Πρόκληση για την ευρωπαϊκή δεξιά ο Όρμπαν

Καθοριστική για την ταυτότητα της ευρωπαϊκής δεξιάς είναι η συνεδρίαση του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (ΕΛΚ), στην οποία αναμένεται να κυριαρχήσει η συζήτηση του «προβλήματος Όρμπαν». Ήδη 13 κόμματα-μέλη του ΕΛΚ έχουν ζητήσει τον αποκλεισμό του κόμματος του Ούγγρου πρωθυπουργού, ωστόσο ο επικεφαλής του συνασπισμού, Μάνφρεντ Βέμπερ, μπροστά στις φιλοδοξίες του για ανάληψη της προεδρίας της Κομισιόν, δείχνει να ζυγίζει τα πράγματα.

Οι διαφοροποιήσεις του Όρμπαν από βασικές αρχές του ΕΛΚ, οι οποίες σημειωτέον αποτελούν και την κρατούσα άποψη του ευρωσυστήματος, είναι παλιές και εκδηλώθηκαν κυρίως κατά και μετά την μεταναστευτική-προσφυγική κρίση του 2015. Αυτό ωστόσο που έκανε το ποτήρι να ξεχειλίσει ήταν η καμπάνια της ουγγρικής κυβέρνησης κατά του Γιούνκερ (και του Σόρος), η οποία στρεφόταν ευθέως εναντίον της ηγεσίας της ΕΕ.

Μπροστά σε αυτήν την κλιμάκωση της έντασης μεταξύ Βουδαπέστης και Βρυξελλών, τα κόμματα του ΕΛΚ, τα οποία έκαναν πως δεν έβλεπαν όλο το προηγούμενο διάστημα τις «ακρότητες» του Όρμπαν, αποφάσισαν τελικά να αντιπαρατεθούν με τον Ούγγρο πρωθυπουργό. Αυτή η αντιπαράθεση οδήγησε και στην ψηφοφορία της Τετάρτης για την αποπομπή του κόμματος Fidesz από τον «κεντροδεξιό» συνασπισμό. Πόσο εύκολη είναι όμως μια τέτοια απόφαση;

Κρίση της Ευρώπης

Η περίπτωση Όρμπαν δείχνει  το πρόβλημα ταυτότητας στο οποίο έχει περιέλθει, λόγω των επιπτώσεων της οικονομικής και προσφυγικής κρίσης, η ευρωπαϊκή δεξιά. Μια κρίση που δεν είναι παρά ο καθρέφτης του ουσιαστικού προβλήματος της ΕΕ, που απειλεί στο σύνολό του το ευρωπαϊκό οικοδόμημα.

Εκφράζοντας μια πατριωτική, έως και εθνικιστική αντίληψη, ο Όρμπαν, με όχημα το μεταναστευτικό, συγκρούστηκε με τις Βρυξέλλες και το ευρωσύστημα, το οποίο επιβάλλει την γερμανική κυριαρχία στην Ευρώπη. Ανάλογες, φυγόκεντρες προς το ευρωπαϊκό οικοδόμημα, τάσεις εκφράζονται βεβαίως και στην Ιταλία, από τα δύο ετερόκλητα κόμματα που στηρίζουν την αντισυστημική κυβέρνηση, αλλά και σε άλλες χώρες της ΕΕ.

Η Κομισιόν αρέσκεται να αποκαλεί τους εκπροσώπους αυτών των τάσεων, ανάλογα με τον χρωματισμό τους, ως «λαϊκιστές» και «ακροδεξιούς». Η βάση που στηρίζει αυτές τις τάσεις ωστόσο είναι η ίδια, η οποία, σε μεγάλο μέρος της, στήριζε στην προ κρίσης εποχή το δίπολο κεντροδεξιά-κεντροαριστερά, που έχει δημιουργήσει το σημερινό, αμφισβητούμενο πλέον, ευρωπαϊκό οικοδόμημα.

Το τραγικό της υπόθεσης είναι ότι εθνικές κυβερνήσεις και ευρωπαϊκοί θεσμοί, αν και έβλεπαν, τα δύο τελευταία χρόνια τουλάχιστον, την αύξηση αυτών των τάσεων, συνέχισαν να εφαρμόζουν τις πολιτικές που ευθύνονται για την εμφάνισή τους. Συνέχισαν την πολιτική της σκληρής λιτότητας για τους Ευρωπαίους πολίτες και τον “εποικισμό” της γηραιάς ηπείρου, μέσα από την διάτρητη πολιτική τους για την μετανάστευση και το άσυλο.

Καμπή οι ευρωεκλογές

Αν και το πρόβλημα είχε διαφανεί ήδη από τις γερμανικές εκλογές, το ευρωσύστημα θεώρησε ότι θα μπορούσε να το ξεπεράσει βγάζοντας στην σέντρα τον Μακρόν να παρουσιάσει το ευρωπαϊκό όραμά του. Ακολούθησαν ωστόσο οι δύο κυβερνητικές κρίσεις στην Γερμανία, οι εκλογές στην Αυστρία, την Ιταλία, ακόμη και την Ανδαλουσία, που έδειξαν ακριβώς το ίδιο πράγμα: Την άνοδο των “ακροδεξιών” και “λαϊκιστικών” τάσεων.

Μόνον λίγους μήνες πριν τις ευρωεκλογές ταρακουνήθηκαν οι ευρωπαϊκοί θεσμοί, όπως και οι δύο μεγάλοι συνασπισμοί του ευρωκοινοβουλίου, το ΕΛΚ και το ΕΣΚ (Σοσιαλδημοκράτες). Όταν οι δημοσκοπήσεις άρχισαν ήδη να δείχνουν τον διπλασιασμό της δύναμης των «ακροδεξιών» κομμάτων.

Μέσα σε αυτό το κλίμα καλείται την Τετάρτη το ΕΛΚ να πάρει την απόφασή του για το Όρμπαν και το κόμμα του. Και ενώ θέλει να διαχωρίσει την θέση του από τον Ούγγρο πρωθυπουργό, για να κερδίσει του κεντρώους ψηφοφόρους, βλέπει ότι μια απομόνωση αυτόν των τάσεων τις ενισχύει περισσότερο.

Τα διλήμματα του Βέμπερ

Η επιλογή είναι ακόμη πιο δύσκολη για τον επικεφαλής του ΕΛΚ, τον Μανφρεντ Βέμπερ, ο οποίος ενώ έστελνε τελεσίγραφα στον Όρμπαν, βρήκε εποικοδομητική την συζήτηση που είχαν στην Βουδαπέστη. Ακολούθησε βεβαίως μια επιστολή του Όρμπαν προς τους δεκατρείς ηγέτες των κομμάτων του ΕΛΚ που θέλουν την αποπομπή του, με την οποία ζητούσε μεν συγγνώμη για τους χαρακτηρισμούς, επέμενε ωστόσο στις θέσεις του. Για να το δέσει μάλιστα, ο Ούγγρος πρωθυπουργός προχώρησε και σε μία συμμαχία με την Πολωνία, για να εκφραστούν, όπως είπε, οι απόψεις για μια διαφορετική κεντρική Ευρώπη.

Η αποπομπή του Όρμπαν δεν είναι εύκολη υπόθεση για τον Βέμπερ, καθώς δεν του στερεί απλώς ψήφους για την ενδεχόμενη εκλογή του στην προεδρία της ΕΕ. Μια τέτοια απόφαση θα δημιουργούσε σοβαρά ρήγματα, ακόμη και διάσπαση του κεντροδεξιού συνασπισμού, καθώς ενδέχεται να προκαλέσει αντιδράσεις των σκληροπυρηνικών στην Βαυαρία, την Αυστρία και την Γαλλία, αλλά και αλλού.

Από την άλλη, ο αποκλεισμός του Όρμπαν από το ΕΛΚ θα τον στρέψει πιθανότατα σε άλλους πολιτικούς χώρους και συγκεκριμένα στην ακροδεξιά, η οποία είναι έτσι κι αλλιώς σε ανοδική πορεία και διεκδικεί μια περισσότερο δυναμική παρουσία στην νέα Ευρωβουλή. Ο Βέμπερ όμως, όπως επισήμαναν οι Financial Times, στο πλαίσιο των φιλοδοξιών του για την προεδρία της Κομισιόν, πρέπει να επιδείξει την  αποφασιστικότητα που επιβάλει μια τέτοια θέση σε ό, τι αφορά τουλάχιστον την υπεράσπιση των δημοκρατιών αξιών. Και εδώ ακριβώς είναι που αρχίζουν τα δύσκολα για τον Βαυαρό πολιτικό.