Προκαλεί ερωτήματα το βίντεο με τον Ρομάν Προτάσεβιτς

Στη δημοσιότητα δόθηκε από κυβερνητικά μέσα της Λευκορωσίας ένα βίντεο με τον αντιφρονούντα δημοσιογράφο Ρόμαν Προτάσεβιτς, φανερά ταλαιπωρημένο, να δηλώνει στην κάμερα ότι είναι καλά στην υγεία του και ότι κρατείται σε φυλακή του Μινσκ, καθώς δήλωσε ένοχος για μαζική οργάνωση σε απείθεια και αναταραχή.

Ο εκπρόσωπος Τύπου του υπουργείου Εξωτερικών της Λευκορωσίας διαβεβαίωσε ότι το Μινσκ θα εγγυηθεί πλήρη διαφάνεια στην υπόθεση και θα προετοιμαστεί για να επιτρέψει ξένους ειδικούς να αναμειχθούν στην έρευνα. Οι γονείς του 26χρονου Προτάσεβιτς εξέφρασαν δημοσίως τους φόβους τους για την αντιμετώπιση που υφίσταται ο γιος τους από τις αρχές.

«Ελπίζουμε να αντέξει. Φοβόμαστε καν να το σκεφτούμε, αλλά είναι πιθανό το να τον χτυπήσουν και να τον βασανίσουν. Το φοβόμαστε πολύ αυτό», δήλωσε μέσω βίντεο ο πατέρας του συλληφθέντα. «Είμαστε σοκαρισμένοι και πολύ ταραγμένοι. Αυτού του είδους το πράγμα δε θα έπρεπε να συμβαίνει στον 21ο αιώνα στην καρδιά της Ευρώπης. Ελπίζουμε όλη η διεθνής κοινότητα, συμπεριλαμβανομένης της ΕΕ, να ασκήσει πίεση άνευ προηγουμένου στις αρχές.»

Late last night Belarusian pro-state channels released this video statement by the abducted Lukashenko critic Roman Protasevich, who says he’s being held at a Minsk jail and confessing to “organizing mass unrest” last summer. He looks shaken & roughed up. pic.twitter.com/A45xKl56VQ

— Matthew Luxmoore (@mjluxmoore) May 25, 2021

Μάρτυρες που ήταν παρόντες στη σύλληψη του 26χρονου ανέφεραν ότι τους φάνηκε «πολύ τρομαγμένος», αλλά και ότι εξέφρασε τον φόβο ότι θα αντιμετωπίσει τη θανατική ποινή, σε ένα κράτος που ακόμα εκτελεί κρατούμενους. Μαζί με τον ίδιο κρατείται και η 23χρονη κοπέλα του, με άγνωστες προσώρας κατηγορίες. Η μητέρα της δήλωσε ότι η τελευταία επικοινωνία με την κόρη της ήταν μέσω της εφαρμογής WhatsApp.

Ευρωπαϊκή αντίδραση

Η Λευκορωσία επικαλέστηκε κίνδυνο τρομοκρατικής επίθεσης κατά του αεροπλάνου στο οποίο επέβαινε ο Προτάσεβιτς, ώστε να αιτιολογήσει το πρωτοφανές γεγονός εκτροπής της πτήσης και σύλληψης του δημοσιογράφου. Κατονόμασε μάλιστα τη Χαμάς ότι δημιούργησε την απειλή βόμβας. Τα κρατικά μέσα της Λευκορωσίας αναφέρουν ότι την εντολή για την εκτροπή του αεροπλάνου, έδωσε προσωπικά ο ίδιος ο πρόεδρος Λουκασένκο.

Η Χαμάς δια εκπροσώπου της ξεκαθάρισε ότι ουδεμία σχέση έχει με την υπόθεση. Για να καταστεί δυνατή η εκτροπή της πτήσης από το προκαθορισμένο της δρομολόγιο από Αθήνα σε Βίλνιους, η Λευκορωσία έστειλε μαχητικό  της Πολεμικής Αεροπορίας να “συνοδεύσει” το αεροπλάνο της Ryanair. Υπενθυμίζεται ότι επρόκειτο για εμπορική πτήση, με κατά κύριο λόγο απλούς πολίτες ως επιβάτες.

Το πρωτόγνωρο σκηνικό, χαρακτηρίστηκε από τα δυτικά κράτη «κρατική αεροπειρατεία». Η ΕΕ στη Σύνοδο Κορυφής της Δευτέρας έθεσε υπό συζήτηση το θέμα, με την πρόεδρο της Κομισιόν να δηλώνει «Είναι μια επίθεση στη δημοκρατία», πρoσθέτοντας: «Είναι μια επίθεση στην ελευθερία της έκφρασης. Και μια επίθεση στην ευρωπαϊκή κυριαρχία. Και αυτή η αποτρόπαια συμπεριφορά χρειάζεται μια δυναμική απάντηση».

Κυρώσεις στην Λευκορωσία

Οι ηγέτες της ΕΕ αποφάσισαν να επιβληθούν περαιτέρω οικονομικές κυρώσεις και το κλείσιμο του ευρωπαϊκού εναέριου χώρου για τη Λευκορωσία και κάλεσαν όλους τους αερομεταφορείς που εδρεύουν στην ΕΕ να αποφεύγουν πτήσεις στον εναέριο χώρο της Λευκορωσίας. Το Ηνωμένο Βασίλειο έκλεισε και αυτό τον εναέριο χώρο του για τη Λευκορωσία. Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν σημείωσε ότι ένα επενδυτικό πακέτο τριών δισ. ευρώ είναι έτοιμο για τη Λευκορωσία, αλλά θα παραμείνει “στον πάγο” μέχρι να γίνει «δημοκρατική χώρα». 

The video of Roman Protasevich makes for deeply distressing viewing.

As a journalist and a passionate believer in freedom of speech I call for his immediate release.

Belarus' actions will have consequences.

— Boris Johnson (@BorisJohnson) May 25, 2021

Η αρχηγός της λευκορωσικής αντιπολίτευσης, Σβετλάνα Τσιχανόφσκαγια, η οποία βρίσκεται σε εξορία και κανονικά θα ταξίδευε μαζί με τον συλληφθέντα δημοσιογράφο από Αθήνα για Βίλνιους, ζήτησε την άμεση απελευθέρωσή του. Σχολιάζοντας το βίντεο του που δόθηκε στη δημοσιότητα είπε ότι «ο Ρόμαν Προτάσεβιτς είναι κάτω από συνθήκες σωματικής και ηθικής πίεσης». Το αίτημα απελευθέρωσής του κρατουμένου έχει θέσει από την πλευρά της και η ΕΕ.

Η ίδια βρισκόταν μαζί με τον 26χρονο Προτάσεβιτς στην Ελλάδα λόγω του Οικονομικού Φόρουμ των Δελφών. Πληροφορίες αναφέρουν ότι ήταν προγραμματισμένο να ταξιδέψουν μαζί με την πτήση της Ryanair για Λιθουανία, αλλά παραμένει άγνωστο το τι οδήγησε τη νεαρή πολιτικό να μη συνοδεύσει τον δημοσιογράφο στο ταξίδι. Το ζήτημα παρακολουθεί στενά και το επιτελείο του πρόεδρου Μπάιντεν στις ΗΠΑ, με την Ουάσιγκτον να καταδικάζει επίσης σε έντονο ύφος την ενέργεια της Λευκορωσίας.

Κομματική αντιπαράθεση

Η Ρωσία χαρακτήρισε «σοκαριστική» την αντίδραση της Δύσης στο περιστατικό, υπενθυμίζοντας πως δεν είχε δείξει ανάλογη στάση σε ενέργειες, όπως στην παρενόχληση του αεροσκάφους του προέδρου της Βολιβίας Έβο Μοράλες από αμερικανικά αεροσκάφη, λόγω της υποψίας ότι μετέφερε τον Έντουαρντ Σνόουντεν. Επίσης, τα ρωσικά μέσα ενημέρωσης κάνουν λόγο για «σκοτεινούς δεσμούς» του Προτάσεβιτς με την Ακροδεξιά, ακόμα και με νεοναζιστικές οργανώσεις στην Λευκορωσία.

Στην Ελλάδα, από όπου απογειώθηκε το αεροπλάνο, ξέσπασε και κομματική αντιπαράθεση. Σε ανακοίνωσή του ο ΣΥΡΙΖΑ αναφέρει «Η Κυβέρνηση του κ. Μητσοτάκη οφείλει να δώσει εξηγήσεις για ένα περιστατικό που εκθέτει τη χώρα. Και να απαντήσει εάν το “επιτελικό κράτος” και οι ελληνικές Αρχές ελέγχουν τη δράση ξένων υπηρεσιών στο ελληνικό έδαφος ή ασχολούνται μόνο με τον “εσωτερικό εχθρό” για να γνωρίζουν “τι καπνό φουμάρει” ο κάθε νέος που συχνάζει στις πλατείες της χώρας».

Σε σκληρό τόνο ήταν και η απάντηση του κυβερνώντος κόμματος, με τη ΝΔ να λέει «Αντί να ζητάει εξηγήσεις από την ελληνική κυβέρνηση ο ΣΥΡΙΖΑ για το περιστατικό της κρατικής αεροπειρατείας στον εναέριο χώρο της Λευκορωσίας, περιμένουμε να μας εξηγήσει γιατί στις 25 Νοεμβρίου του 2020 μαζί με τον κατάδικο ευρωβουλευτή της Χρυσής Αυγής Γ. Λαγό οι ευρωβουλευτές του ψήφισαν “όχι” σε τροπολογία ψηφίσματος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την καταδίκη του καθεστώτος Λουκασένκο και στην απόρριψη του αιτήματος της Λευκορωσίας που ζητούσε την έκδοση του Ρ. Προτάσεβιτς».