Proxy war από Ερντογάν στη Λιβύη – Στον αέρα η αποστολή τουρκικού στρατού

Έτοιμος να παρέμβει ενεργά στο πολεμικό μέτωπο της Λιβύης, εμφανιζόταν μέχρι πριν μερικές ημέρες ο Ταγίπ Ερντογάν. Είχε δηλώσει, σε συνέντευξή του, πρόθυμος να στείλει στρατεύματα στην Λιβύη, αρκεί «να έρθει πρόσκληση από τον λαό, ή την κυβέρνηση της Λιβύης». Ο Τούρκος πρόεδρος είχε υπενθυμίσει και την πρόσφατη στρατιωτική συμφωνία που υπέγραψε η Άγκυρα με την κυβέρνηση του Φαγέντ αλ Σαράζ.

Φυσικά η άδεια του Σαράζ ήταν το τελευταίο πράγμα που χρειάζονταν ο Ερντογάν προκειμένου να στείλει στρατό στην Λιβύη. Όπως έδειξε και το μνημόνιο Τουρκίας-Λιβύης για την ΑΟΖ που ακολούθησε, ο Λίβυος πρωθυπουργός, ο οποίος να σημειώσουμε πως είναι τουρκικής καταγωγής, έχει μετατραπεί σε ανδρείκελο του Ερντογάν. Επικεφαλής της, κατ’ όνομα, Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας, ελέγχει μόλις την λιβυκή πρωτεύουσα.

Από τον περασμένο Απρίλιο, είναι υπό την πολιορκία των δυνάμεων του Λιβυκού Εθνικού Στρατού (ΛΕΣ), της οργάνωσης του στρατηγού Χαλίφα Χάφταρ, του πραγματικά ισχυρού άνδρα της Λιβύης. Ο Λιβυκός Εθνικός Στρατός ελέγχει πλήρως την ανατολική πλευρά της χώρας, ενώ μαζί του έχει συνταχθεί η πλειονότητα των λιβυκών ενόπλων δυνάμεων. Η εγχώρια στήριξη της κυβέρνησης Σαράζ περιορίζεται σε ένα συνονθύλευμα πολιτοφυλάκων, μισθοφόρων ακόμα και τζιχαντιστικών ισλαμικών ομάδων. Στην πραγματικότητα η τουρκική στρατιωτική βοήθεια είναι το μοναδικό δυνατό χαρτί της κυβέρνησης της Τρίπολης, μαζί με την διεθνή της αναγνώριση.

Νεοοθωμανικά φαντάσματα στην Λιβύη

Ουσιαστικά, μετά την ανατροπή του Ομάρ Μπασίρ στο Σουδάν, η Λιβύη είναι το μοναδικό στήριγμα του Ερντογάν στον Αραβικό Κόσμο, με την εξαίρεση του εμιράτου του Κατάρ. Ο Σουδανός δικτάτορας είχε συμφωνήσει να δώσει στην Τουρκία το νησί Σουάκιν στην Ερυθρά Θάλασσα, το παλιό λιμάνι της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Η συμφωνία είναι πλέον έωλη μετά την ανατροπή του Μπασίρ, που αποτέλεσε προσωπικό πλήγμα για τον Ερντογάν.

Γι’ αυτό και ο Τούρκος πρόεδρος είναι αποφασισμένος να μην χάσει οριστικά την Λιβύη. Στην ουσία, μέσω Λιβύης, ο Ερντογάν προσεγγίζει τα νεοοθωμανικά του οράματα και συγκεκριμένα το δόγμα περί “Γαλάζιας Πατρίδας”. Ήταν ιδιαίτερα αποκαλυπτικός στην συνέντευξη που έδωσε στον σταθμό TRT. Ισχυρίστηκε πως με το μνημόνιο που υπέγραψε με την κυβέρνηση Σαράζ για την ΑΟΖ «έδεσε τα χέρια της Ελλάδας».

Δήλωσε έτοιμος ακόμα για «γεωτρήσεις ανοιχτά της Κρήτης»! Ταυτόχρονα προειδοποίησε πως «η Ελλάδα, το Ισραήλ, η Αίγυπτος και η Διοίκηση της Νότιας Κύπρου δεν μπορούν να κάνουν βήμα χωρίς την έγκριση μας». Μετατρέποντας την κυβέρνηση της Τρίπολης σε τουρκικό προτεκτοράτο, η Άγκυρα επιδιώκει να μπει δυναμικά στο ενεργειακό παιχνίδι της Ανατολικής Μεσόγειου, από το οποίο αισθάνεται αποκλεισμένη.

Ο Ερντογάν υπολόγιζε στον Πούτιν

Οι δηλώσεις Ερντογάν για αποστολή στρατευμάτων στην Λιβύη σίγουρα σήμαναν συναγερμό στα αραβικά κράτη, τα οποία αντιτίθενται στις νεοοθωμανικές φιλοδοξίες του. Όμως, όπως έδειξε η τουρκική εισβολή στην βόρεια Συρία, ο Τούρκος πρόεδρος ζυγίζει πλέον προσεκτικά τις κινήσεις του. Δεν μοιάζει τυχαίο που αποκάλυψε πως θα έχει τηλεφωνική συνομιλία με τον Ρώσο πρόεδρο Πούτιν, λίγο μετά τις δηλώσεις του για αποστολή στρατευμάτων στην Λιβύη.

Ο Ερντογάν υπολόγιζε πως θα επαναληφθεί το σενάριο της Συρίας. Πιθανόν περίμενε πως η Μόσχα θα έδειχνε ανοχή σε μία είσοδο του τουρκικού στρατού στην Λιβύη, όπως έδειξε στην εισβολή στο Αφρίν και στην βορειοανατολική Συρία. Αυτό που πέτυχε ήταν να μετριάσει η Μόσχα την στήριξη στον Χαλίφα Χάφταρ. Σύμφωνα με το Κρεμλίνο, η Μόσχα ζήτησε «κατάπαυση του πυρός και διαπραγματεύσεις των εμπλεκόμενων ημερών».

Με τον τρόπο αυτό εμφανίζεται να δίνει μία “ανάσα” στην κυβέρνηση Σαράζ, την στιγμή που οι δυνάμεις του Χαφτάρ είναι έτοιμες να εξαπολύσουν την ολοκληρωτική τους αντεπίθεση. Αν και τον υποστηρίζει, η Ρωσία επιθυμεί να έχει “γέφυρες” και με την κυβέρνηση του Σαράζ, η θέση της οποίας όμως παραμένει επισφαλής. Αυτό που θα την έσωζε σίγουρα ήταν η αποστολή τουρκικών στρατευμάτων στην Λιβύη, κάτι στο οποίο όμως δεν φαίνεται να συναινούν οι Ρώσοι.

Δεν αποκλείεται ο Ερντογάν να προσδοκούσε πως η Ρωσία θα επεδίωκε να βάλει σφήνα την Τουρκία στην Ανατολική Μεσόγειο, προκειμένου να υπονομεύσει ενεργειακά deals που αντιστρατεύονται τα ρωσικά συμφέροντα. Αντί αυτού, η Μόσχα πήρε αποστάσεις από το μνημόνιο Τουρκίας-Λιβύης για την ΑΟΖ, ενώ εμφανίζεται να κατανοεί τις ανησυχίες της Αθήνας και της Λευκωσίας.

Ο Ερντογάν δεν θα το βάλει κάτω

Ίσως ο Τούρκος πρόεδρος υπερτίμησε τις δυνατότητες της Μόσχας στην Λιβύη. Στην πραγματικότητα οι Ρώσοι δεν ελέγχουν αποφασιστικά τις εξελίξεις στην Λιβύη, όπως στην Συρία. Επίσης ούτε ο Χαλίφα Χάφταρ είναι εξαρτώμενος από την Μόσχα, όπως ο Μπασάρ αλ Άσαντ. Η Τουρκία φαίνεται πως κατανοεί τις δυσκολίες, όπως έδειξαν οι τελευταίες δηλώσεις του Μεβλούτ Τσαβούσογλου, μέσω των οποίων ο Ερντογάν κάνει ένα βήμα πίσω.

Πάντως δεν τα βάλει κάτω. Θα κάνει ό,τι μπορεί για να σώσει την κυβέρνηση Σαράζ. Είναι ο μόνος τρόπος για να βάλει πόδι στη νότια ζώνη της Ανατολικής Μεσογείου, όπου έχει βασικό αντίπαλο την Αίγυπτο και ανταγωνιστές, όπως είναι η Γαλλία, αλλά και η Ιταλία. Απλώς θα υποχρεωθεί να περιορίσει την πολεμική της εμπλοκή στην δράση μισθοφόρων, στο λαθρεμπόριο όπλων με τις φιλοκυβερνητικές πολιτοφυλακές και στην χρήση drones. Δηλαδή στα χαρακτηριστικά ενός proxy war, όπως ήδη κάνει.

Δεν θεωρώ πως ο Ερντογάν θα εγκαταλείψει εύκολα την ιδέα της αποστολής τουρκικών στρατευμάτων στην Λιβύη. Πιθανώς, αν το επιτρέψουν οι συσχετισμοί, θα το φέρει ξανά στο τραπέζι. Και αν μπει ποτέ ο τουρκικός στρατός στην Λιβύη, θα μπει για να μείνει. Διότι όπως έχει δηλώσει και ο ίδιος ο Ερντογάν, «όπου υψώνεται η τουρκική σημαία, δεν κατεβαίνει ποτέ μετά».