί να κλείσει η τουρκική “τρύπα” στο ΝΑΤΟ

του Μάκη Ανδρονόπουλου  – 

Η τουρκική εισβολή με δύο μεραρχίες στο κουρδικό καντόνι Αφρίν στη Συρία δεν έχει προκαλέσει μόνο την οργή του Αμερικανού προέδρου Τραμπ και της Γερμανίας. Προβληματίζει έντονα και τους ΝΑΤΟϊκούς κύκλους, καθώς εδραιώνεται η πεποίθηση πως η ισλαμική κυβέρνηση του Ερντογάν είναι ανεξέλεγκτη.

Οι προβληματισμοί είχαν ξεκινήσει από την εποχή του πραξικοπήματος και τις μαζικές συλλήψεις και τους διωγμούς όχι μόνο αξιωματικών, αλλά και κάθε είδους δημοσίων λειτουργών, καθώς και δημοσιογράφων και ακαδημαϊκών. Τώρα διαπιστώνουν πέρα από το κενό συνεννόησης, πέρα από τη ρητορική ρήξης, πέρα από την αγορά των ρωσικών πυραύλων S-400, πως προκύπτουν γεωστρατηγικά ζητήματα από τη συμμαχία της Τουρκίας με τη Ρωσία.

Η εγκατάλειψη των Κούρδων από τη Μόσχα εντυπωσίασε πολλούς και ερμηνεύεται ως ισχυρή ένδειξη εμβάθυνσης της συμμαχίας Πούτιν-Ερντογάν. Το γεγονός προκαλεί όχι απλώς ανησυχία, αλλά ευρύτερο προβληματισμό. Ιδιαίτερα για τις επιπτώσεις στα Βαλκάνια, όπου τόσο η Τουρκία, όσο και η Ρωσία προβάλουν γεωπολιτικές βλέψεις. Ορισμένοι παρατηρητές συνδέουν την πρόσφατη επίσκεψη Στόλτενμπεργκ στα Σκόπια με την αποφασιστικότητα του ΝΑΤΟ να εντάξει γρήγορα στους κόλπους του τα δυτικά Βαλκάνια για να αποκλειστεί όχι μόνο η ρωσική, αλλά εμμέσως πλην σαφώς και η τουρκική επιρροή.

Με γερμανικά όπλα

Μέσα στο κλίμα αυτό, ο αντικαγκελάριος και υπουργός Εξωτερικών Ζίγκμαρ Γκάμπριελ παραπέμπει στην Ατλαντική Συμμαχία το ζήτημα της τουρκικής στρατιωτικής επέμβασης σε συριακό έδαφος και ειδικότερα στο κουρδικό καντόνι του Αφρίν. Στο ΝΑΤΟ εκφράζονται απόψεις ότι ο τρόπος δράσης της Άγκυρας θέτει σε κίνδυνο τη στρατηγική της Δύσης στην περιοχή, τορπιλίζει την ειρηνευτική διαδικασία και εξ αντιδιαστολής ενισχύει τη θέση της Ρωσίας και του Μπασάρ αλ Άσαντ.

Σημειωτέον ότι οι φωτογραφίες με τα γερμανικής κατασκευής τανκς Leopard να εισβάλουν στο καντόνι του Αφρίν προκάλεσαν πολιτικές αντιδράσεις. Παράγοντες της αντιπολίτευσης, αλλά και οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών ζήτησαν από την κυβέρνηση Μέρκελ να ξεκαθαρίσει τη θέση της αναφορικά με τη στρατιωτική δράση της Τουρκίας εναντίον των Κούρδων. Ζήτησαν, επίσης, να ακυρωθεί η αναβάθμιση των τουρκικών αρμάτων μάχης.

Στο μεταξύ, οι τουρκικές προκλήσεις προς την Ουάσιγκτον συνεχίζονται. Ο υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου αποκάλεσε τις ΗΠΑ εχθρική χώρα και είπε πως «η εμπιστοσύνη με τις ΗΠΑ έχει πληγεί». Αναρωτήθηκε, μάλιστα, αν θα ήταν ορθό να συζητηθεί η εγκαθίδρυση μιας «ζώνης ασφαλείας» στη βόρεια Συρία σε συνεργασία με τις ΗΠΑ, πριν αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη μεταξύ Άγκυρας και Ουάσιγκτον.

Πρωτίστως γεωπολιτικό το ενδιαφέρον

Η αλήθεια είναι πως ούτε για τις ΗΠΑ, ούτε για το ΝΑΤΟ είναι εύκολη μια αποπομπή της Τουρκίας. Θεωρούν πως θα ήταν σοβαρό στρατηγικό και ιδεολογικό πλήγμα να την χαρίσουν στους Ρώσους. Από την άλλη, η εδραιωμένη πλέον καχυποψία και οι απρόβλεπτες πρακτικές της Άγκυρας δημιουργούν δυσλειτουργίες και ανασχέσεις που εάν συνεχιστούν θα λάβουν δομικό χαρακτήρα. Η βάση του Ιντσιρλίκ είναι στρατηγικής σημασίας και ως εκ τούτου αποτελεί καυτό ζήτημα. Η αναβάθμιση της βάσης στη Σούδα μπορεί να είναι καλύψει μόνο εν μέρει το κενό.

Υπάρχει η μεγάλη δυνατότητα κατασκευής μίας βάσης στην Κάρπαθο, η οποία μπορεί να λειτουργήσει σαν αβύθιστο αεροπλανοφόρο. Μία τέτοια βάση, σε συνδυασμό με τη βρετανική βάση στη Δεκέλεια της Κύπρου και με υπάρχουσα βάση στην βόρεια Ιορδανία, το κενό του Ιντσιρλίκ μπορεί να υπερκαλυφθεί. Το πρόβλημα της Δύσης όσον αφορά την Τουρκία, ωστόσο, είναι δευτερευόντως επιχειρησιακό. Πρωτίστως, είναι γεωπολιτικό. Η Τουρκία είναι πολύτιμο “οικόπεδο” για να αφεθεί να αποκολληθεί από το δυτικό σύστημα ασφαλείας και να προσκολληθεί στο ρωσικό.

Από την άλλη, δεν μπορούν για πολύ ακόμα Αμερικανοί και Ευρωπαίοι να ανέχονται τις προκλήσεις του Ερντογάν. Κι αυτό, επειδή δημιουργείται ένα αρνητικό παράδειγμα που αναπόφευκτα θα βρει σύντομα μιμητές. Προς το παρόν, η Δύση προσπαθεί να διαχωρίσει την Τουρκία από το καθεστώς Ερντογάν. Εάν, όμως, αυτό αποδειχθεί αδύνατον, τότε ο κόμπος θα φθάσει στο χτένι και η Ουάσιγκτον θα πρέπει να πάρει τις αποφάσεις της.