Πώς ο πόλεμος Ισραήλ-Ιράν διχάζει την Ευρώπη

Ο πόλεμος Ισραήλ-Ιράν έχει εκθέσει την αδυναμία της ΕΕ να υιοθετήσει ενιαία στάση σε μια κρίση, που απειλεί την παγκόσμια σταθερότητα. Οι ευρωπαϊκές χώρες διχάζονται μεταξύ της υποστήριξης του Ισραήλ, ως βασικού συμμάχου της Δύσης, και της καταδίκης της ισραηλινής επιθετικότητας, ιδιαίτερα στη Γάζα. Και μέσα σ’ αυτό το περιβάλλον είχαμε την ισραηλινή επίθεση στο Ιράν και την αντίδραση της Τεχεράνης που έχουν μετατραπεί σε φαύλο κύκλο.

Στο επίπεδο της κοινωνίας, οι εντάσεις κλιμακώνονται με διαδηλώσεις υπέρ του Ισραήλ ή της Παλαιστίνης, με την εμφάνιση ακόμα και κρουσμάτων ισλαμοφοβίας και αντισημιτισμού. Η ΕΕ ακροβατεί μεταξύ γεωπολιτικών συμφερόντων και εσωτερικών διαιρέσεων, αποτυγχάνοντας να διαδραματίσει πρωταγωνιστικό ρόλο. Οι ΗΠΑ, που υποστηρίζουν ανοιχτά το Ισραήλ και ενθαρρύνουν επιθέσεις κατά του Ιράν, πιέζουν κράτη, όπως η Γαλλία και η Γερμανία να ευθυγραμμιστούν.

Ωστόσο, η εμπλοκή της Ουάσινγκτον με τους βομβαρδισμούς των πυρηνικών εγκαταστάσεων του Ιράν προκαλεί ανησυχίες σε ευρωπαϊκές χώρες που επιθυμούν αποκλιμάκωση. Η Τουρκία, αν και εκτός ΕΕ, επηρεάζει τη συζήτηση με την έντονη καταδίκη του Ισραήλ,, ενισχύοντας τις φωνές που ζητούν επανεξέταση της σχέσης ΕΕ-Ισραήλ. Αυτή η γεωπολιτική σκακιέρα καθιστά την ΕΕ παθητικό παρατηρητή, αντί για ενεργό μεσολαβητή.

Η εξάρτηση της Ευρώπης από τις εισαγωγές ενέργειας, καθιστά τον πόλεμο Ισραήλ-Ιράν απειλή για την οικονομική της σταθερότητα. Η κλιμάκωση έχει οδηγήσει σε αύξηση των τιμών του πετρελαίου, πλήττοντας όλες σχεδόν τις ευρωπαϊκές χώρες. Η απειλή του Ιράν να κλείσει τα Στενά του Ορμούζ εντείνει τις ανησυχίες, καθώς πάνω από το 20% του παγκόσμιου πετρελαίου διέρχεται από αυτό το σημείο. Οι κυρώσεις κατά του Ιράν, που ενισχύθηκαν από την ΕΕ, διχάζουν τα κράτη-μέλη. Η Ολλανδία υποστηρίζει αυστηρότερες κυρώσεις, ενώ η Ιταλία και η Αυστρία εκφράζουν επιφυλάξεις, λόγω των επιπτώσεων στο εμπόριο. Οι οικονομικές αυτές πιέσεις ενισχύουν τις διαφωνίες εντός της ΕΕ, καθώς κάθε χώρα προτάσσει τα δικά της συμφέροντα.

Ο διχασμός και οι κοινωνικές εντάσεις

Η σύγκρουση έχει πυροδοτήσει κοινωνικές εντάσεις σε ολόκληρη την Ευρώπη. Διαδηλώσεις υπέρ του Ισραήλ ή της Παλαιστίνης σε πόλεις, όπως το Παρίσι, το Λονδίνο και το Βερολίνο, έχουν οδηγήσει σε συγκρούσεις, ενώ τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ενισχύουν την τοξική πόλωση με εκστρατείες, όπως #StandWithIsrael και #FreePalestine. Οι μεγάλες μουσουλμανικές κοινότητες σε χώρες, όπως η Γαλλία πιέζουν για φιλοπαλαιστινιακές πολιτικές, ενώ οι εβραϊκές κοινότητες κι όχι μόνο ζητούν στήριξη στο Ισραήλ, δημιουργώντας πολιτικό δίλημμα. Κόμματα της Αριστεράς και της Νέας Δεξιάς εκμεταλλεύονται την κρίση για να προωθήσουν τις ατζέντες τους, κατηγορώντας τις κυβερνήσεις για συνενοχή ή αδυναμία.

Οι τελευταίες εξελίξεις υπογραμμίζουν τη σοβαρότητα της κρίσης. Η ισραηλινή επιχείρηση “Rising Lion”, που στόχευσε πυρηνικές και στρατιωτικές εγκαταστάσεις του Ιράν, διέκοψε τις διαπραγματεύσεις ΗΠΑ-Ιράν για το πυρηνικό πρόγραμμα και κλιμάκωσε τη σύγκρουση. Η ιρανική απάντηση, με την επιχείρηση “Αληθινή Υπόσχεση III” και την εκτόξευση 150-200 πυραύλων κατά του Ισραήλ, έδειξε την ικανότητα της Τεχεράνης να πλήξει στόχους, παρά το σύστημα αεράμυνας Iron Dome.

Η ΕΕ, αν και εξέφρασε “ανησυχία”, απέφυγε να καταδικάσει το Ισραήλ, προκαλώντας την οργή του Ιράν, το οποίο κατηγορεί την Ευρώπη για δύο μέτρα και δύο σταθμά. Η συζήτηση για νέες κυρώσεις κατά του Ιράν παραμένει αδιέξοδη, ενώ η αναθεώρηση της συμφωνίας ΕΕ-Ισραήλ έχει “παγώσει”. Ο κίνδυνος γενικευμένης σύρραξης, με εμπλοκή της Χεζμπολάχ και των Χούθι, πιέζει την ΕΕ να αναλάβει πρωτοβουλίες, αλλά η έλλειψη συναίνεσης την καθιστά ανίσχυρη.

Ο διχασμός της Ευρώπης για τον πόλεμο Ισραήλ-Ιράν αποκαλύπτει τις βαθιές αντιφάσεις της ΕΕ ως γεωπολιτικού δρώντα. Οι ιστορικές, ιδεολογικές, γεωπολιτικές και οικονομικές διαφορές, σε συνδυασμό με τις εσωτερικές κοινωνικές εντάσεις, καθιστούν την ενιαία στάση ανέφικτη. Οι κίνδυνοι περιλαμβάνουν την αποδυνάμωση της ευρωπαϊκής συνοχής, την οικονομική αστάθεια και την όξυνση των κοινωνικών διαιρέσεων. Για να αντιμετωπίσει την κρίση, η ΕΕ πρέπει να επενδύσει σε διπλωματικές πρωτοβουλίες για αποκλιμάκωση, ενώ παράλληλα διαχειρίζεται τις εσωτερικές της αντιθέσεις. Διαφορετικά, κινδυνεύει να παραμείνει θεατής σε μια σύγκρουση, που απειλεί την παγκόσμια και περιφερειακή σταθερότητα.