Ψηλά η θερμοκρασία στα Δυτικά Βαλκάνια

Θερμό τοπίο αποτελούν τα Δυτικά Βαλκάνια. Τούτο δημιουργεί δυσκολίες στον επιτηρητή, τις ΗΠΑ, να εξασφαλίσει συνθήκες στρατηγικής συνοχής στην ευαίσθητη αυτή περιοχή. Διευθετήσεις προηγούμενων δεκαετιών, όπως η ρύθμιση του ζητήματος της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης και του Κοσόβου, αλλά και πιο πρόσφατες, όπως η “εκβιαστική” Συμφωνία των Πρεσπών, με την οποία αναγνωρίστηκε “μακεδονική” γλώσσα και εθνικότητα, δεν επαρκούν.

Η παρεμβολή της Ρωσίας, με σκοπό να προκληθούν “τρύπες” στο περιβάλλον ασφαλείας του ΝΑΤΟ και της ΕΕ, δημιουργεί πιθανότητες ανάφλεξης, καθώς δεν υφίστανται συμβιβασμοί που να λαμβάνουν υπόψη την ιστορική αλήθεια και, κυρίως, να υποστηρίζονται ενσυνείδητα από τις πολιτικές ηγεσίες των χωρών για το κοινό συμφέρον όλων των Βαλκανίων. Την περίοδο αυτή, δεδομένης και της αμφίσημης στάσης που τήρησε ο πρόεδρος της Σερβίας Αλεξάνταρ Βούτσιτς, καθώς είχε και προεδρικές και βουλευτικές εκλογές, δημιουργήθηκε η αίσθηση ότι το Βελιγράδι και οι Σέρβοι της Βοσνίας, μάλλον προσανατολίζονται σε ανοικτή ρήξη με τη Δύση και προσδένονται στην Ρωσία. Στην πορεία όμως, τα πράγματα δείχνουν εντελώς διαφορετικά σε ό,τι αφορά τους προσανατολισμούς του Βελιγραδίου.

Χρησιμοποιώντας στα Δυτικά Βαλκάνια το Κόσοβο και τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη σαν μαστίγιο, γερουσιαστές των ΗΠΑ που ανήκουν στην ακραία αντιρωσική πτέρυγα, επισκέφθηκαν το Βελιγράδι αμέσως μετά τις διπλές εκλογές. Εκτιμάται ότι του μίλησαν στα ίσα. Σε ό,τι αφορά την προεδρία, ο Βούτσιτς είχε πετύχει στις εκλογές ποσοστό σχεδόν 60% και ανάλογο ποσοστό συγκέντρωσε το κόμμα του στις βουλευτικές εκλογές.

Διαβλέποντας τα τεκταινόμενα, ο πρόεδρος Πούτιν, σε συνέντευξη αναφέρθηκε, όχι τυχαία, στις αποφάσεις διεθνών δικαστηρίων για το Κόσοβο και στη δημιουργία δεδικασμένου σε ό,τι αφορά στο καθεστώς των αυτόνομων περιοχών Ντονέτσκ και Λουγκάνσκ. Δήλωσε, μάλιστα, ότι είχε διαβάσει ο ίδιος ολόκληρη την πολυσέλιδη έκθεση της Απόφασης, στέλνοντας σαφές μήνυμα στη Σερβία ότι μπορεί να μην αναγνωρίσει το Κοσσυφοπέδιο.

Το Βελιγράδι προμηθεύτηκε κάποια οπλικά συστήματα από την Κίνα, γεγονός που εμφατικά μεταδόθηκε από τα δυτικά ΜΜΕ. αλλά μάλλον πρόκειται για μέρος διπλωματικών ελιγμών. Θα ήταν υπερβολή, όμως, να πει κανείς ότι οι Σέρβοι θα προκαλέσουν πολεμική ανάφλεξη, όταν υπάρχει η στρατιωτική βάση των ΗΠΑ στο Κόσοβο και η αναβάθμιση της στρατιωτικής παρουσίας τους στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη. Είναι νωπές, άλλωστε, ακόμη οι μνήμες στα Δυτικά Βαλκάνια από τον πόλεμο του ΝΑΤΟ στη δεκαετία του 1990.

Μαστίγιο και καρότο στα Δυτικά Βαλκάνια

Αξίζει επίσης να αναφερθεί ότι οι Βρετανοί παρέχουν σύγχρονο οπλισμό στο Κόσοβο, ενώ ανάλογες χειρονομίες έχουν γίνει και από την Τουρκία. Το υπουργείο Άμυνας του Κοσόβου από την πλευρά του ανακοίνωσε πρωτοβουλία ίδρυσης Εθελοντικού Ταμείου Στήριξης των Ενόπλων Δυνάμεων, που λειτουργεί ως προκάλυμμα για την προμήθεια αυτών των οπλικών συστημάτων από χώρες του ΝΑΤΟ.

Στο πλαίσιο αυτό, η κυβέρνηση Σολτς παρενέβη με το διπλωματικό κεφάλαιο που είχε δημιουργήσει η καγκελάριος Μέρκελ, μέσω της Διαδικασίας του Βερολίνου, προσκαλώντας σε ξεχωριστές μεν συναντήσεις αλλά το ίδιο βράδυ, τον πρωθυπουργό του Κοσσυφοπεδίου Αλμπίν Κούρτι και τον πρόεδρο της Σερβίας Αλεξάνταρ Βούτσιτς. Ο ειδικός διαμεσολαβητής της ΕΕ για το διάλογο Βελιγραδίου-Πρίστινας, Μίροσλαβ Λάιτσακ, τους παρέθεσε δείπνο, όπου παρακάθισαν μαζί.

Έχοντας το ρόλο του βασικού παράγοντα στην περιοχή, οι ΗΠΑ –σύμφωνα με τους πολιτικούς παρατηρητές– προτάσσουν την αναγνώριση του Κοσόβου από τη Σερβία και απορρίπτουν κάθε πρόταση για προσωρινή διευθέτηση. Ο καγκελάριος Σολτς επισήμανε με νόημα ότι η Σερβία έχει πολλά να επωφεληθεί απ’ την επενδυτική δραστηριότητα των γερμανικών επιχειρήσεων και κυρίως απ’ την οικονομική υποστήριξη της ΕΕ. Μάλιστα ανέφερε ότι η Σερβία δεν είναι μακριά απ’ την ολοκλήρωση της ενταξιακής διαδικασίας. Ουσιαστικά χρησιμοποιείται για πολλοστή φορά στα εκτός ΝΑΤΟ Δυτικά Βαλκάνια η πολιτική “μαστίγιου και καρότου”.

Εδώ είναι Δυτικά Βαλκάνια

Στο άλλο μέτωπο τριβών, ανάμεσα στη Βουλγαρία και στην Βόρεια Μακεδονία, παρ’ ότι και τα δύο κράτη είναι ενταγμένα στο ΝΑΤΟ, παρατηρείται αποκλίνουσα συμπεριφορά από τις πολιτικές περιφερειακής ασφάλειας που θέλει η ΕΕ. Η Βουλγαρία δηλώνει απρόθυμη να αποσύρει το βέτο για την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων των Σκοπίων με την ΕΕ. Και καθώς οι Βρυξέλλες έχουν τοποθετήσει μαζί την έναρξη των συνομιλιών με Σκόπια και Τίρανα, τούτο οδηγεί σε ατονία και την ενταξιακή διαδικασία της Αλβανίας.

Η Συμφωνία των Πρεσπών, με την οποία σπαρακάμφθηκε η βάσιμη αντίθεση της Ελλάδας στο “μακεδονικό ιδεολόγημα” των Σκοπίων, παρουσιάζεται από τις ΗΠΑ σαν υπόδειγμα συμβιβασμού στη λογική της δυτικής διπλωματίας. Η ρητορική αυτή, ωστόσο, δεν πείθει την Σόφια να μιμηθεί την Αθήνα. Η Η Σόφια δεν αναγνωρίζει τη μετατροπή της διαλέκτου της βουλγαρικής, που ομιλείται στη Βόρεια Μακεδονία, σε αυτοτελή εθνική γλώσσα, που μάλιστα αυτοαποκαλείται “μακεδονική”. Ούτε, βέβαια, ότι υπάρχει “μακεδονική μειονότητα” στη βουλγαρική επικράτεια (Πιρίν).

Στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, προκαλεί τριβές η μετατροπή μιας θρησκευτικής κοινότητας –κυρίως εξισλαμισμένων Σέρβων– σε εθνική συνιστώσα και εταίρο (μαζί με τους Σέρβους και τους Κροάτες) στο τρικέφαλο κρατικό κατασκεύασμα. Η δυτική διπλωματία μπορεί να θεωρεί τις σχετικές διευθετήσεις (Ντέιτον) επιτυχία, αλλά τα γεγονότα αποδεικνύουν το αντίθετο. Οι εθνότητες δεν βολεύονται στο πλαίσιο που δημιούργησε η Δύση γι’ αυτές. Οι δε τοπικές πολιτικές ελίτ επικαλούνται τις εθνικές ευαισθησίες για να προβάλλουν τους δικούς τους όρους.