Πόσο απειλεί την Ελλάδα το Anadolu ως φορέας-drones;

Έχουμε ξαναμιλήσει για το “καύχημα της τουρκικής ναυπηγικής τέχνης” το “αεροπλανόφορο” Anadolu. Με το πάγωμα του προγράμματος F-35 τα τουρκικά σχέδια για ένα “αεροπλανοφόρο” ναυάγησαν. Το σκάφος όμως έχει ναυπηγηθεί και άρα πρέπει κάπως να αξιοποιηθεί, ή αλλιώς να πουληθεί. Οπότε η τουρκική πολιτική και στρατιωτική ηγεσία, την ανάγκη φιλοτιμία ποιούμενες, αποφάσισαν να το μετατρέψουν σε φορέα drones.

Η εμπορική επιτυχία του τουρκικού drone TB2, που κάποιοι αποκαλούν “Toyota Corolla των drones”, καθώς θεωρούν ότι είναι φθηνό και αξιόπιστο, πλην όμως αργό και με μικρό ωφέλιμο φορτίο. Η συμβολή των δυτικών ΜΜΕ στην διαφήμιση των τουρκικών drones υπήρξε καθοριστική.  Κανείς δεν αναφέρει ότι είναι τα drones που καταρρίπτονται ευκολότερα παγκοσμίως. Ούτε ότι οι Ουκρανοί έχουν σταματήσει να τα στέλνουν σε περιοχές με αντιαεροπορική άμυνα.

Βασιζόμενη σε αυτή την επιτυχία και μην ξέροντας τι να κάνει το Anadolu, η Άγκυρα επιδιώκει τώρα την μετατροπή σε φορέα drones μιας κατηγορίας ελαφρών πλοίων που θα μεταφέρουν αρκετές δεκάδες τηλεχειριζόμενα μη-επανδρωμένα αεροσκάφη Bayraktar TB3 τα οποία, όμως, είναι ακόμη υπό ανάπτυξη. Η Τουρκία φαίνεται να είναι η πρώτη χώρα με “αεροπλανοφόρο” που αντικαθιστά τα συμβατικά αεροσκάφη με μη επανδρωμένα αεροχήματα. Αν και δεν είναι σε καμία περίπτωση το μόνο κράτος που αναπτύσσει τέτοιες δυνατότητες, η Τουρκία προβάλει ως δύναμη που επιδιώκει να μετατρέψει πλοία με οπλισμένα drones μεγάλης εμβέλειας ως το κύριο αεροπορικό στοιχείο του Ναυτικού της.

Αυτή η “καινοτομία” δείχνει τις προθέσεις της Άγκυρας να κάνει το παν για να προωθήσει τις φιλοδοξίες της που εκφράζονται στο δόγμα “Γαλάζια Πατρίδα”, τα οποία έχουν άμεση σχέση με την νησιά του Αιγαίου, την αποστρατικοποίηση τους και την ΑΟΖ τους. Ταυτόχρονα προσπαθεί να δικαιολογήσει τη ναυπήγηση ενός “άσπρου ελέφαντα” για σκοπούς που δεν εξυπηρετούν τις ανάγκες των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων, όσο εξωφρενικές κι αν φαίνονται.

Επειδή τα τουρκικά drones παραμένουν ευάλωτα σε σύγχρονα αντιαεροπορικά, τα πλοία-φορείς έχουν θέση μόνο σε χαμηλής έντασης πολέμους όπως στη Λιβύη ή στη Συρία. Μέσω αυτών η Άγκυρα μπορεί να προβάλλει ισχύ σε μεγάλες αποστάσεις με λιγότερη εξάρτηση από χερσαίες βάσεις. Υποστηρίζουν έτσι την τουρκική παρουσία με σκοπό την επιρροή σε Μέση Ανατολή και Αφρική. Ωστόσο, οι φορείς drones έχουν σαφείς περιορισμούς και δεν πρέπει να θεωρούνται αξιόπιστα οπλικά συστήματα σε υψηλής έντασης συγκρούσεις.

Την ανάγκη φιλοτιμία

Η Τουρκία αναμένεται να αναπτύξει το Anadolu σε παράκτιες περιοχές όπως η Λιβύη ή η Σομαλία για συλλογή πληροφοριών και επιτήρηση, για αεροπορική υποστήριξη σε αντι-ανταρτικές επιχειρήσεις. Αυτή είναι η τάση χωρών μεσαίας οικονομικής δυνατότητας, που αναπτύσσουν πλοία-φορείς drones, παρακάμπτοντας την δαπανηρή κατασκευή αεροπλανοφόρων.

Η ανάπτυξη αεροπλανοφόρου πήγασε από τις περιφερειακές φιλοδοξίες της Άγκυρας, οι οποίες εκδηλώνονται με τον στρατιωτικό εκσυγχρονισμό. Ο ναυτικός εκσυγχρονισμός περιλαμβάνει νέα υποβρύχια, πλοία επιφανείας, μη επανδρωμένα περιπολικά και τα δύο ελαφρά “αεροπλανοφόρα”. Το TCG Anadolu, καθελκύστηκε τον Μάιο 2019 και συνέχισε να υποβάλλεται σε ουσιαστική ανακαίνιση και δοκιμές στα ναυπηγεία Τούζλα. Το πλοίο προβλέπεται να παραδοθεί μέχρι το τέλος του 2022.

Οι εργασίες για ένα αδελφό πλοίο, το TCG Trakya (Θράκη) δεν έχουν ακόμη ξεκινήσει. Και από τα δύο πλοία θα επιχειρούν πλέον μη επανδρωμένα αεροσκάφη. Το σχέδιο της Τουρκίας να μετατρέψει το  Anadolu σε φορέα drones συνιστά ένα ακόμη βήμα στην προσπάθειά της για προβολή ναυτικής ισχύος. Ο Ερντογάν είχε από νωρίς δείξει ενδιαφέρον να κατασκευάσει ελαφρά αεροπλανοφόρα.

Το Anadolu βασίζεται στο πλοίο αμφιβίων επιχειρήσεων Juan Carlos I, που κατασκευάστηκε (σε τουρκικά ναυπηγεία) από την ισπανική Navantia. Με εκτόπισμα περίπου 27.000 τόνους έχει περιορισμένη ικανότητα να χρησιμοποιήσει αποτελεσματικά τα F-35B, που εξοπλίζουν τα αεροπλανοφόρα των ΗΠΑ. Ο σχεδιασμός του πλοίου το περιορίζει στη μεταφορά μικρού αριθμού μαχητικών, ακόμα κι αν είχε τη δυνατότητα να τα αποκτήσει, λόγω τους ανεπαρκούς χώρου στο 231×32 μέτρων κατάστρωμα και με τη θέση ανελκυστήρα αεροσκάφους που περιορίζει την αποτελεσματική επιχειρησιακή λειτουργία του αεροσκάφους. Ας σημειωθεί ότι η Ισπανία και η Αυστραλία που έχουν τέτοια πλοία απέρριψαν την ιδέα, λόγω ακριβώς αυτών των περιορισμών.

Καλές επιλογές δεν υπάρχουν

Η Τουρκία επένδυσε πολλά στο πρόγραμμα των αμερικανικών μαχητικών F-35, θέλοντας ανάμεσα στα 100 που θα αποκτούσε να υπάρχουν και κάποια F-35B για τον εξοπλισμό του Anadolu. Η απόκτηση του ρωσικού S-400 οδήγησε τις ΗΠΑ να εξοβελίσουν την Άγκυρα από το πρόγραμμα. Η απώλεια πρόσβασης στο F-35 έκανε την Τουρκία να προσπαθεί να βρει εναλλακτικές λύσεις για να εκπληρώσει τις φιλοδοξίες της για το “αεροπλανοφόρο” το οποίο έχτιζε.

Έτσι πάρθηκε η απόφαση για μετατροπή του Anadolu σε φορέα drones. Υπήρχαν και άλλες ιδέες, μεταξύ των οποίων η τροποποίηση του τουρκικού εκπαιδευτικού αεροσκάφους Hürjet, το οποίο φέρει ελαφρύ οπλισμό, ώστε να επιχειρεί από το Anadolu. Η ιδέα εγκαταλείφθηκε, επειδή τα drones έχουν μεγαλύτερη εμβέλεια και χρόνο πτήσης από το Hürjet, το οποίο δεν προσθέτει κάτι στην προστασία της ναυτικής δύναμης.

Ως εκ τούτου, οι αποστολές που προβλέπονται για το Anadolu εξυπηρετούνται καλύτερα από τα drones TB3 και στο μέλλον από το αεριωθούμενο drone Kızılelma που βρίσκεται υπό ανάπτυξη. Ωστόσο, ένας Τούρκος αξιωματούχος δήλωσε πρόσφατα ότι οι μελέτες σχεδιασμού συνεχίζονται για να επιτρέψουν τόσο στο Kızılelma όσο και στο Hürjet να προσγειώνονται και να απογειώνονται από τα “αεροπλανοφόρα” της Τουρκίας.

Το Bayraktar TB3

Για να εξοπλίσει αεροπλανοφόρα, η Baykar αναπτύσσει το ειδικά σχεδιασμένο drone Bayraktar TB3, το οποίο αναμένεται να πραγματοποιήσει την εναρκτήρια πτήση του και να ξεκινήσει την ενσωμάτωσή του στο Anadolu έως τα τέλη του 2022. Με βάση τις διαθέσιμες πληροφορίες, το TB3 θα έχει μεγαλύτερο άνοιγμα φτερών, τα οποία διπλώνουν και σχεδόν δύο φορές μεγαλύτερη δυνατότητα μεταφοράς ωφέλιμου φορτίου από το TB2. Το TB3 θα πρέπει να ενσωματώσει ενισχυμένη άτρακτο και σκέλη από/προσγείωσης αεροσκάφους, καθώς και εξοπλισμό προσγείωσης για να αντιμετωπίσει τις δυνάμεις που αναπτύσσονται κατά την προσγείωση σε κατάστρωμα, ειδικά σε αντίξοες καιρικές συνθήκες.

Για την απογείωση και την ανάκτηση, το Anadolu και το μελλοντικό αδελφό του πλοίο Trakya, θα εφοδιαστούν με κάποιο σύστημα υποβοήθησης της απογείωσης στην πλώρη και ένα δίχτυ ασφαλείας σε όλο το κατάστρωμα για ανάκτηση έκτακτης ανάγκης. Το Anadolu θα εξοπλιστεί με δορυφορικούς τερματικούς σταθμούς για έλεγχο πέρα οπτικής επαφής, επεκτείνοντας σημαντικά την επιχειρησιακή εμβέλεια των drones πέραν των 300 χλμ.

Σύμφωνα με πληροφορίες, τα TB3 μπορούν να παραμείνουν στον αέρα για περισσότερες από 24 ώρες με ωφέλιμο φορτίο 280 κιλών, το οποίο θα μπορούσε να περιλαμβάνει έως και οκτώ κατευθυνόμενα πυρομαχικά λέιζερ με βεληνεκές έως 18 χλμ. Ωστόσο, πριν τεθεί σε υπηρεσία, το TB3 θα χρειαστεί να περάσει από σειρά τεχνικών και επιχειρησιακών δοκιμών για αυτόνομες απογειώσεις και προσγειώσεις και επιχειρήσεις από καταστρώματα. Σύμφωνα με τον İsmail Demir, πρόεδρο του Οργανισμού Αμυντικής Βιομηχανίας, το Anadolu θα μπορεί να φιλοξενεί έως και 80 drones και να ελέγχει 10-15 οπλισμένα drones ταυτόχρονα.

Οι φορείς drones

Με μεγάλη εμβέλεια και χρόνο πτήσης, το TB3 θα μπορεί να λειτουργεί σε μεγάλες αποστάσεις από το Anadolu που πλέει εκτός των χωρικών υδάτων μιας αντίπαλης χώρας. Τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη είναι χρήσιμα σε μη αμφισβητούμενα ή ελαφρώς αμφισβητούμενα εναέρια περιβάλλοντα, ως αεροχήματα συλλογής πληροφοριών, επιτήρησης, αναγνώρισης και στόχευσης. Επίσης, έχουν ικανότητα ελαφριάς επίθεσης, χρησιμοποιώντας μικρά πυρομαχικά άμεσης επίθεσης με καθοδήγηση ακριβείας κατά στόχων σε όλες τις καιρικές συνθήκες.

Με ικανότητα πλήγματος εναντίον σταθερών και κινούμενων στόχων το TB3 είναι χρήσιμη πλατφόρμα για αντι-ανταρτικές αποστολές και επιχειρήσεις αεροπορικής υποστήριξης, ενώ μπορεί ακόμη και να καταστρέψει μικρά σκάφη επιφανείας. Είναι σημαντικό ότι τόσο το Anadolu όσο και το Trakya θα διατηρούν την ικανότητα αμφιβίων επιχειρήσεων. Γι’ αυτούς τους λόγους, θα επιτρέψουν στην Άγκυρα να προβάλει ισχύ ανεξάρτητα από χερσαίες βάσεις.

Αυτό θα μπορούσε να αυξήσει τις τουρκικές δυνατότητες προβολής ισχύος σε ακτές της Αφρικής που χαρακτηρίζονται από χαμηλής έντασης συγκρούσεις και όπου οι μάχιμες δυνάμεις δεν διαθέτουν επαρκή αεράμυνα. Η αδυναμία των τουρκικών drones απέναντι σε ισχυρή αεράμυνα και ηλεκτρονικά αντίμετρα έχει αποδειχθεί στην Ουκρανία, όπου η επιχειρησιακή ελευθερία των τουρκικών Bayraktar έχει ακυρωθεί, ενώ δεν ισχύει το ίδιο στη Συρία, στη Λιβύη και στον Καύκασο.

Εύκολος στόχος

Επιπλέον, τα πλοία υποστήριξης που πρέπει να συνοδεύουν το Anadolu απαιτούν πολυεπίπεδη αεράμυνα. Το ίδιο το Anadolu είναι εφοδιασμένο μόνο με οπλικά συστήματα για τερματική άμυνα ενάντια σε πυραύλους και αεροσκάφη. Τα drones παρέχουν μια ελαφρά επιθετική ικανότητα σε μη αμφισβητούμενα περιβάλλοντα όπου μπορούν να επεκτείνουν το εύρος επιτήρησης και στόχευσης για ελαφρά χτυπήματα ακριβείας σε εμβέλεια πέραν του ορίζοντα. Ως εκ τούτου, η Άγκυρα αναμένεται να χρησιμοποιήσει τα “αεροπλανοφόρα” της σε υπεράκτιες επιχειρήσεις στο μέλλον, αλλά μακριά από δύσκολα περιβάλλοντα όπως είναι το Αιγαίο. Το Anadolu δεν δίνει κανένα πλεονέκτημα όταν χερσαία εχθρικά αεροδρόμια βρίσκονται τόσο κοντά του.

Η θέληση του Ερντογάν να βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της παγκόσμιας σχεδίασης και ανάπτυξης μη επανδρωμένων αεροσκαφών είναι επεκφρασμένη. Εντυπωσιασμένοι με την τιμή, τις δυνατότητές του, τους ελάχιστους περιορισμούς στις εξαγωγές και τη φήμη που του δόθηκε από τα ΜΜΕ, τουλάχιστον 24 χώρες έχουν κάνει παραγγελίες για το TB2. Χωρίς αμφιβολία, ορισμένα κράτη θα ενδιαφερθούν επίσης για το TB3 και την ιδέα του τουρκικού φορέα drones.

Οι φιλοδοξίες της Τουρκίας εκτείνονται στο τι μπορεί να πετύχει η Άγκυρα με τα TB3 και τα πλοία-φορείς drones σε παγωμένες ή δυνητικά καυτές συρράξεις. Ωστόσο, οι φορείς-drones κλάσης Anadolu μπορεί να έχουν τον απώτερο στόχο να προβάλλουν την τουρκική δύναμη όχι μόνο στη Μεσόγειο, αλλά μέχρι και τον Ινδικό Ωκεανό. Το όνειρο του Ερντογάν, άλλωστε, είναι να κάνει την Τουρκία κυρίαρχη δύναμη στο σημείο σύγκλισης της Ευρώπης, της Ασίας και της Αφρικής. Αλλά για να γίνει αυτό το  Anadolu μαζί με τον στολίσκο που θα το προστατεύει πρέπει να βγουν στο Αιγαίο κι αυτό δεν μπορεί να γίνει με άνεση στη γεμάτη ελληνικά νησιά αυτή θάλασσα.