Πώς θα απαντήσει η Ρωσία στην κλιμάκωση – Θα κάνει ο Μπάιντεν επόμενο βήμα;

Το ποια θα είναι αυτά θα φανεί προσεχώς. Μάλλον θα είναι μετρημένα. Ο Πούτιν θα αποφύγει μία περαιτέρω κλιμάκωση, ως απάντηση στην κλιμάκωση του Μπάιντεν, επειδή θέλει να αφήσει χώρο στην ειρηνευτική διπλωματία που έχει προαναγγείλει ο Τραμπ και την οποία εκ των πραγμάτων επιχειρεί να τορπιλίσει η απόφαση του Μπάιντεν. Ωστόσο, για προφανείς πολιτικούς λόγους, κατά πάσα πιθανότητα δεν θα περιοριστεί μόνο σε αμυντικά μέτρα.

Η ρωσική αεράμυνα γνωρίζει καλά τους δυτικούς πυραύλους αυτού του τύπου, τους οποίους αντιμετωπίζει εδώ και καιρό στην Κριμαία και στις άλλες κατεχόμενες ουκρανικές περιοχές. Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία μόνο ένα 10-15% τρυπάει τη ρωσική αεράμυνα κι αυτό όταν εκτοξεύονται ταυτοχρόνως 5-6 τέτοιοι πύραυλοι μαζί για να προκαλέσουν κορεσμό. Αλλά κι αυτό το ποσοστό είναι ικανό να προκαλέσει μεγάλες ζημιές, έστω κι αν δεν είναι ικανό να επηρεάσει την πορεία του πολέμου, όπως ομολογεί και το αμερικανικό Πεντάγωνο.

Ως εκ τούτου, το ερώτημα είναι ο χαρακτήρας και η ένταση των ρωσικών αντιποίνων. Ένα σενάριο είναι η Μόσχα να αντιγράψει την Ουάσινγκτον. Να παραδώσει στο Ιράν πυραύλους ακριβείας και δορυφορική καθοδήγησή τους, με σκοπό η Τεχεράνη να τους παραδώσει με τη σειρά της π.χ. στους Χούθι. Με τέτοιους πυραύλους αυτοί θα είναι σε θέση να βυθίσουν και δυτικά πολεμικά πλοία που περιπολούν στην περιοχή τους. Με άλλα λόγια, να πλήξει τη Δύση μέσω αντιπροσώπων, όπως η Δύση πλήττει τη Ρωσία μέσω του Κιέβου.

Ένα δεύτερο σενάριο είναι η Μόσχα να πλήξει δυτικά πολεμικά πλοία ή αεροσκάφη στη Μαύρη Θάλασσα, δυτικές πρεσβείες στο Κίεβο, αλλά και εγκαταστάσεις στην Ουκρανία που φιλοξενούν δυτικούς στρατιωτικούς. Σε μία πιο ακραία εκδοχή να πλήξει στρατιωτικά κέντρα που υποστηρίζουν την Ουκρανία στις γειτονικές της χώρες-μέλη του ΝΑΤΟ, όπως η Πολωνία. Αυτό που πρέπει να θεωρείται σίγουρο είναι ότι θα ενταθούν τα πλήγματα εναντίον του ουκρανικού δικτύου παραγωγής και διανομής ηλεκτρισμού, κυβερνητικών κτηρίων, γεφυρών στο Δνείπερο κ.α.

Τί θέλει η Ρωσία

Το ζήτημα, ωστόσο, είναι πρωτίστως πολιτικό και δευτερευόντως επιχειρησιακό. Στη Δύση έχουν πλέον συνειδητοποιήσει ότι η Ουκρανία χάνει τον πόλεμο και πιέζουν τον Ζελένσκι να διαπραγματευτεί, αποδεχόμενος εδαφικές απώλειες. Το πρόβλημα, όμως, είναι ότι τα σχετικά σενάρια απέχουν πολύ από τους ρωσικούς στόχους. Αυτό ισχύει και για τα σενάρια που προέρχονται από το περιβάλλον του Τραμπ, όπως αυτό που δημοσίευσε η Wall Street Journal.

Το Κρεμλίνο έχει ξεκαθαρίσει ότι θεωρεί αδιαπραγμάτευτες ορισμένες απαιτήσεις: Η πρώτη και σχετικά εύκολη είναι η αποχώρηση των Ουκρανών από την περιοχή του Κουρσκ. Η δεύτερη είναι η Ουκρανία να δεσμευτεί με τον πιο ισχυρό συνταγματικό και άλλο τρόπο ότι θα ξεχάσει το ΝΑΤΟ (και την ΕΕ) κι ότι θα παραμείνει ουδέτερη και σε φιλική σχέση με τη Μόσχα. Ως εκ τούτου, δυτικές προτάσεις, όπως ότι η ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ θα αναβληθεί για 20 χρόνια, είναι εκ προοιμίου απορριπτέες.

Οι Ρώσοι κερδίζουν τον πόλεμο και δεν φαίνονται διατεθειμένοι να “πουλήσουν φτηνά” την ειρήνη. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι δεν πρόκειται να αποδεχθούν αορίστου χρόνου κατάπαυση του πυρός, δηλαδή πάγωμα του πολέμου. Θα σταματήσουν οριστικά τις πολεμικές επιχειρήσεις μόνο εάν υπογραφεί διεθνής συμφωνία ειρήνευσης κι όχι ένα διάλειμμα. Στο πλαίσιο μίας τέτοιας συμφωνίας θα επιμείνουν και σε μερική αποστρατιωτικοποίηση της Ουκρανίας, με σκοπό να μην μπορεί πλέον να μετατραπεί σε δυτικό προγεφύρωμα και απειλή κατά της Ρωσίας.

Αναφορικά με τις εδαφικές διευθετήσεις, παρότι οι επαρχίες Ντονιέτσκ, Λουγκάνσκ, Ζαπορίζια και Χερσώνας έχουν προσαρτηθεί στη ρωσική επικράτεια, το Κρεμλίνο ενδεχομένως να δείξει ευελιξία, εγκαταλείποντας στις διαπραγματεύσεις την απαίτησή του να του παραδοθούν και οι περιοχές αυτών των επαρχιών που σήμερα βρίσκονται υπό τον έλεγχο του Κιέβου. Θα απαιτήσει, όμως, την περιθωριοποίηση των ακραίων εθνικιστικών οργανώσεων («αποναζιστικοποίηση») και την θεσμική κατοχύρωση του σεβασμό της ρωσικής γλώσσας και πολιτισμού.

Η Μόσχα θα απαιτήσει και την άρση των δυτικών κυρώσεων, χωρίς να είναι προς το παρόν σαφές εάν θα επιμείνει μέχρι τέλους σ’ αυτό. Ο Πούτιν θα επιθυμούσε η συμφωνία για το Ουκρανικό να επεκταθεί και σε μία ευρύτερη συμφωνία με τη Δύση για μία νέα αρχιτεκτονική ασφαλείας στην Ευρώπη, αλλά αυτό είναι αμφίβολο εάν θα του το δώσει. Τέλος, δεν πρόκειται να συζητήσει ιδέες για αποστρατιωτικοποιημένη ζώνη μεταξύ των εμπολέμων μήκους 800 χλμ, η οποία θα ελέγχεται από ευρωπαϊκά και άλλα στρατεύματα, όπως είχε προτείνει ο Βανς, ο αντιπρόεδρος του Τραμπ.

Αρκούν τα όπλα μεγάλου βεληνεκούς;

Αυτό που δείχνουν να μην καταλαβαίνουν οι Δυτικοί είναι ότι το πρωτεύον κίνητρο του Κρεμλίνου είναι η εθνική ασφάλεια της Ρωσίας και το δευτερεύον η προσάρτηση ουκρανικών εδαφών. Στην ομιλία του στη Λέσχη Valdai (7-11-2024), ο Πούτιν είπε ότι χωρίς την ουδετερότητα της Ουκρανίας δεν υπάρχει συμφωνία. Το ισχυρό διαπραγματευτικό χαρτί των Ρώσων είναι ότι όσο συνεχίζεται ο πόλεμος τόσο κατακτούν πρόσθετα εδάφη και μάλιστα με ταχύτερο ρυθμό, ο οποίος μπορεί να γίνει πολύ ταχύς εάν καταρρεύσουν οι παραπαίουσες ουκρανικές άμυνες. Στην πραγματικότητα, κάνουν αυτό που κάνουν οι νικητές: υπαγορεύουν τους όρους της ειρήνης. Εάν η Δύση είχε καταφέρει, όπως προσδοκούσε, να γονατίσει τη Ρωσία στο ουκρανικό μέτωπο, κατά πάσα πιθανότητα όχι μόνο θα είχε αλλάξει καθεστώς, αλλά και θα την είχε κατακερματίσει στο όνομα της “αποαποικιοποίησης”!

Ο μόνος τρόπος που η Δύση μπορεί να εξισορροπήσει το πλεονέκτημα που έχει αποκτήσει η Μόσχα στα πολεμικά μέτωπα είναι το ΝΑΤΟ να στείλει μαζικά στρατεύματα στην Ουκρανία για να ανασχέσουν τις επιταχυνόμενες ρωσικές προωθήσεις. Αυτό, όμως, είναι η συνταγή για να μεταλλαγεί ο σημερινός πόλεμος σε πυρηνική σύγκρουση. Γι’ αυτό και ο Μπάιντεν είχε αποκλείσει κατηγορηματικά ένα τέτοια ενδεχόμενο. Ούτε το “κόμμα του πολέμου” στη Δύση δεν το έχει προτείνει. Η απόγνωση, όμως, από τη διαφαινόμενη ήττα της Ουκρανίας –και πολιτική ήττα των Δυτικών– μπορεί να τους εξωθήσει ακόμα και σε έναν τέτοιο ή παρόμοιο τυχοδιωκτισμό.

Σκοπός τους θα είναι να εγκλωβίσουν πλήρως τον Τραμπ με το επιχείρημα ότι τον εμποδίζουν να εγκαταλείψει την Ουκρανία και να οδηγήσει και τη Δύση σε ήττα. Εάν ο Τραμπ τον Ιανουάριο βρεθεί αντιμέτωπος με τέτοιου χαρακτήρα τετελεσμένα ή θα πρέπει να συνεχίσει στην πολιτική που τον εγκλώβισαν, ή να κάνει στροφή 180 μοιρών, κινδυνεύοντας να κατηγορηθεί ότι υπονομεύει την εθνική ασφάλεια των ΗΠΑ. Προς το παρόν, όμως, είχαμε την επικοινωνία Σολτς-Πούτιν, μετά από τρία σχεδόν χρόνια δαιμονοποίησης και προσπάθεια περιθωριοποίησης του δεύτερου. Η πρωτοβουλία του καγκελάριου δείχνει ότι γίνονται –έστω και με καθυστέρηση– δεύτερες σκέψεις και στην Ευρώπη. Η διπλωματική απομόνωση της Ρωσίας διεθνώς έχει αποτύχει, όπως έδειξε και η σύνοδος των BRICS+, αλλά τώρα ρηγματώνεται και από την πλευρά της Δύσης, εξού και η οξύτατη αντίδραση του Ζελένσκι.