Πού οδηγεί ο διχασμός της αμερικανικής κοινωνίας

«[Οι Αμερικανοί] αποφεύγουν τα δεσμά ηθών και συστημάτων, οικογενειακών αρχών και ταξικών αντιλήψεων ή και, έως ένα βαθμό, εθνικών προκαταλήψεων… Αναζητούν τη γενεσιουργό αιτία των πραγμάτων, ο καθένας για τον εαυτό του». (“Η Δημοκρατία στην Αμερική”, Αλέξις ντε Τοκβίλ)

Δεν υπάρχει σοβαρή αμερικανική κατασκοπική ταινία της τελευταίας δεκαπενταετίας, της οποίας το βασικό σενάριο να μην αντανακλά την αντιπαλότητα ανάμεσα στις ιδεολογικές φράξιες της CIA, οι οποίες στο τέλος αποδεικνύεται ότι δεν είναι ιδεολογικές, αλλά φράξιες προσωπικών και οικονομικών συμφερόντων. Τελικά, η “καλή” Αμερική νικά κι έτσι επιβεβαιώνεται το μεγαλείο της αμερικανικής δημοκρατίας, που όλοι θαυμάζουμε από την εποχή του Αλέξις ντε Τοκβίλ.

Ο μύθος αυτός, όμως, έχει καταρρεύσει, όχι μόνο για την αμερικανοσκεπτικιστική πλέον Ευρώπη – ειδικά μετά τον Πρώτο Πόλεμο του Κόλπου – αλλά και για τους ίδιους τους Αμερικανούς. Είναι πλέον πεπεισμένοι ότι όσα παρακολουθούν να διαδραματίζονται στις δημοφιλείς τηλεοπτικές σειρές του Netflix, συμβαίνουν και στην πραγματικότητα. Χαρακτηριστικά παραδείγματα, η σωρεία διώξεων που αντιμετωπίζει ο πρώην πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ, αλλά και η ποινική δίωξη που αντιμετωπίζει ο γιος του νυν προέδρου των ΗΠΑ, Χάντερ Μπάιντεν, για παράνομη οπλοκατοχή.

Σε ό,τι αφορά δε τον Χάντερ Μπάιντεν, η Βουλή των Αντιπροσώπων κλήθηκε από τον απερχόμενο Ρεπουμπλικάνο πρόεδρο της να ξεκινήσει έρευνα για τις αμφιλεγόμενες επιχειρηματικές δραστηριότητες του. Μία κίνηση που τελικώς δεν διέσωσε τον Κέβιν Μακάρθι, από την ανταρσία των “σκληρών”-τραμπικών βουλευτών του κόμματος του, που ακόμα μαίνεται για τον προϋπολογισμό.

Αλλά δεν είναι μόνο η πολιτική. Ακόμη και η Δικαιοσύνη, ίσως ο ισχυρότερος πυλώνας της αμερικανικής Δημοκρατίας, έχει αποδομηθεί σε μεγάλο βαθμό από τα δικαστικά τηλεοπτικά σίριαλ, που αποκαλύπτουν τα διαπλεκόμενα συμφέροντα, τα οποία στηρίζουν και προωθούν τα μεγάλα δικηγορικά γραφεία.

Η εκλογή και η δημοφιλία του Τραμπ αποδεικνύει επαρκώς την αποστροφή ενός μέρους του πρώην σιωπηλού τμήματος της αμερικανικής κοινωνίας προς το σύστημα. Εκατομμύρια πολίτες, αηδιασμένοι από τη βαθιά διαφθορά του, αποφάσισαν το 2016 να δοκιμάσουν τον “διάβολο” και συνεχίζουν να τον υποστηρίζουν, παρά τις συνεχιζόμενες διώξεις που αντιμετωπίζει. Αυτές τις οποίες αποδίδουν σε «κυνήγι μαγισσών» του βαθέος αμερικανικού κράτους (που κατ’ αυτούς δεν δείχνει την ίδια σπουδή για τον Χάντερ Μπάιντεν).

Η βαθιά διχασμένη κοινωνία – The Walking Dead

Μπορεί η πανδημία, σε συνδυασμό με την οικονομική κρίση που επέφερε και η πρωτοφανής κοινωνική αντίδραση που ακολούθησε την εμβληματική ρατσιστική δολοφονία του Τζορτζ Φλόιντ να μην επέτρεψαν την επανεκλογή του Τραμπ, όμως εξακολουθεί να υπερέχει συντριπτικά στο εσωτερικό του Ρεπουμπλικανικού κόμματος, έναντι των έτερων συνυποψηφίων του για το προεδρικό χρίσμα.

Το μόνο σίγουρο είναι ότι η αμερικανική κοινωνία παραμένει δραματικά διχασμένη. Την ίδια στιγμή η Νέα Υόρκη αντιμετωπίζει μία πρωτοφανή μεταναστευτική κρίση και εκδηλώνονται συχνά περιστατικά εκτεταμένων λεηλασιών σε μία σειρά από αμερικανικές πόλεις. Είναι χαρακτηριστικό πως έχουν πολλαπλασιαστεί οι αναφορές στον αμερικανικό Τύπο και τα social για έναν άτυπο, soft εμφύλιο στις ΗΠΑ.

Έναν εμφύλιο που η βιομηχανία του θεάματος τον προετοιμάζει εδώ και καιρό. Χαρακτηριστικά είναι τα τηλεοπτικά σίριαλ τρόμου, τύπου The Walking Dead (παίζεται από το 2010 στην αμερικανική τηλεόραση), της κατηγορίας post-apocalyptic. Αυτές οι σειρές διαμορφώνουν στις μάζες της αμερικανικής επαρχίας ψυχολογία για καταστάσεις αυτοοργάνωσης και αυτοδικίας, οι οποίες στις κατάλληλες συνθήκες μπορεί να ενεργοποιηθούν.

Η ελευθερία στην Αμερική γίνεται αντιληπτή από μεγάλα τμήματα του πληθυσμού της ως ελευθεριότητα. Είναι το αντιστάθμισμα της ανυπαρξίας ισονομίας στην καθημερινή πράξη. Η χρηματοοικονομική κρίση του 2007-08 και τα υψηλότατα ποσοστά μακροχρόνιας ανεργίας που αυτή προκάλεσε έχουν αφήσει βαθιά σημάδια στο σώμα της αμερικανικής κοινωνίας. Η ανάκαμψη που ακολούθησε με την “επένδυση” τρισεκατομμυρίων δολαρίων στην καταβόθρα της FED δεν συνοδεύτηκε από αναδιανομή πλούτου, με αποτέλεσμα τα μεσαία στρώματα να δυσανασχετούν.

Οι συνέπειες της αμερικανικής παρακμής

Ήδη από το 2002, ο Γάλλος διανοούμενος Εμάνουελ Τοντ, επαναλαμβάνοντας το ταξίδι του Τοκβίλ στην Αμερική, παρέδωσε το δοκίμιο “Μετά την Αυτοκρατορία”, με θέμα την αποσύνθεση του αμερικανικού συστήματος. Σε αυτό, ανέλυε το σκηνικό μιας αμετάκλητης παρακμής. Από τότε, ο Τοντ τόνιζε πως ο κόσμος είναι αρκετά μεγάλος και πολυδιάστατος για να αποδεχθεί την κυριαρχία μίας και μοναδικής δύναμης.

Έκτοτε, η Ρωσία ανέκαμψε και επανήλθε δυναμικά στο διεθνές προσκήνιο (και η διεθνής επιρροή της παραμένει υπολογίσιμη, παρά την απομόνωση της στην Δύση μετά την εισβολή στην Ουκρανία) η Κίνα έγινε η δεύτερη οικονομική δύναμη του κόσμου, συγκροτήθηκε η ομάδα των BRICS (που πρόσφατα διευρύνθηκε με νέα μέλη, μεταξύ άλλων την Σαουδική Αραβία και τα Εμιράτα) σχηματίστηκε το G20 και ο κόσμος σιγά-σιγά αποδολαριοποιείται.

Οι επιπτώσεις της παρακμής της αμερικάνικης Δημοκρατίας είναι τεράστιες διεθνώς. Η παγκοσμιοποίηση έγινε μπούμερανγκ για το αμερικανικό βιομηχανικό προλεταριάτο, αλλά απέφερε τεράστια πλούτη στους ελάχιστους. Τώρα πλέον έχει αποκτήσει άλλον “οδηγό”, την Κίνα. Παρά τις δυτικές προβλέψεις για την επικείμενη κατάρρευση του ιδιότυπου καθεστώτος της, η Κίνα, παρά τα αναμφισβήτητα προβλήματά της, κάνει συνεχώς βήματα μπροστά.

Από το 2017 έχει άρει το όριο συμμετοχής ξένων επενδυτών σε τράπεζες και εταιρείες διαχείρισης κεφαλαίων. Επιτρέπει σε ξένες εταιρείες την εξαγορά πλειοψηφικών πακέτων σε τοπικές χρηματιστηριακές και ασφαλιστικές εταιρίες. Πρόκειται για κινήσεις, τις οποίες τόσο οι ΗΠΑ, όσο και η δυσκίνητη Ευρώπη παρακολουθούν με αμηχανία και επιχειρούν να υψώσουν εμπόδια για να επιβραδύνουν τουλάχιστον την κινεζική επέλαση.

Η αμερικανική παρακμή, που επισπεύσθηκε μετά την οικονομική κρίση του 2008, φαίνεται ότι θα ενταθεί περαιτέρω. Η προεδρία Μπάιντεν, που στην αρχή φάνηκε σαν μια απόπειρα διόρθωσης των κακώς κείμενων της κυβέρνησης Τραμπ, έχει σε μεγάλο βαθμό εκφυλιστεί. Οι επερχόμενες προεδρικές εκλογές του Νοεμβρίου, θα είναι εκ των πραγμάτων σταθμός…