Πού μπορεί να οδηγήσει ο πόλεμος στην Ουκρανία

Το παρόν άρθρο δεν αφορά όλους όσοι θέλουν να ασχοληθούν με τον ψυχισμό και τα μπότοξ του Πούτιν. Ούτε όσους προβάλλουν έναν κακοχωνεμένο ιμπεριαλισμό στην περίπτωση της Ρωσίας, ή εκείνους που είναι γεμάτοι με υποκριτική ή αφελή συγκίνηση. Αφορά όσους προβληματίζονται από την δήλωση του προέδρου Μπάιντεν ότι με τις κυρώσεις αποτρέπεται ο Γ’ Παγκόσμιος Πόλεμος.

Στην δεξιά και στην αριστερά αυτοί που ασχολούνται με τον ψυχισμό του Πούτιν είναι σήμερα τόσοι πολλοί, ώστε δικαιώνεται η δουλειά των ξένων πρεσβειών στα ΜΜΕ και στον πολιτικό κόσμο Ελλάδας και Κύπρου. Στην Ελλάδα και την Κύπρο, ως εάν να μην υπάρχει μνήμη, η αμερικανοκρατία έχει επιβληθεί απολύτως, χωρίς λόγο, σε οποιαδήποτε άλλη φωνή. Θα το πληρώσουμε και σε εθνικό επίπεδο, αλλά αυτό δεν είναι το θέμα του παρόντος άρθρου.

Το άρθρο αυτό αφορά την πραγματική πιθανότητα ενός Γ’ Παγκοσμίου Πολέμου και το πώς στρώθηκε και στρώνεται ο δρόμος προς αυτόν. Και εδώ ακριβώς είναι που οι προσωποκεντρικές, οι αφελείς φιλελεύθερες και οι λανθασμένες περί ιμπεριαλισμού θεωρίες καθίστανται όχι μόνο αφελείς αλλά και επικίνδυνες. Αν ο Πούτιν ήταν ένας παρανοϊκός τύπος θα είχε ανατραπεί από καιρό. Τα σύγχρονα πολιτικά συστήματα δεν καθορίζονται από τις όποιες ψυχικές ασθένειες του όποιου ηγέτη.

Αν επίσης το πρόβλημα είναι ο αυταρχισμός του Πούτιν, τότε πρέπει κάποιος να εξηγήσει γιατί και ορισμένοι μη αυταρχικοί ηγέτες τείνουν προς τους πολεμικούς τυχοδιωκτισμούς. Κι αν το πρόβλημα είναι ότι η Ρωσία είναι ιμπεριαλιστική δύναμη, τότε –πέρα από τα θεωρητικά επιχειρήματα περί του αντιθέτου– πρέπει να απαντήσουμε πώς γίνεται το ΝΑΤΟ να την πιέζει ολοένα περισσότερο και η Ρωσία, τώρα για πρώτη φορά, να διεκδικεί όχι την δική της επέκταση, αλλά την μη περαιτέρω επέκταση της άλλης πλευράς.

Πολιορκητικός κριός

Το πρόβλημα είναι δομικό και ως εκ τούτου βαθύτερο: η Ρωσία για τις ΗΠΑ αποτελεί τον οικονομικά αδύναμο και στρατιωτικώς πιο ενεργό κρίκο στον υπό διαμόρφωση ευρασιατικό, ανταγωνιστικό προς τις ΗΠΑ, άξονα. Η Ρωσία είναι ταυτοχρόνως εγγύτερη προς την κεντρική και δυτική Ευρώπη. Επομένως, για τις ΗΠΑ η Ρωσία φαντάζει πιο ευάλωτη να πληγεί οικονομικά, αλλά και θεωρείται αναγκαίο να ηττηθεί στρατιωτικά προτού η Κίνα επεκτείνει τις δυνατότητές της. Επίσης, για τις ΗΠΑ είναι ιδιαιτέρως προσοδοφόρο να αποκοπεί η Ρωσία από την κεντρική και δυτική Ευρώπη.

Οι ΗΠΑ γνώριζαν από χρόνια πριν, πως η έλευση του ΝΑΤΟ στα ρωσικά σύνορα θα προκαλούσε την αντίδραση της Ρωσίας, με κάθε διαθέσιμο μέσο. Ταυτοχρόνως, με αυτήν τους την κίνηση προκαλούσαν μια σειρά συνθηκών αποσταθεροποίησης της Ρωσίας και κρατών φιλικών της, ή έστω της επιρροής της: Γεωργία, Συρία, Ουκρανία, πρόσφατα Λευκορωσία, Καζακστάν. Συστηματικά, έστρωναν τον δρόμο μιας κατακλυσμιαίας αντιπαράθεσης, συνεπώς ένας νέος Παγκόσμιος Πόλεμος δεν φαντάζει απίθανος. Αξίζει παρεμπιπτόντως, να αναρωτηθεί κανείς πώς θα αντιδρούσε ή θα έπρεπε να αντιδράσει η Ελλάδα αν η Τουρκία εγκαθιστούσε στρατιωτικές βάσεις στη Βουλγαρία, στη Βόρεια Μακεδονία και την Αλβανία, ενώ ταυτοχρόνως προσπαθούσε να ελέγξει τις εκλογές στην Κυπριακή Δημοκρατία.

Η Ουκρανία ήταν σαφές ότι μέσα σε αυτό το πλαίσιο καθίστατο ο βασικός πολιορκητικός κριός εναντίον της Ρωσίας. Οι ηγεσίες της Ουκρανίας (μετά το 2014) ασπάστηκαν πλήρως αυτόν τον ρόλο και υπήχθησαν απολύτως στις εντολές της Ουάσιγκτον. Με ανοιχτό το μέτωπο στο Ντονμπάς, το οποίο κόστιζε πολιτικά στην Ρωσία, η Ουκρανία μετατρεπόταν σε ένα νατοϊκό προτεκτοράτο, το οποίο στην πρώτη ευκαιρία θα αποτελούσε πλατφόρμα για να γονατίσει η Μόσχα. Για όσους αμφιβάλλουν για τον βαθμό ελέγχου της Ουκρανίας από τις ΗΠΑ, είναι ενδεικτική η αλλαγή στάσης του Ζελένσκι ως προς το θέμα της εκεχειρίας με την Ρωσία, αμέσως μετά το τηλεφώνημα από τον πρόεδρο των ΗΠΑ, κατά την 2η μέρα του πολέμου.

Οι ΗΠΑ ενορχήστρωσαν σειρά προκλήσεων (Γεωργία, Συρία, Ουκρανία το 2014) και πολέμους με στόχο η Ρωσία να ηττηθεί. Ταυτοχρόνως, ακρωτηριάζουν την όποια σκέψη για κάπως πιο αυτόνομη ευρωπαϊκή πολιτική, αφού ορθώνουν όχι απλώς τείχος μεταξύ ΕΕ- Ρωσίας, αλλά φτιάχνουν πεδία μάχης στο κέντρο της Ευρώπης, με αντιπάλους τις δύο παραπάνω δυνάμεις. Η ενεργειακή αποκοπή της ΕΕ από τη Ρωσία και μέτρα όπως η αποσύνδεση της Ρωσίας από το SWIFT θα πλήξουν καίρια την ευρωπαϊκή οικονομία και θα δημιουργήσουν μια εχθρότητα η οποία δεν πρόκειται να αρθεί προτού περάσουν πολλά χρόνια αν όχι δεκαετίες. Οι ΗΠΑ εξασφάλισαν αυλικούς στην ΕΕ, που δεν θα τολμήσουν να αμφισβητήσουν τα συμφέροντά τους.

Πόλεμος συσχετισμών

Η επί χρόνια κατευναστική πολιτική που ακολουθούσε ο ίδιος ο Πούτιν έχει ως αποτέλεσμα να αντιδρά με ακόμα εντονότερο τρόπο, τώρα που αισθάνεται ότι δεν μπορεί να ανεχτεί άλλο μια κατάσταση και ότι διαθέτει τους στρατιωτικούς-πολιτικούς όρους αντίδρασης. Προβαίνει σε μια πολιτική επιθετικής άμυνας: επιθετική στο συγκεκριμένο πεδίο, αμυντική στρατηγικά απέναντι στην μείζονα ιμπεριαλιστική χώρα του πλανήτη, τις ΗΠΑ.

Ποιο είναι το διακύβευμα λοιπόν; Ποιες οι πιθανές εξελίξεις; Έτσι όπως έχουν εξελιχθεί τα πράγματα οι δύο βασικές εκδοχές είναι οι εξής: Η υποχώρηση του ΝΑΤΟ –με αλυσιδωτές φυσικά συνέπειες– ή η πολιτική εξαφάνιση της Ρωσίας. Δεν παίζεται λοιπόν μόνον η Ουκρανία. Με επίκεντρο την Ουκρανία, διεξάγεται ένας πόλεμος επιβίωσης του κυρίαρχου συσχετισμού ισχύος, απέναντι στον πιθανό επόμενο παγκόσμιο συσχετισμό.

Ο πρόεδρος Μπάιντεν το έχει αντιληφθεί καλά, εξ ου και δηλώνει ότι οι κυρώσεις αποτελούν την μόνη εναλλακτική στον Γ΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Κάποιοι ίσως να ανακουφιστούν. Όμως με τέτοιες δηλώσεις, ο Μπάιντεν δεν περιγράφει την αποτροπή του Γ΄ Παγκοσμίου Πολέμου, αλλά την επιτάχυνση της προετοιμασίας του. Τί μας λέει ακριβώς; Ότι πρέπει –για λόγους που ο ίδιος αξιολογεί– να εμφανίσει κάτι αντιστοίχως ισχυρό με έναν Γ΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Έτσι όπως ο ίδιος το βλέπει, αν καταφέρει να συντρίψει την Ρωσία με τις κυρώσεις, έχει καλώς. Αν όμως δεν τα καταφέρει; Θα βάλει την ουρά στα σκέλια και θα αποχωρήσει, όπως έπραξε από την Καμπούλ; Όχι μάλλον.

Ήδη το ΝΑΤΟ –της Ελλάδας συμπεριλαμβανομένης– συμμετέχει ενεργά στην πολεμική προσπάθεια της Ουκρανίας, στέλνοντας στις ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις όπλα. Αν οι επιχειρήσεις δεν τερματιστούν άμεσα, πόσο εκτιμούμε ότι η Ρωσία θα συνεχίσει να ανέχεται να βλέπει δυτικά αντιαρματικά να διαλύουν τεθωρακισμένα της, ή να καταρρίπτουν ελικόπτερά της; Κάποια στιγμή θα χτυπήσει τις οδούς επικοινωνίας και μεταφοράς, σκοτώνοντας δυτικούς στρατιώτες ή πολίτες.

Παγκόσμιος πόλεμος

Η Ρωσία, αν οι κυρώσεις αρχίσουν να δαγκώνουν, με δεδομένο ότι αισθάνεται ότι διεξάγει μάχη επιβίωσης, θα κάνει δύο πράγματα: το ένα θα είναι να προσπαθήσει να τις παρακάμψει μέσω Κίνας και άλλων κρατών. Οι Δυτικοί θα χτυπήσουν σκληρότερα στο οικονομικό πεδίο αντιπαράθεσης, οπότε τελικά ο οικονομικός πόλεμος θα κλιμακωθεί. Ο οικονομικός όμως πόλεμος στον καπιταλισμό, σε τέτοια κλίμακα σύγκρουσης, εξελίσσεται συνήθως σε στρατιωτικό. Το δεύτερο που θα κάνει η Ρωσία θα είναι να κλιμακώσει την στρατιωτική της δράση, προκειμένου να διασφαλίσει το γρηγορότερο την κατοχύρωση πολιτικών κερδών στο πεδίο, εντείνοντας τις πιθανότητες θερμής σύγκρουσης με το ΝΑΤΟ.

Από την άλλη, αν οι κυρώσεις αποδειχτούν ανεπαρκείς ή πολύ κοστοβόρες και για την Δύση, με δεδομένη την δαιμονοποίηση και την διάλυση των διαύλων επικοινωνίας και αλληλοκατανόησης ΗΠΑ-Ρωσίας, το πιθανότερο είναι πως η Ουάσιγκτον θα συνεχίσει να πράττει ό,τι κάνει αυτές τις μέρες: με επίκεντρο τον Ζελένσκι, ή κάποιον άλλον, θα αποπειραθεί να στήσει ένα κέντρο εξουσίας κάπου στην Ουκρανία, υπό τον άμεσο πολιτικό και στρατιωτικό έλεγχο του ΝΑΤΟ. Θα αποπειραθεί να μετατρέψει την Ουκρανία σε νέο Αφγανιστάν, δημιουργώντας την ανάγκη στην Ρωσία να χτυπήσει εκείνους που ενισχύουν την ουκρανική πλευρά. Φαύλος κύκλος.

Ο Γ’ Παγκόσμιος Πόλεμος μας χαμογελά. Πρέπει να τον σταματήσουμε και επομένως να σταματήσουμε τον τυχοδιωκτισμό των κυβερνήσεών μας. Γιατί πρέπει να επεκτείνεται αέναα, το ΝΑΤΟ; Γιατί πρέπει τα ευρωπαϊκά κράτη να ταυτιστούν ξανά, με τις ΗΠΑ; Γιατί δεν φτιάχνουμε ουδέτερες, ασφαλείς ζώνες κρατών μεταξύ των ισχυροτέρων διεθνοπολιτικώς δυνάμεων; Καμία απάντηση. Αν δεν βρίζεις νυχθημερόν –ωσάν μαινάδα– τον Πούτιν, δεν έχεις δημόσιο λόγο. Χρειαζόμαστε κίνημα που θα διαφωτίσει και θα μπει μπροστά προκειμένου να αποτραπεί ο Γ΄ Παγκόσμιος Πόλεμος. Και το χρειαζόμαστε τώρα.