Προς διχοτόμηση η Λιβύη – Νέο τουρκικό προτεκτοράτο στην Μεσόγειο

Έχει περάσει ένας χρόνος από όταν οι δυνάμεις του Λιβυκού Εθνικού Στρατού, υπό τον στρατάρχη Χαλίφα Χάφταρ, ξεκίνησαν την πολιορκία της Τρίπολης. Για τον κυρίαρχο του Τομπρούκ και της Βεγγάζης, η κατάληψη της Τρίπολης έμοιαζε με έναν “στρατιωτικό περίπατο”. Στην πραγματικότητα η διεθνώς αναγνωρισμένη κυβέρνηση Σαράτζ, υποστηριζόμενη από ένα συνονθύλευμα ισλαμιστών και παραστρατιωτικών ομάδων, πέρα από την Τρίπολη, ασκούσε περιορισμένη εξουσία στην υπόλοιπη Λιβύη.

Όμως τελικώς η πολιορκία της Τρίπολης δεν ήταν “περίπατος” για τον Χάφταρ. Η κυβέρνηση Σαράτζ αποδείχτηκε πως διαθέτει εφεδρείες. Μάλιστα, πρόσφατα, οι δυνάμεις της πέρασαν στην αντεπίθεση, ανακαταλαμβάνοντας τις στρατηγικές πόλεις Σορμάν και Σαμπράθα, δυτικά τις Τρίπολης. Η αποστολή του ΟΗΕ εξέφρασε τις ανησυχίες της για «εγκλήματα πολέμου» και για «πράξεις αντεκδίκησης», που φέρονται να διέπραξαν οι φιλοκυβερνητικοί πολιτοφύλακες.

Φυσικά οι αιτιάσεις του ΟΗΕ ουδόλως και απασχολούν τον πρωθυπουργό Σαράτζ, ο οποίος παλεύει για την επιβίωση του διεφθαρμένου καθεστώτος του. Η αποστολή του ΟΗΕ έχει επισημάνει πως τόσο ο Λίβυος πρωθυπουργός, όσο και η σύμμαχος του Τουρκία, παραβιάζουν επανειλημμένα τα ψηφίσματα του οργανισμού, κάτι που δεν φαίνεται απασχολεί στα σοβαρά τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις. Είναι φανερό πως είναι προσανατολισμένες στην αντιμετώπιση του κορονοϊού και όχι στην τήρηση του εμπάργκο όπλων του ΟΗΕ.

Γιατί άντεξε ο Σαράτζ

Τελικώς η κυβέρνηση Σαράτζ άντεξε και δεν έχασε την διεθνή της αναγνώριση, χάρη στην πολύτιμη τουρκική υποστήριξη. Αυτή ξεκίνησε με την αποστολή drones, όπλων και Σύρων τζιχαντιστών και φτάνει μέχρι και στην όλο και συχνότερη εμπλοκή (από το παρασκήνιο) τουρκικών στρατευμάτων. Με εξαίρεση την Γαλλία και προφανώς την Ελλάδα, οι υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες, αλλά και η Ρωσία, φαίνεται πως αποδέχονται την Τουρκία ως, άτυπη, εγγυήτρια δύναμη στην Λιβύη. Μοιάζει εξαιρετικό αμφίβολο αν η περίφημη ναυτική επιχείρηση “Ειρήνη” της ΕΕ, καταφέρει να αποτρέψει την επιθετικότητα της Τουρκίας.

Όμως ο Λιβυκός Εθνικός Στρατός απέτυχε να καταλάβει την Τρίπολη, για δύο επιπλέον λόγους. Ο πρώτος είναι πως, παρά την κατάληψη των λιβυκών πετρελαιοπηγών από τις δυνάμεις του Χάφταρ, τα συναλλαγματικά αποθέματα του Κατάρ επέτρεψαν στην κυβέρνηση Σαράτζ να επιβιώσει. Ο δεύτερος είναι πως, σε αντίθεση με τον Άσαντ στην Συρία, η ρωσική υποστήριξη στον Λίβυο στρατάρχη περιορίζεται σε ομάδες μισθοφόρων, χωρίς την υποστηρικτική δράση της ρωσικής πολεμικής αεροπορίας.

Επίσης στις τάξεις του Εθνικού Λιβυκού Στρατού δεν πολεμούν οι εμπειροπόλεμες σιιτικές πολιτοφυλακές των Ιρανών. Στην πραγματικότητα η Τεχεράνη δεν χαρακτηρίζει ως «τρομοκρατικές» το σύνολο των οργανώσεων του σουνιτικού πολιτικού Ισλάμ, μιας και και καλοβλέπει την συμμετοχή της λιβυκής Μουσουλμανικής Αδελφότητας στην κυβέρνηση Σαράτζ.

Είναι τέτοια η πόλωση των δύο ανδρών που μοιάζει αδύνατη μία πολιτική επίλυση της σύγκρουσης. Ο μεν Σαράτζ αποκαλεί, όλο και συχνότερα, τον Χάφταρρ «πραξικοπηματία» και «εγκληματία πολέμου», ενώ ο Λίβυος στρατάρχης χαρακτηρίζει το Λίβυο πρωθυπουργό «σύμμαχο των τρομοκρατών». Όμως με την προοπτική της κατάληψης της Τρίπολης να απομακρύνεται, φαίνεται αδύνατη και μία στρατιωτική επίλυση της λιβυκής κρίσης.

Η διχοτόμηση εξυπηρετεί την Τουρκία

Σύμφωνα με το Bloomberg, η Λιβύη διολισθαίνει προς την διχοτόμηση, με δύο κυβερνήσεις, μία στην ανατολική πλευρά και μία στην πρωτεύουσα. Αυτή η λύση ικανοποιεί την Τουρκία, η οποία ποτέ δεν είχε την ψευδαίσθηση ότι ο Σαράτζ θα μπορούσε να επικρατήσει στο σύνολο της χώρας. Μία λύση διχοτόμησης όμως είναι ότι πρέπει για τα σχέδια της Άγκυρας, διότι με αυτή “επιβιώνει” τόσο η επιρροή της στο καθεστώς της Τρίπολης, όσο και το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο.

Εξάλλου η ραγδαία πτώση των τιμών του μαύρου χρυσού αλλάζει τα ενεργειακά σχέδια στην Μεσόγειο. Η ExxonMobil αναστείλει τις γεωτρήσεις της στην ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας, ενώ το ίδιο αναμένεται πως θα κάνει και η κοινοπραξία ENI-TOTAL. Την ίδια στιγμή η Τουρκία συνεχίζει τις “πειρατικές” της γεωτρήσεις, με τις οποίες δεν ενδιαφέρεται τόσο για άντληση ορυκτού πλούτου, όσο για την επιβολή και την “κανονικοποίηση” των κατοχικών της τετελεσμένων.

Μία διχοτομική λύση στην Λιβύη δημιουργεί ένα νέο τουρκικό προτεκτοράτο στην Μεσόγειο, το οποίο σχέση με το ψευδοκράτος, έχει και επιπλέον διεθνή αναγνώριση. Η Τουρκία προχωρά βήμα-βήμα την “Γαλάζια Πατρίδα”, αμφισβητώντας τα κυριαρχικά δικαιώματα Ελλάδας και Κύπρου. Χωρίς την “γεωπολιτική ασπίδα” των ενεργειακών κολοσσών, Ελλάδα και Κύπρος φαίνεται να προσδοκούν πως ο κορονοϊός και οικονομική κρίση στην γείτονα, θα μετριάσει στην τελική την επιθετικότητα της Τουρκίας, παρόλο που οι εξελίξεις στην Λιβύη δείχνουν το ακριβώς αντίθετο.