Πως ο Χαφτάρ έπαιξε το παιχνίδι του Ερντογάν στην Λιβύη

Τη δέσμευση του ισχυρού άνδρα της Ανατολικής Λιβύης Χαλίφα Χαφτάρ πως θα υποστηρίξει την ειρηνευτική διαδικασία στην χώρα, εξασφάλισε ο πρόεδρος του μεταβατικού Προεδρικού Συμβουλίου Γιουνές ελ Μένφι, κατά την επίσκεψη που πραγματοποίησε στο αρχηγείο του Λίβυου στρατηγού στην Ράζμα, 25 χιλιόμετρα χιλιόμετρα ανατολικά της Βεγγάζης.

Οι εξελίξεις έφεραν τον Χαφτάρ, που αρνούνταν ακόμα και να βρεθεί στον ίδιο χώρο με τον Σαράτζ στις ειρηνευτικές διασκέψεις του πρόσφατου παρελθόντος, να υποδεχτεί τον πρώην Λίβυο πρέσβη στην Αθήνα ως μεταβατικό πρόεδρο, τον διπλωμάτη που είχε απελαθεί έπειτα από την υπογραφή του παράνομου μνημονίου Άγκυρας-Τρίπολης για τις θαλάσσιες ζώνες. Μνημόνιο, που επισημοποίησε την ολοκληρωτική εξάρτηση της κυβέρνησης της Τρίπολης από την Άγκυρα, με την Τουρκία να την διασώζει κυριολεκτικά από τις δυνάμεις του Χαφτάρ, που τότε πολιορκούσαν την λιβυκή πρωτεύουσα.

Όλα τα ενδιαφερόμενα και εμπλεκόμενα μέρη χαιρέτισαν τις εξελίξεις: Από την Αθήνα (που ανακοίνωσε την διπλωματική της επιστροφή, με το άνοιγμα της ελληνικής πρεσβείας στην Τρίπολη και προξενείου στην Βεγγάζη) τον Αραβικό Σύνδεσμο, την Γαλλία, τις ΗΠΑ, μέχρι φυσικά και την άμεσα εμπλεκόμενη, την Τουρκία. Ο Χαφτάρ μοιάζει να μην είχε πολλές επιλογές, όταν μάλιστα και ο ίδιος ο λιβυκός λαός έχει κουραστεί από τους συνεχείς πολέμους, όπως έδειξαν οι ογκώδεις διαδηλώσεις διαμαρτυρίας που πραγματοποιήθηκαν τον περασμένο Αύγουστο και Σεπτέμβριο, σε Τρίπολη και Βεγγάζη αντίστοιχα.

Όμως δεν είναι μόνο αυτοί οι λόγοι που ο Χαφτάρ, οι δυνάμεις του οποίου ελέγχουν την συντριπτική επικράτεια της χώρας, δεσμεύτηκε να στηρίξει την, υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, πολιτική διαδικασία που σκοπεύει να οδηγήσει την χώρα σε εκλογές τον προσεχή Δεκέμβριο, με μεταβατικό πρωθυπουργό τον Αμπντούλ Χαμίντ Ντμπεϊμπά, έναν πρώην αξιωματούχο του καθεστώτος Καντάφι. Ο Ντμπεϊμπά κατάγεται από την Μισράτα, το άντρο των φιλότουρκων μισθοφόρων που πολεμούν στο πλευρό του καθεστώτος της Τρίπολης και παραδόξως χρωστά την εκλογή του ακριβώς στον Χαφτάρ!

Ηττήθηκαν τα “φαβορί”

Η εκλογή των αξιωματούχων της μεταβατικής κυβέρνησης αποφασίστηκε σε ψηφοφορία 73 εκπροσώπων των λιβυκών παρατάξεων και φατριών στο Φόρουμ Πολιτικού Διαλόγου της Λιβύης. Αποτέλεσε έκπληξη που τελικώς δεν εκλέχτηκαν τα “φαβορί”, ο υπουργός Εσωτερικών της κυβέρνησης της Τρίπολης και εκλεκτός των πολιτοφυλάκων της Μισράτα Φατί Μπασάγκα και ο πολιτικός σύμμαχος του Χαφτάρ, ο πρόεδρος του λιβυκού κοινοβουλίου Αγκίλα Σάλεχ.

Είναι τόσο πολύπλοκο το λιβυκό “παζλ”, που η πρωθυπουργική υποψηφιότητα του μέχρι μέχρι πρότινος ακραιφνούς φιλότουρκου Μπασάγκα, υποστηρίχθηκε από τις χώρες που αντιστρατεύονται την τουρκική επιρροή στην Λιβύη, την Αίγυπτο και την Γαλλία. Είχαν όμως προηγηθεί ορισμένα ανοίγματα του πανούργου υπουργού προς το Κάιρο και το Παρίσι, ανοίγματα που προκάλεσαν εκνευρισμό στην Άγκυρα. Σίσι και Μακρόν φαίνεται πως θεωρούσαν τον Μπασάγκα ως τον πιο ικανό να ελέγξει τις συμμορίες των τζιχαντιστικών πολιτοφυλάκων και των παραστρατιωτικών που κουβάλησε η Τουρκία από την Συρία, οι οποίες δεν έχουν αποχωρήσει, παρά τις προβλέψεις της συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός.

Ταυτόχρονα, υπολόγιζαν και σε μία εκλογή του Σάλεχ, που ήταν ο αξιωματούχος που είχε προσφύγει δικαστικά κατά των συμφωνιών που υπέγραψε η κυβέρνηση της Τρίπολης με την Άγκυρα, προσφυγή την οποία δικαίωσε τελικώς το εφετείο Al-Bayda, που έκρινε παράνομο τόσο το ψευτοσύμφωνο για τις θαλάσσιες ζώνες, όσο και το μνημόνιο στρατιωτικής συνεργασίας που είχαν συνάψει οι δύο πλευρές.

Όμως η εκλογή Ντμπεϊμπά ανακατεύει και πάλι το πολιτικό παιχνίδι στην Λιβύη, όπως φαίνεται να προσδοκά ο Χαφτάρ, που πάντα φοβόνταν τον παραμερισμό του από τον Σάλεχ, βλέποντας με δυσπιστία την όλο και εντονότερη στήριξη που είχε ο πρόεδρος του λιβυκού κοινοβουλίου από τους Ρώσους και τα αραβικά κράτη. Ταυτόχρονα, φαίνεται να θεωρεί τον Ντμπεϊμπά πιο χειραγωγίσιμο, για αυτό και σύμφωνα με τα αραβικά μέσα ενημέρωσης έδωσε τελικώς παρασκηνιακά “γραμμή” στους εκπροσώπους του στο Φόρουμ Πολιτικού Διαλόγου να τον υπερψηφίσουν και να “μαυρίσουν” τον Σάλεχ.

Στάση αναμονής από την Τουρκία

Όσον αφορά την Τουρκία, δεν έδειξε καμία σπουδή να αποσύρει τους μισθοφόρους και τους τζιχαντιστές παραστρατιωτικούς που έχει στείλει στην Τρίπολη, αγνοώντας ακόμα μια φορά τις σχετικές αιτιάσεις του ΟΗΕ και τις προβλέψεις της συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός. Όμως ο Ερντογάν εμφανίζεται για πρώτη φορά πρόθυμος να την εξετάσει, θέτοντας ως όρο να προηγηθεί η αποχώρηση των Αφρικανών και των Ρώσων μισθοφόρων, που πολεμούν με τις δυνάμεις του Χαφτάρ.

Την ίδια στιγμή, ο σύμβουλος του Ερντογάν Ιμπραήμ Καλίν δήλωσε τελευταία πως οι τουρκικές δυνάμεις που σταθμεύουν στην Λιβύη θα μείνουν «όσο παραμένει σε ισχύ το στρατιωτικό σύμφωνο και όσο το ζητά η λιβυκή κυβέρνηση», ενώ πριν μερικούς μήνες ο Ερντογάν δήλωνε πως «όπου μπαίνει η τουρκική σημαία, δεν κατεβαίνει ποτέ». Η Τουρκία εμφανίζεται σίγουρη πως οι συμφωνίες που έχει υπογράψει με το καθεστώς της Τρίπολης δεν κινδυνεύουν, καθώς στις πρώτες του δηλώσεις ο Λίβυος μεταβατικός πρωθυπουργός την αποκάλεσε «πραγματικό εταίρο της χώρας».

Μοιάζει παράδοξο αλλά οι θέσεις της Τουρκίας και του Χαφτάρ συμπίπτουν στο λιβυκό.  Η Τουρκία ήθελε ακριβώς μία αδύναμη μεταβατική κυβέρνηση, φυσικά με διαφορετικά κίνητρα από αυτά του Λίβυου στρατηγού. Αν ο Χαφτάρ υπολογίζει να εξασφαλίσουν ευρύτερα αξιώματα οι υποστηρικτές του, η Τουρκία προσδοκά στην διατήρηση των συμφώνων που έχει υπογράψει με την Τρίπολη. Δεν αποκλείεται ο Λίβυος στρατηγός να επιδιώξει περαιτέρω συμβιβασμούς, με αντάλλαγμα αυτό που (κατά τους επικριτές του) έχει ως προτεραιότητα, δηλαδή την εξουσία και όχι την ανάσχεση της τουρκικής επιρροής στην χώρα.

Διεθνή μέσα ενημέρωσης δεν αποκλείουν η μεταβατική κυβέρνηση να επιδιώξει να πετάξει την “καυτή πατάτα” των δύο τουρκολιβυκών συμφωνιών, στην νέα κυβέρνηση που θα σχηματιστεί μετά τις εκλογές του Δεκεμβρίου, αν τελικώς αυτές πραγματοποιηθούν. Οι οποίες εκλογές αποτελούν το πραγματικά αστάθμητο παράγοντα, σε μία χώρα που αποτελεί ένα απέραντο “μωσαϊκό” φυλών, φατριών και πολιτοφυλάκων και προσφέρεται για εξαγορές και “παζάρια” κάθε είδους.