“Γιόκ” F-35 για την Τουρκία, αλλά “πονόψυχος” ο Τραμπ

Στο τραπέζι παραμένει όλο το φάσμα των προβλεπόμενων αμερικανικών κυρώσεων στην Τουρκία του Ερντογάν, μετά την έναρξη της παραλαβής του ρωσικού συστήματος S-400 από την Άγκυρα. Παρά την προφανή απροθυμία του προέδρου Τραμπ Η Ουάσιγκτον ανακοίνωσε τον αποκλεισμό της Τουρκίας από το πρόγραμμα των μαχητικών F-35.

Κατά τα άλλα, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ ανακοίνωσε σήμερα ότι ο Αμερικανός πρόεδρος και ο υπουργός Εξωτερικών Πομπέο  κρατούν ανοιχτό όλο το πακέτο κυρώσεων που προβλέπει η αμερικανική νομοθεσία και σταθμίζουν την απάντηση που θα πρέπει να δώσει η Ουάσινγκτον στην Άγκυρα. Υπενθυμίζοντας μάλιστα ότι η αμερικανική πλευρά είχε επανειλημμένα καταστήσει σαφές ότι θα υπάρξουν επιπτώσεις, η εκπρόσωπος του αμερικανικού υπουργείου Εξωτερικών αναφέρθηκε στην δήλωση του Τραμπ, που ουσιαστικά προανήγγειλε την αποπομπή της Τουρκίας από το πρόγραμμα των F-35.

Η εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ ρωτήθηκε όμως και για το αν ο Λευκός Οίκος μελετά το ενδεχόμενο να υπάρξει εξαίρεση (waiver) της Τουρκίας από τις προβλεπόμενες κυρώσεις και ξεκαθάρισε ότι η  απόφαση που θα ληφθεί θα σέβεται την αμερικανική νομοθεσία. Η ερώτηση βεβαίως έγινε μετά τις δηλώσεις του Τραμπ, ο οποίος ναι μεν ανέφερε ότι οι ΗΠΑ απαγορεύεται πλέον να πουλήσουν στην Άγκυρα μαχητικά F-35 αξίας δισεκατομμυρίων δολαρίων, χαρακτήριζε, ωστόσο, άδικο το γεγονός.

Δυσκολεύεται ο Τραμπ

«Το επεξεργαζόμαστε όλο αυτό. Θα δούμε τι θα συμβεί, αλλά δεν είναι δίκαιο» είπε ο Τραμπ, αφού προηγουμένως έπλεξε το εγκώμιο της πολύ καλής σχέσης του με τον Ερντογάν. Ο Αμερικανός πρόεδρος επανέλαβε μάλιστα ότι η Τουρκία αναγκάστηκε να στραφεί προς τη Μόσχα και τους S-400, επειδή η κυβέρνηση Ομπάμα απέτυχε να της πουλήσει τους αμερικανικούς πυραύλους Patriot.

Ο Τραμπ εμφανίστηκε με το ίδιο σκεπτικό, την ίδια επιχειρηματολογία και τους ίδιους δισταγμούς, όπως και στην Οσάκα της Ιαπωνίας, μετά την συνάντηση που είχε με τον Τούρκο ομόλογό του. Δικαιολόγησε και πάλι τον Ερντογάν και αναγνώρισε ότι υπάρχει ένα αδιέξοδο, για το οποίο επέρριψε όλη την ευθύνη στον προκάτοχό του Ομπάμα. Η έναρξη, ωστόσο, της παραλαβής των S-400 δεν επιτρέπει στην Ουάσινγκτον να πουλήσει στην Τουρκία τα μαχητικά F-35 και αυτό για τον Τραμπ δεν είναι «μια δίκαιη κατάσταση».

Η Τουρκία έχει ήδη παραγγείλει παραπάνω από 100 F-35 και, όπως είπε ο Αμερικανός πρόεδρος έχει σχέδια να αγοράσει και άλλα, «αλλά επειδή έχουν ένα σύστημα πυραύλων που κατασκευάζεται στη Ρωσία, πλέον τους απαγορεύεται να αγοράσουν παραπάνω από 100 αεροσκάφη». Η φράση «παραπάνω» δημιουργεί όμως μία σύγχυση σχετικά με το τι θα γίνει με αυτά που έχουν ήδη παραγγελθεί.

Σε συνδυασμό μάλιστα με τις συχνές αναφορές του Τραμπ για τις θέσεις εργασίας που θα χαθούν εντείνεται στις ΗΠΑ η συζήτηση για πιθανή εξαίρεση (waiver). Ο υποψήφιος υπουργός Άμυνας Μάρκ Εσπερ δήλωσε πάντως, κατά την ακροαματική διαδικασία επικύρωσης του διορισμού του στην αρμόδια Επιτροπή της Γερουσίας, ότι η Τουρκία δεν μπορεί να αποκτήσει και τους S-400 και τα F-35.

Συμβιβασμό βλέπουν οι Ρώσοι

Η αμερικανική κυβέρνηση είναι υποχρεωμένη να επιβάλει κυρώσεις και η πιθανότητα εξαίρεσης είναι δύσκολη. Και αυτό γιατί η πρόβλεψη για waiver ισχύει για χώρες μη μέλη του ΝΑΤΟ, οι οποίες επιχειρούν να απεγκλωβιστούν από την εξάρτησή τους στην ρωσική πολεμική βιομηχανία. Από την άλλη, ο Τραμπ θέλει να κρατήσει τον Ερντογάν κοντά στις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ, ενώ υπολογίζει παραλλήλως και το οικονομικό κόστος που θα έχει για τις ΗΠΑ η μη πώληση των αμερικανικών μαχητικών.

Προφανώς για όλους τους παραπάνω λόγους, όλο το προηγούμενο διάστημα και ειδικά μετά την Οσάκα, ο Ερντογάν εξέφραζε την εκτίμηση ότι οι ΗΠΑ δεν θα επιβάλλουν κυρώσεις στην Τουρκία. Πριν μερικά εικοσιτετράωρα μάλιστα τόνισε ότι ο Τραμπ έχει την εξουσία να άρει τις ενδεχόμενες κυρώσεις σε βάρος της Άγκυρας.

Την ίδια ώρα, η Μόσχα εκτιμά ότι θα υπάρξει όξυνση στις σχέσεις Άγκυρας-Ουάσινγκτον, αλλά όχι σε βαθμό που να μην μπορεί να επιλυθεί. Ρώσοι αναλυτές πάντως επιβεβαιώνουν τους αμερικανικούς φόβους σε ζητήματα ασφάλειας, καθώς υποστηρίζουν ότι, με την πώληση των S-400, η Μόσχα αποκτά πρόσβαση στον εναέριο χώρο της Τουρκίας και η Άγκυρα χάνει ένα πολύ μικρό κομμάτι της κυριαρχίας της.

Το πρόβλημα ξεκινά από το γεγονός ότι ο κατασκευαστής, δηλαδή η Ρωσία θα εγκαταστήσει και θα επιβλέπει τα υπολογιστικά προγράμματα, τα οποία θα εξυπηρετούν το οπλικό σύστημα και άρα θα έχει έναν έλεγχο στον τουρκικό εναέριο χώρο. Η Τουρκία είναι όμως μέλος του ΝΑΤΟ και αυτό δημιουργεί πρόσθετα ζητήματα. Με δεδομένο μάλιστα ότι δεν υπάρχει προηγούμενο, καθώς σε καμία άλλη χώρα του ΝΑΤΟ δεν έχουν εγκατασταθεί S-400, το πρόβλημα περιπλέκεται ακόμη περισσότερο.

Οι Ρώσοι εκτιμούν πάντως, ότι τελικά Ουάσιγκτον και Μόσχα, παρά την επιβολή κυρώσεων, θα καταλήξουν σε κάποιον συμβιβασμό, ο οποίος θα περιλαμβάνει και αγορά αμερικανικών όπλων από την Άγκυρα. Θα είναι όμως και μαχητικά F-35 μέσα σε αυτά;