Πώς οργανώθηκε η εισβολή της Χαμάς στο Ισραήλ

Η εισβολή της Χαμάς στο Ισραήλ ήταν μια αποτυχία της Μοσάντ, που μπορεί να συγκριθεί με την «πρωτοφανή έλλειψη πληροφοριών» των αμερικανικών υπηρεσιών πληροφοριών, που αποκαλύφθηκε μετά την τρομοκρατική επίθεση στις 11 Σεπτεμβρίου 2001. Σημειωτέον ότι οι πραγματικές αποτυχίες των υπηρεσιών πληροφοριών δεν προέρχονται μόνο από την έλλειψη πληροφοριών, αλλά κι από την αδυναμία κατανόησής τους και την υπερβολική αυτοπεποίθηση.

Επιπρόσθετα οι Ισραηλινοί ειδικοί δεν κατάλαβαν την ευρηματικότητα και την επιδεξιότητα των αντιπάλων τους. Δεν εξέτασαν το πως οι μαχητές της Χαμάς να μπορέσουν να εισβάλλουν με αλεξίπτωτα πλαγιάς, ενώ δεν αξιολογήθηκε η ικανότητα του εχθρού τους να επιχειρεί ταυτόχρονα από ξηράς, αέρος και θαλάσσης. Η Χαμάς είχε ένα προσεκτικά εκτελεσμένο σχέδιο εξαπάτησης που κατάρτισε προ δύο ετών.

Αρχικά παραπλάνησε το Τελ Αβίβ πως δεν ήθελε σύγκρουση. Σύμφωνα με το Reuters, το Ισραήλ εκτιμούσε ότι η Χαμάς είχε κουραστεί από το εμπόλεμο κλίμα των προηγούμενων ετών και πως περιόριζε την δράση της, παρέχοντας κυρίως οικονομικά κίνητρα στους εργάτες από τη Γάζα. Ωστόσο, πηγή προσκείμενη στη Χαμάς, ανέφερε πως οι μαχητές της οργάνωσης εκπαιδεύονταν όλη αυτή την περίοδο. Η ισλαμική οργάνωση έδωσε στο Ισραήλ την εντύπωση ότι δεν ήταν έτοιμη για μάχη, δήλωσε η ίδια πηγή, περιγράφοντας τα σχέδια για την πιο εντυπωσιακή επίθεση από τον πόλεμο του Γιομ Κιπούρ, πριν από 50 χρόνια.

Ένας από τους στόχους της Χαμάς, πέρα από τον προφανή στόχο της να βλάψει το Ισραήλ, φαίνεται να είναι η πρόθεσή της να τορπιλίσει την εκκολαπτόμενη προσέγγιση μεταξύ Ισραήλ και Σαουδικής Αραβίας. Η πρόσφατη αναθέρμανση των σχέσεων μεταξύ αυτών των χωρών, αν και σε αρχικό στάδιο, επιφέρει μια μνημειώδη αλλαγή στη γεωπολιτική της Μέσης Ανατολής. Το ξέσπασμα των εχθροπραξιών πλέον έχει φέρει την Σαουδική Αραβία σε δύσκολη θέση.

Οι πρόσφατες κινήσεις για την εξομάλυνση των σχέσεων της με το Ισραήλ οδηγήθηκαν από την προτεραιότητα του βασιλείου να αντιμετωπίσει τις περιφερειακές φιλοδοξίες του Ιράν, καθώς και από την επιθυμία του Ριάντ να αποκτήσει πρόσβαση στην ισραηλινή τεχνολογία. Ωστόσο, μετά τα τελευταία γεγονότα η υποστήριξη του λαού της Σαουδικής Αραβίας στην παλαιστινιακή υπόθεση, που έχει ιστορικό βάθος, θα εμποδίσει την προσέγγιση του βασιλείου με το Ισραήλ.

Ο Ρεπουμπλικάνος γερουσιαστής Λίντσεϊ Γκράχαμ δήλωσε ότι «η επίθεση φαινόταν σχεδιασμένη για να σταματήσει τις ειρηνευτικές προσπάθειες μεταξύ Σαουδικής Αραβίας και Ισραήλ. Μια ειρηνευτική συμφωνία μεταξύ αυτών των δύο κρατών θα ήταν εφιάλτης για το Ιράν και τη Χαμάς». Από τη πλευρά του, ο εμπειρογνώμονας για τη Μέση Ανατολή Τζουστ Χίλτερμαν δήλωσε ότι «η Χαμάς μπορεί να ενήργησε εν μέρει, λόγω του φόβου της διαφαινόμενης περαιτέρω περιθωριοποίησης της παλαιστινιακής υπόθεσης στα μάτια του Αραβικού Κόσμου, εάν η Σαουδική Αραβία αναγνωρίσει το Ισραήλ».

Με το Ισραήλ να πλήττει με σφοδρότητα την Γάζα, τα αραβικά κράτη πιθανότατα θα υποχρεωθούν να τηρήσουν πιο σκληρή στάση έναντι του Τελ Αβίβ, λαμβάνοντας υπόψιν την κοινή γνώμη των χωρών τους. Σύμφωνα με μια έρευνα, μόλις το 2% των Σαουδάραβων υποστήριξε την εξομάλυνση των σχέσεων με το Ισραήλ. Μέχρι πρόσφατα, γίνονταν τηλεμαραθώνιοι στη Σαουδική Αραβία για την υποστήριξη των βομβιστών αυτοκτονίας της Χαμάς!

Οι επιδιώξεις της Χαμάς

Η Χαμάς παρουσιάζει την επίθεσή της ως απάντηση στις ισραηλινές προκλήσεις γύρω από το τέμενος Αλ Άκσα στην Ιερουσαλήμ. Όμως, κατά βάθος μοιάζει να είχε και ευρύτερους διπλωματικούς στόχους, εκτιμώντας ότι με την επίθεσή της θα είχε και πάλι το πάνω χέρι στο Παλαιστινιακό. Είναι γνωστό το χάσμα στην Μέση Ανατολή, μεταξύ της κυβερνώσας ελίτ και του ευρύτερου πληθυσμού.

Η αναφορά της Χαμάς στο Αλ Άκσα είναι δημοφιλής και παραμένει στο προσκήνιο από τις αυξανόμενες εντάσεις γύρω από τον ιερό τόπο του Ισλάμ. Η δε αγριότητα της επίθεσής της φαίνεται σκόπιμα σχεδιασμένη, προκειμένου να προκαλέσει μια γενικευμένη ισραηλινή επίθεση κατά της Γάζας, με όλες τις αναπόφευκτες απώλειες αμάχων. Η Χαμάς μοιάζει να επιδιώκει, με μεγάλο κόστος αίματος, να επαναφέρει το Παλαιστινιακό Ζήτημα στο προσκήνιο.

Η σύγκρουση στέλνει μηνύματα και σε άλλους αποδέκτες, εκτός της Χαμάς. Ενώ μικρής κλίμακας διεισδύσεις από τη Γάζα έχουν πραγματοποιηθεί στο παρελθόν, το τρομακτικό μέγεθος της επίθεσης του Σαββάτου δείχνει ότι οι Ισραηλινοί δεν είναι τόσο ασφαλείς στα σύνορα τους, παρόλο που έχουν δαπανήσει δισεκατομμύρια για την ασφάλεια τους.

Αυτό είναι ένα δεδομένο που πιθανώς να υπολογίσει η Χεζμπολάχ στον Λίβανο και οι μαχητικές ομάδες στη Συρία. H επίθεση της Χαμάς μπορεί να διευρύνει τη σύγκρουση, εάν η πανίσχυρη και μαχητική Χεζμπολάχ αποφασίσει να ξεκινήσει μεγάλης κλίμακας εχθροπραξίες (μέχρι στιγμής πραγματοποιεί μικρής κλίμακας επιθέσεις, με τελευταία το πλήγμα έναντι ενός ισραηλινού άρματος μάχης). Σε αυτή την περίπτωση, ο Λίβανος και πιθανώς και η Συρία ίσως συρθούν στη μάχη, η οποία μπορεί εύκολα να κλιμακωθεί, αποσταθεροποιώντας όλη την περιοχή.

Ο ρόλος του Ιράν

Η Wall Street Journal υποστηρίζει ότι «Ιρανοί αξιωματούχοι ασφαλείας βοήθησαν στο σχεδιασμό της αιφνιδιαστικής επίθεσης της Χαμάς στο Ισραήλ και έδωσαν το πράσινο φως για την επίθεση, σε μια συνάντηση στη Βηρυτό στις 2 Οκτωβρίου 2023». Όπως ανέφερε η εφημερίδα: «Ανώτερα μέλη της Χαμάς και αξιωματικοί του Σώματος των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης του Ιράν είχαν συνεργαστεί από τον Αύγουστο για να επινοήσουν αεροπορικές, χερσαίες και θαλάσσιες επιδρομές».

Οι λεπτομέρειες της επιχείρησης σχεδιάστηκαν κατά τη διάρκεια πολλών συναντήσεων στη Βηρυτό, κατά το δημοσίευμα. Σύμφωνα με τους Ισραηλινούς, τα κεφάλαια για την εκτέλεση της επίθεσης και η τεχνολογία για τους πυραύλους προήλθαν από το Ιράν, το οποίο ασκεί επιρροή δια αντιπροσώπων στην περιοχή. Το καθεστώς στην Τεχεράνη υποστηρίζει τους Χούθι στην Υεμένη, σιίτες παραστρατιωτικούς στο Ιράκ και φυσικά τους σιίτες της Χεζμπολάχ.

Αυτό το σενάριο θέλει τους θρησκευτικούς ηγέτες του Ιράν να έχουν ως κύριο στόχο να αποσταθεροποιήσουν τις σχέσεις του μουσουλμανικού σουνιτικού κόσμου και του Ισραήλ. Από πλευράς του, το Ιράν χαιρέτισε την επίθεση, αλλά αρνήθηκε κάθε ανάμιξη στην οργάνωσή της. Να σημειωθεί πως και ο εκπρόσωπος του Πενταγώνου ανέφερε πως οι ΗΠΑ δεν έχουν στοιχεία που να αποδεικνύουν επιχειρησιακή ανάμιξη του Ιράν στις επιθέσεις. Την ίδια στιγμή, η στρατιωτική ανάπτυξη του Ιράν υποστηρίζεται από τη Μόσχα, η οποία, με τη σειρά της αξιοποιεί την ιρανική τεχνολογία, χρησιμοποιώντας εκατοντάδες μη επανδρωμένα αεροσκάφη Shahed για να επιτίθεται σε στρατιωτικούς και πολιτικούς στόχους στην Ουκρανία.

Συν τω χρόνω, πιθανότατα με τη βοήθεια του Ιράν, η Χαμάς γίνεται πιο εξελιγμένη στον τρόπο με τον οποίο διεξάγει τις επιθετικές της ενέργειες, ταυτόχρονα με την αναβάθμιση του πυραυλικού της οπλοστασίου που γίνεται φονικότερο. Οι συγκεκριμένες δυνατότητες του Ιράν θα γίνουν υπαρξιακή απειλή για το Ισραήλ, αν το Ιράν αναπτύξει πλήρως το δικό του πυρηνικό οπλοστάσιο, όπως φοβάται το Τελ  Αβίβ.

Η αιτία του αιφνιδιασμού

Στις αιτίες που οδήγησαν στον πλήρη αιφνιδιασμό των ισραηλινών υπηρεσιών ασφαλείας και πληροφοριών και στην αποτυχία τους να διαβλέψουν εγκαίρως την στρατιωτική εισβολή της Χαμάς και του Ισλαμικού Τζιχάντ αναφέρεται ο Σκοτ Ρίτερ, πρώην αξιωματικός των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών: «Ίσως ο μεγαλύτερος λόγος για τις αποτυχίες των ισραηλινών μυστικών υπηρεσιών κατά της Χαμάς να ήταν η υπερβολική εξάρτηση του Ισραήλ στη συλλογή και ανάλυση πληροφοριών. Οι ισραηλινές μυστικές υπηρεσίες δαπάνησαν δισεκατομμύρια δολάρια για την επεξεργασία τηλεφωνικών κλήσεων, email και γραπτών μηνυμάτων, αλλά και για την τακτική λήψη φωτογραφιών από τη Λωρίδα της Γάζας» υποστηρίζει, ο Ρίτερ.

«Δεδομένου όμως ότι ο όγκος των πληροφοριών που υποβάλλεται σε επεξεργασία είναι πολύ μεγάλος, το Ισραήλ αναπτύχθηκε ενεργά στον τομέα της Τεχνητής Νοημοσύνης. Ωστόσο, εξαρτήθηκε υπερβολικά από αλγόριθμους υπολογιστών για επιχειρησιακούς και αναλυτικούς σκοπούς. Προφανώς η Χαμάς ήταν σε θέση να αναλάβει τον έλεγχο της ροής πληροφοριών που συλλέγονται από το Ισραήλ» λέει ο Ρίτερ.

«Είναι πιθανό η Χαμάς να ανέπτυξε ένα περίπλοκο σχέδιο εξαπάτησης πληροφοριών, διατηρώντας ένα επίπεδο επικοινωνίας επαρκές σε ποσότητα και ποιότητα, ώστε να αποφευχθεί ο εντοπισμός από την Τεχνητή Νοημοσύνη και τους Ισραηλινούς αναλυτές. Οι Ισραηλινοί έγιναν όμηροι των δικών τους επιτυχιών στη συλλογή πληροφοριών», κατέληξε ο Ρίτερ.

Ως επίλογο να επισημάνουμε πως αυτό που συμβαίνει στο Ισραήλ και στην Ουκρανία είναι μια σοβαρή προειδοποίηση προς όλους, πως οι “τεκτονικές” πλάκες της γεωπολιτικής ισχύος έχουν μετακινηθεί διά παντός… Το διεθνές σύστημα, αντί να δώσει λύσεις σε χρονίζοντα διεθνή ζητήματα, δημιουργεί νέες εστίες ανάφλεξης υπαγορευμένες από στενά γεωπολιτικά συμφέροντα. Αυτός ο φαύλος κύκλος διαιωνίζει στο διηνεκές τον ανθρώπινο πόνο, με τη βία να επιφέρει αδικία και την αδικία με τη σειρά της βία…