Πώς οι ΗΠΑ χάνουν τον αγώνα για θαλάσσια κυριαρχία

Το Πολεμικό Ναυτικό των ΗΠΑ έχει ξοδέψει τεράστια ποσά τα τελευταία 20 χρόνια κατασκευάζοντας πολεμικά πλοία που είτε δεν λειτουργούν, είτε κοστίζουν πάρα πολύ για να ναυπηγηθούν σε μεγάλο αριθμό, ή των οποίων τα σχέδια ήταν εξαρχής ελαττωματικά, ή και τα τρία ταυτόχρονα. Αυτά τα αποτυχημένα προγράμματα περιλαμβάνουν δύο κλάσεις LCS (Παράκτιο Πολεμικό πλοίο – Littoral Combat Ship) και τα τεράστια, ελλιπώς εξοπλισμένα αντιτορπιλικά στελθ DDG-1000.

Στα τέλη του 2020 δημοσιεύθηκε το 30ετές πλάνο ναυπηγήσεων 546 πλοίων μέχρι το 2051, για να αντιμετωπιστεί η ανερχόμενη ναυτική ισχύς της Κίνας. Ο νέος στόλος θα αποτελείτο από 403 επανδρωμένα πλοία μάχης και 143 μη επανδρωμένα πλοία επιφανείας και υποβρύχια. Σχέδιο ακόμη πιο φιλόδοξο από αυτό που είχε προτείνει ο πρώην Υπουργός Άμυνας Μαρκ Έσπερ, για 500 πλοία έως το 2045. Για την ολοκλήρωσή του απαιτείται αύξηση του στόλου κατά 84%. Σήμερα υπάρχουν 297 πλοία.

Το DDG-1000 και το LCS ναυπηγήθηκαν σε μια στιγμή που οι ΗΠΑ δρούσαν σαν να μην υπήρχε στρατηγική απειλή. Αυτό καταδεικνύει ο αναλυτής Τζέρι Χέντριξ στο πρόσφατο βιβλίο του “To Provide and Maintain a Navy” (Δημιουργώντας και Διατηρώντας ένα Ναυτικό). Ισχυρίζεται ότι το Αμερικανικό Ναυτικό αφέθηκε να κατασκευάσει άχρηστα πλοία επειδή δεν πίστευε ότι είχε μεγάλη σημασία αν κάποια κλάση λειτουργούσε αποτελεσματικά στον πραγματικό κόσμο.

Το πρόβλημα είναι ότι οι ΗΠΑ δεν αντιλήφθηκαν τις αναδυόμενες απειλές, ίσως γιατί εστίαζαν το ενδιαφέρον τους στο “πόλεμο κατά της τρομοκρατίας”. Ενώ το Ναυτικό των ΗΠΑ αεροβατούσε για τον σχεδιασμό του στόλου, το ρωσικό και το κινεζικό ναυτικό σχεδίαζαν και κατασκευάζουν σε μεγάλο αριθμό οικονομικά πλοία “προσγειωμένα στην πραγματικότητα”. Πρόκειται για τη χαμένη δεκαετία των Αμερικανών που επέτρεψε σε Ρώσους και Κινέζους να προσεγγίσουν τη θαλάσσια ισχύ των ΗΠΑ.

Συνεχή προβλήματα

Το LCS στα τέλη της δεκαετίας 1990, υποτίθετο ότι θα ήταν φθηνό, γρήγορο, ευέλικτο και εύκολο στην κατασκευή. Όμως, αφού ξοδεύτηκαν 30 δισ. δολάρια σε δύο δεκαετίες, το Ναυτικό κατάφερε να αποκτήσει μόλις 35 από αυτά τα σκάφη και έχει ήδη προτείνει την απόσυρση των τεσσάρων παλαιότερων LCS. Εν τω μεταξύ, η παραλλαγή μονού κήτους Freedom συνεχίζει να αντιμετωπίζει προβλήματα που σχετίζονται με την πολυπλοκότητα της συνδυασμένης πρόωσης ντίζελ-αερίου. Δεν είναι ασυνήθιστο ένα LCS Freedom να σαλπάρει για μεγάλης διάρκειας πλου, να χαλάει γρήγορα και να επιστρέφει όπως-όπως στο λιμάνι.

Τα περίπλοκα όπλα και οι αισθητήρες plug–and–play του LCS, το αμφιλεγόμενο και ανεπαρκές σχήμα επάνδρωσης και η αρνητική αξιοπιστία, συνθέτουν την γενική αδυναμία του. Το Αμερικανικό Ναυτικό παρήγγειλε το πρώτο LCS το 2008. Μετά από 13 χρόνια, 20 από τα πλοία βρίσκονται σε υπηρεσία. Υπό κατασκευή είναι ακόμη 15, αλλά πολλοί στο Αμερικανικό Ναυτικό θέλουν να τερματιστεί το πρόγραμμα… χτες.

Από το 2013 μέχρι το 2020, ο στόλος κατάφερε να αναπτύξει επιχειρησιακά τα σκάφη LCS μόλις οκτώ φορές. Αν το δούμε συγκριτικά, τουλάχιστον 20 από τα 68 αμερικανικά αντιτορπιλικά Arleigh Burke βρίσκονται ανά πάσα στιγμή σε εξάμηνη ανάπτυξη. Εάν τα LCS μπορούσαν να αναπτυχθούν με τον ρυθμό των Arleigh Burke, 6-7 θα βρίσκονταν σε ανάπτυξη πρώτης γραμμής ανά πάσα στιγμή τουλάχιστον δώδεκα φορές ετησίως.

Τα προβλήματα των LCS είναι πολλά με πιο σοβαρό την απαίτηση για υψηλή ταχύτητα. Το Αμερικανικό Ναυτικό ήθελε το LCS ικανό να πιάσει 40 κόμβους και άνω, η οποία είναι περίπου 10 κόμβους ταχύτερη από ό,τι τα περισσότερα πολεμικά πλοία μπορούν να ταξιδέψουν. Η απαίτηση ταχύτητας ανάγκασε τις Lockheed Martin και Austal να εγκαταστήσουν κινητήρες ντίζελ για πλεύση σε χαμηλές ταχύτητες και ισχυρούς αεριοστρόβιλους για υψηλές. Αυτά τα συστήματα διπλής πρόωσης είναι ακριβά, πολύπλοκα, βαριά και, εν τέλει, αναξιόπιστα. Επιπλέον κανείς δεν κατάλαβε γιατί μια φρεγάτα μήκους πάνω από εκατό μέτρα χρειάζεται ταχύτητες της τάξης των 40 κόμβων. Ένας πύραυλος που τρέχει με ταχύτητα 800 χ.α.ω. δεν ενδιαφέρεται αν ο στόχος του ταξιδεύει με 40 ή 30 κόμβους.

Το μεγάλο φιάσκο

Γιατί ξοδεύτηκε τόσος χρόνος και χρήμα για πειράματα, ενώ ο αμερικανικός στόλος χρειαζόταν εμπλουτισμό άμεσα. Μήπως δεν αναγνώριζαν τους κινδύνους; Στη μετα-ψυχροπολεμική εποχή οι ΗΠΑ θεωρούσαν ότι απολάμβαναν μια μοναδική περίοδο ηγεμονίας και δεν πίστευαν ότι κάποιοι θα έσπευδαν να καλύψουν το κενό. Η αντίληψη αυτή έγινε αποδεκτή από κυβέρνηση και Κογκρέσο. Ελάχιστοι αμφισβητούσαν την χρησιμότητα αυτής της σχεδίασης, ακόμη και όταν δημιουργήθηκαν δύο διαφορετικά πρωτότυπα ένα trimaran και ένα με συμβατική καρίνα. Εν ολίγοις, το Πολεμικό Ναυτικό πέρασε μια δεκαετία επενδύοντας σε ένα ακατάλληλο σχέδιο πλοίου.

Το LCS δεν ήταν η μόνη αποτυχία του Αμερικανικού Ναυτικού τα τελευταία χρόνια. Το αντιτορπιλικό Zumwalt ή DDG-1000, αποδείχθηκε εξίσου αποτυχημένο. Το φουτουριστικής σχεδίασης Zumwalt υποτίθεται ότι θα ήταν ένα μεγάλο, βαριά οπλισμένο και με μεγάλες δυνατότητες επιβίωσης πολεμικό πλοίο. Σε μια δεκαετία, όμως, η ιδέα μετεξελίχθηκε. Το Zumwalt εξελίχθηκε σε παράκτιο σκάφος στελθ υποστήριξης πυρός με ισχυρά πυροβόλα 155 χιλιοστών.

Όσο μεταλλασσόταν, τόσο αυξανόταν το κόστος. Από τα 32 πλοία του αρχικού σχεδιασμού, το Αμερικανικό Ναυτικό μείωσε την παραγγελία σε μόλις τρία (δύο έχουν παραδοθεί). Η μείωση του αριθμού εκτόξευσε το κόστος εκάστου πλοίου στα οκτώ δισ. δολάρια. Το κόστος είναι τετραπλάσιο του κόστος των αντιτορπιλικών Arleigh Burke. Πέραν του υψηλού κόστους τα Zumwalt έχουν και σωρεία άλλων προβλημάτων. Δεν διαθέτουν ραντάρ όγκου αναζήτησης.

Επίσης, το πλοίο σχεδιάστηκε ώστε να φέρει πυροβόλα των 155 χιλιοστών (πιο ισχυρά από τα πυροβόλα των 127 χιλιοστών που έχουν άλλα αμερικανικά πλοία), ώστε να παρέχει πυρά υποστήριξης σε παράκτιες περιοχές. Δεν έγινε δυνατή, όμως, η παραγωγή βλημάτων ακριβείας σε λογική τιμή. Το Αμερικανικό Ναυτικό αποφάσισε το 2016 να μην αγοράσει πυρομαχικά γι’ αυτά τα όπλα, γεγονός που τα κατέστησε άχρηστα.

Η περιπέτεια των Zumwalt

Κάπως έτσι δόθηκε χρόνος στο κινεζικό και ρωσικό Ναυτικό να προλάβουν το Ναυτικό των ΗΠΑ, κατασκευάζοντας πλοία που λειτουργούσαν. Δηλαδή συμβατικά σκάφη ταχύτητας 30 κόμβων με αξιόπιστα ραντάρ, κατευθυνόμενα βλήματα, πυροβόλα και πληρώματα. Τα μήκους σχεδόν 200 μ. Zumwalt διαθέτουν γάστρα “tumblehome” χαμηλού ίχνους. Τα κελιά εκτόξευσης πυραύλων τους βρίσκονται κατά μήκος του εξωτερικού κύτους και λειτουργούν και ως θωράκιση(!), σύμφωνα με τους κατασκευαστές. Είναι μυστήριο πώς μπορεί να είναι θωράκιση κελιά με πυραύλους καύσιμα και εκρηκτικές κεφαλές.

Στη συνέχεια το Αμερικανικό Ναυτικό αποφάσισε ότι θα ήταν τα Zumwalt πλατφόρμες βλημάτων επιφανείας-επιφανείας και τα εξόπλισαν με πυραύλους Tomahawk και SM-6 (κατά αεροσκαφών και πλοίων επιφανείας). Τώρα και πάλι θέλει να τα τροποποιήσει και σχεδιάζει να τοποθετήσει σε αυτά τα μελλοντικά υπερηχητικά όπλα μέσης εμβέλειας συμβατικού τύπου Prompt Strike ή IRCPS εντός του 2024. Οι πύραυλοι, οι οποίοι θα φορτωθούν σε εσωτερικά φερόμενες τριπλές κυψέλες Advanced Payload Module, θα αντικαταστήσουν τα (άχρηστα) πυροβόλα Advanced Gun Systems των 155 mm!

Το Αμερικανικό Ναυτικό παλεύει να βρει τι μπορεί να κάνει με τα τρία Zumwalt, όταν μπορεί να αναπτύξει επιχειρησιακά μόνο ένα ανά πάσα στιγμή και δεν είναι σαφές εάν μπορούν να βρουν ρόλο στις υπάρχουσες ομάδες κρούσης αεροπλανοφόρων. Σήμερα τα δύο Zumwalt είναι ενταγμένα σε μια πειραματική μοίρα στο Σαν Ντιέγκο. ϊσως παραμείνουν σε αυτόν τον ρόλο, λόγω των σχεδίων για αφαίρεση των πυροβόλων και την τοποθέτηση πυραύλων, οι οποίοι είναι ακόμη σε στάδιο δοκιμών. Στα χαρτιά, τα LCS και τα Zumwalt συμπληρώνουν τη δομή Αμερικανικού Ναυτικού και λογίζονται ανάμεσα στα 296 πολεμικά πλοία πρώτης γραμμής. Στην πραγματικότητα, δεν είναι επιχειρησιακά αξιόπιστα.

Θαλάσσια κυριαρχία

Οι δύο αυτές αποτυχίες υποκρύπτουν και άλλες αδυναμίες, όπως την απώλεια της τεχνολογίας κατασκευής συμβατικών υποβρυχίων, τα οποία έχουν αποκλείσει τις ΗΠΑ από τις διεθνείς αγορές, αφήνοντας το πεδίο σε Ευρωπαίους, Ρώσους και Κινέζους. Όταν η Ταϊβάν ζήτησε να αγοράσει υποβρύχια, οι ΗΠΑ παρέπεμψαν στους Ευρωπαίους. Παρόλο που οι Αυστραλοί αγόρασαν τελικώς πυρηνικά υποβρύχια, πληθαίνουν οι φωνές στις ΗΠΑ που ζητούν την κατασκευή και συμβατικών υποβρυχίων.

Τώρα, προσπαθούν να φέρουν σε λογαριασμό την σχεδίαση και κατασκευή των νέων φρεγατών Constellation που λόγω πίεσης χρόνου βασίζονται εν πολλοίς στη κλάση FREMM της Ficantieri, αν και ήθελε να το αποφύγει αυτό το Αμερικανικό Ναυτικό. Γι’ αυτούς τους λόγους, ο αριθμός των εν υπηρεσία αμερικανικών σκαφών επιφανείας, αντί να αυξάνεται ίσως αρχίσει να μειώνεται, καθώς παλαιότερα σκαριά θα αποσύρονται και ίσως σταματήσει η κατασκευή των υπολοίπων LCS.

Από την πλευρά τους, Κινέζοι και Ρώσοι συνεχίζουν να ενισχύουν τους στόλους τους, με νέα σκάφη, όπως οι ρωσικές φρεγάτες Project 22350 και τα κινεζικά αντιτορπιλικά Type 052 και καταδρομικά Type 055, μεταξύ άλλων. Μπορεί να μην είναι τόσο φουτουριστικά όσο των Αμερικανών, αλλά είναι αξιόπιστα και σχετικά φτηνά. Εν κατακλείδι, οι ΗΠΑ αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο να απωλέσουν την κυριαρχία των θαλασσών που επί δεκαετίες απολάμβαναν. Και μάλιστα σε μια χρονική συγκυρία που η Κίνα αμφισβητεί τις ΑΟΖ στην Νότια Σινική Θάλασσα.