“Απατημένη σύζυγος” και πάλι η ΕΕ

Ιδέα δεν είχε η ΕΕ για το Σύμφωνο Ασφαλείας ανάμεσα στις ΗΠΑ, την Αυστραλία και το Ηνωμένο Βασίλειο, το οποίο ανακοίνωσαν το απόγευμα της Τετάρτης (ώρα ΗΠΑ) ο πρόεδρος Μπάιντεν και οι πρωθυπουργοί, Σκοτ Μόρισον και Μπόρις Τζόνσον. Αυτό επιβεβαίωσαν ο εκπρόσωπος της Κομισιόν για διεθνή θέματα, αλλά και ο Ύπατος Εκπρόσωπος της ΕΕ, για ένα Σύμφωνο που φέρνει νέα δεδομένα και ισορροπίες στη ζώνη Ινδικού-Ειρηνικού Ωκεανού.

Δεν είναι βέβαια η πρώτη φορά που η ΕΕ μαθαίνει τελευταία για κινήσεις των Αμερικανών, οι οποίες έχουν περιφερειακές και παγκόσμιες συνέπειες. Προηγήθηκε, μόλις πριν έναν μήνα το “κάζο” στο Αφγανιστάν, όπου οι Ευρωπαίοι πιάστηκαν επίσης στον ύπνο. Το αποτέλεσμα ήταν να τρέχουν πίσω από τις εξελίξεις, εκλιπαρώντας τον Μπάιντεν να δώσει παράταση στην παραμονή των αμερικανικών στρατευμάτων στην Καμπούλ.

Οι εξελίξεις στο Αφγανιστάν άνοιξαν βέβαια την συζήτηση για την δημιουργία ευρωπαϊκής δύναμης ταχείας επέμβασης, αλλά και για την “αυτονόμηση” της αμυντικής πολιτικής της από τις ΗΠΑ. Παραλλήλως τέθηκαν, κυρίως από την Γερμανία, και ζητήματα συνεργασίας μεταξύ των ευρωπαϊκών μυστικών υπηρεσιών και των αντίστοιχων άλλων χωρών, ουσιαστικά των ΗΠΑ.

Βαθιά μεσάνυχτα η ΕΕ

Μόλις χθες Τετάρτη, λίγες ώρες πριν την κοινή ανακοίνωση των Μπάιντεν, Μόρισον και Τζόνσον, η πρόεδρος της Κομισιόν στην ετήσια ομιλία της στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για την “κατάσταση της Ένωσης” επισήμανε και πάλι την ανάγκη για μια Ευρωπαϊκή Αμυντική Ένωση. Παραλλήλως, ανακοίνωσε ότι, στο πρώτο εξάμηνο του 2022, κατά τη διάρκεια της γαλλικής προεδρίας, θα συγκαλέσει με τον Μακρόν Σύνοδο Κορυφής για την ευρωπαϊκή άμυνα.

Λίγες ώρες αργότερα πάντως ανακοινώθηκε το τριμερές Σύμφωνο Ασφαλείας, το οποίο δεν στέλνει μηνύματα μόνον στο Πεκίνο, αλλά και στις Βρυξέλλες και κυρίως στο Παρίσι. Στις Βρυξέλλες και την ΕΕ, γιατί έρχεται να καταδείξει την περιθωριοποίηση της Ευρώπης από τις παγκοσμίων διαστάσεων γεωπολιτικές εξελίξεις. Σε συνδυασμό δε με τα όσα έγιναν τον περασμένο μήνα στο Αφγανιστάν δείχνει μάλλον, ότι οι ΗΠΑ επέστρεψαν μεν, όχι όμως όπως το ήθελαν οι Ευρωπαίοι, μετά την ψυχρή και ενίοτε “εχθρική” περίοδο Τραμπ στις ευρω-αμερικανικές σχέσεις.

Η τραγική ομολογία του Μπορέλ, ότι η ΕΕ δεν ενημερώθηκε για αυτό το Σύμφωνο Ασφαλείας έρχεται να επιβεβαιώσει τα παραπάνω. Η ΕΕ τρέχει άλλωστε, για άλλη μία φορά πίσω από τα γεγονότα, και όπως δήλωσε ο εκπρόσωπος της Κομισιόν «βρίσκεται σε επαφές για να αναλύσει καλύτερα αυτήν την συμμαχία». Ο Μπορέλ, παρουσιάζοντας την στρατηγική της ΕΕ για την περιοχή του Ινδικού-Ειρηνικού, εξέφρασε τη λύπη του που η Ευρώπη δεν ενημερώθηκε και δεν κλήθηκε να μετέχει στις συνομιλίες.

Παραλλήλως τόνισε ότι «αυτή η νέα συμμαχία υπογραμμίζει πόσο σημαντική είναι η περιοχή του Ινδοειρηνικού για την ασφάλεια και τις οικονομικές δυνατότητές» της ΕΕ, προσθέτοτας ότι δείχνει και την ανάγκη για ενίσχυση της συνεργασίας με τις χώρες της περιοχής. Ο ίδιος είπε ότι «το παγκόσμιο κέντρο βάρους κινείται προς την συγκεκριμένη περιοχή, όπου η ΕΕ αποτελεί ήδη τον κορυφαίο επενδυτή».

Κατα τον Μπορέλ, η στρατηγική της ΕΕ για την περιοχή περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, την ολοκλήρωση των εμπορικών διαπραγματεύσεων με την Αυστραλία, την Ινδονησία και τη Νέα Ζηλανδία, καθώς και την επανέναρξη των εμπορικών διαπραγματεύσεων με την Ινδία.Σε αυτήν εντάσσεται και η σύναψη συμφωνιών εταιρικής σχέσης και συνεργασίας με τη Μαλαισία και την Ταϊλάνδη. Στο ίδιο πνεύμα ήταν και η τοποθέτηση του Σαρλ Μισέλ, ο οποίος χαιρέτισε τις θέσεις που διατύπωσε ο Μπορέλ και ανακοίνωση ότι η τριμερής συμφωνία θα συζητηθεί στη Σύνοδο Κορυφής.

“Τα αχλάδια και τα μήλα” 

Για την Γαλλία το χτύπημα είναι μεγαλύτερο και δεν περιορίζεται μόνον στην ακύρωση της συμφωνίας με την Αυστραλία για την κατασκευή συμβατικών υποβρυχίων και την αντικατάστασή της με την νέα συμφωνία για την ανάπτυξη ενός στόλου τουλάχιστον οκτώ πυρηνοκίνητων υποβρυχίων, σε σύμπραξη με τις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο. Η Γαλλία διαθέτει, εκτός από χώρες επιρροής, και κτήσεις τόσο στον Ινδικό όσο και στον Ειρηνικό Ωκεανό και έχει στρατηγικά συμφέροντα στην ευρύτερη περιοχή.

Το Παρίσι αντέδρασε βέβαια οργισμένα για την ακύρωση του συμβολαίου με την Αυστραλία. Η Κομισιόν, ωστόσο, η οποία διατηρεί επιφυλακτική στάση απέναντι στην τριμερή συμφωνία, δεν βλέπει για την ώρα να επηρεάζονται από την γαλλική οργή, οι εν εξελίξει διαπραγματεύσεις ανάμεσα στην ΕΕ και την Αυστραλία για μια συμφωνία ελευθέρου εμπορίου.

Αυτό επιβεβαίωσε και ο επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας, Ζοζέπ Μπορέλ, ο οποίος απαντώντας σε σχετική ερώτηση τόνισε ότι «δεν πρέπει να αρχίσουμε να θέτουμε υπό αμφισβήτηση τις σχέσεις της ΕΕ με τις ΗΠΑ, οι οποίες έχουν βελτιωθεί πολύ με τη νέα διοίκηση». «Ας μη μπερδεύουμε τα αχλάδια με τα μήλα» είπε, προσθέτοντας μάλιστα ότι δεν είναι η σωστή στιγμή για την αξιολόγηση των διατλαντικών σχέσεων. Τέλος αφού εξέφρασε την κατανόησή του για την γαλλική οργή, σημείωσε ότι η ΕΕ δεν πρέπει να δράσει βεβιασμένα και ότι «οι διαπραγματεύσεις της ΕΕ με την Αυστραλία για τη σύναψη συμφωνίας ελεύθερου εμπορίου θα συνεχιστούν».

Μέσα σε αυτό το κλίμα, ο Τζόνσον επιχείρησε πάντως να …γλυκάνει τον Μακρόν. «Η σχέση μας με τη Γαλλία, η στρατιωτική σχέση μας με τη Γαλλία είναι ακλόνητη» είπε ο Τζόνσον και αναφέρθηκε στις κοινές επιχειρήσεις στο Σαχέλ, το Μαλί και την Εσθονία. Ωστόσο, ο Γάλλος πρόεδρος μετράει ήδη χασούρα 40 δισεκ. δολαρίων από την ακύρωση της αγοράς των γαλλικών υποβρυχίων.