Ρωσία και Γερμανία επιβάλλουν την Τουρκία ως εγγυήτρια δύναμη στη Λιβύη

Ένα άλλο επεισόδιο ήρθε να προστεθεί στις ήδη τεταμένες σχέσεις Τουρκίας-Αιγύπτου. Η αιγυπτιακή αστυνομία πραγματοποίησε έφοδο στα γραφεία που διατηρεί το τουρκικό πρακτορείο ειδήσεων Anadolu στο Κάιρο. Συνελήφθησαν τέσσερις υπάλληλοι του πρακτορείου, ανάμεσα τους και ένας Τούρκος υπήκοος. Φυσικά και το timing της επιχείρησης των αιγυπτιακών αρχών δεν ήταν καθόλου τυχαίο.

Πραγματοποιήθηκε μερικά 24ωρα πριν την κρίσιμη διάσκεψη του Βερολίνου για την εμπόλεμη Λιβύη, όπου έχουν κληθεί να συμμετέχουν τόσο η Αίγυπτος, όσο και η Τουρκία. Είχε προηγηθεί η αποτυχημένη ειρηνευτική διάσκεψη στην Μόσχα, όπου οι δύο αντιμαχόμενες πλευρές, ο στρατάρχης Χαλίφα Χάφταρ και η κυβέρνηση Σαράτζ, απέτυχαν να καταλήξουν σε συμφωνία. Ο στενός σύμμαχος της Αιγύπτου Χάφταρ αρνήθηκε να υπογράψει το ειρηνευτικό σχέδιο, αποχωρώντας εσπευσμένα από την Μόσχα. Στην πραγματικότητα το, κατ’ όνομα ειρηνευτικό σχέδιο, ήταν ένα δώρο της Μόσχας στην Άγκυρα και στην τουρκόφιλη κυβέρνηση Σαράτζ.

Οι Ρώσοι εμφανίστηκαν πρόθυμοι να σώσουν την ετοιμόρροπη κυβέρνηση Σαράτζ, ο οποίος μόλις που ελέγχει την λιβυκή πρωτεύουσα Τρίπολη. Δεν αποτελεί έκπληξη η άρνηση του Χάφταρ να υπογράψει την ειρηνευτική συμφωνία. Είναι χαρακτηριστικό πως το συγκεκριμένο “ειρηνευτικό” σχέδιο δεν προέβλεπε την διάλυση των φιλοκυβερνητικών, τζιχαντιστικών πολιτοφυλακών. Μάλιστα η Ρωσία πρόσφερε άλλη μία διευκόλυνση στον Ερντογάν, με την εκεχειρία που ταυτόχρονα ανακοίνωσε στην συριακή επαρχία Ιντλίμπ. Στην πραγματικότητα, επέτρεψε στον Ερντογάν να μεταφέρει μαχητές από τον τελευταίο θύλακο που ελέγχει η τζιχαντιστική συριακή αντιπολίτευση, στο λιβυκό μέτωπο.

Φυσικά η Μόσχα δεν είχε ένσταση για τα δύο επίμαχα μνημόνια που υπέγραψε η κυβέρνηση της Τρίπολης με την Άγκυρα. Το ένα είναι το αμυντικό σύμφωνο, που μετατρέπει την κυβέρνηση Σαράτζ σε στρατιωτικό υποχείριο της Άγκυρας. Το άλλο είναι το μνημόνιο οριοθέτησης των λιβυκών και των τουρκικών θαλάσσιων ζωνών, το οποίο αρπάζει ελληνική ΑΟΖ.

Αν και σύμμαχος του στρατάρχη Χάφταρ, η Μόσχα εμφανίστηκε πρόθυμη να επαναλάβει το συριακό σενάριο στη Λιβύη. Είναι πρόθυμη να αναγνωρίσει την Τουρκία ως εγγυήτρια δύναμη στη Λιβύη, όπως έχει κάνει και στην Συρία. Δεν υπολόγιζε όμως στην αντίδραση του Λίβυου στρατάρχη, τον οποίο οι Ρώσοι δεν ελέγχουν, στον βαθμό που ελέγχουν τον Μπασάρ αλ Άσαντ στην Συρία.

Μαίνεται ο πόλεμος της προπαγάνδας

Ο Χάφταρ εμφανίζονταν αποφασισμένος να συνεχίσει τις στρατιωτικές επιχειρήσεις, αν και έπειτα από παρασκηνιακές πιέσεις της Γερμανίας, φαίνεται να συμφώνησε σε εκεχειρία. Σύμφωνα με τις τελευταίες πληροφορίες, θα συμμετάσχει τελικώς στην διάσκεψη του Βερολίνου, προφανώς έπειτα από διεθνείς πιέσεις. H Τουρκία έχει ήδη απασφαλίσει, κλιμακώνοντας έναν πόλεμο που γνωρίζει καλά, αυτόν της προπαγάνδας.

Εδώ και μέρες Τούρκοι αξιωματούχοι έχουν ξεκινήσει μία ολομέτωπη επικοινωνιακή επίθεση εις βάρος του Χάφταρ. Ούτε λίγο, ούτε πολύ τον παρουσιάζουν σαν τον “Ράντοβαν Κάρατζιτς” της Λιβύης. Τον αποκαλούν «πολεμοχαρή», «πραξικοπηματία», ενώ αναφέρονται μέχρι και σε σχέδιο «εθνοκάθαρσης» εις βάρος της τουρκικής μειονότητας στην Λιβύη!

Από κοντά φυσικά τα κρατικά μέσα ενημέρωσης που έχουν μετατραπεί σε φερέφωνα της τουρκικής προπαγάνδας. Η έφοδος των αιγυπτιακών αρχών στο Anadolu είναι επίδειξη δύναμης της Αιγύπτου, η οποία επίσης διεκδικεί πρωταγωνιστικό ρόλο στη λιβυκή κρίση. Το Κάιρο αντιστρατεύεται τα τουρκικά σχέδια και προκρίνει την καθολική επικράτηση των δυνάμεων του Χάφταρ.

Σύμπραξη Βερολίνου-Μόσχας 

Όμως δεν είναι μόνο η Ρωσία που βλέπει την Τουρκία ως εγγυήτρια δύναμη στην Λιβύη, αλλά και η Γερμανία. Δεν μπορεί να εξηγηθεί διαφορετικά η “παράλειψη” της Γερμανίας να προσκαλέσει την Ελλάδα στο Βερολίνο, την στιγμή που η λιβυκή κρίση αφορά άμεσα την Αθήνα. Είναι αξιοσημείωτο ότι η Αθήνα αντέδρασε στον αποκλεισμό της, προσκαλώντας τον Λίβυο στρατάρχη, ο οποίος σήμερα Παρασκευή θα έχει συνομιλίες με τον υπουργό Εξωτερικών, τον πρωθυπουργό και τον υπουργό Άμυνας. Είναι μία διπλωματική κίνηση που υπογραμμίζει ότι η Ελλάδα είναι παράγοντας σ’ αυτή την κρίση και έτσι εκθέτει το Βερολίνο που την απέκλεισε.

Ας σημειωθεί ότι η γερμανική κυβέρνηση κινείται σε άλλο μήκος κύματος, ακόμα και από τον επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας Τζουσέπ Μπορέλ, ο οποίος κατήγγειλε την στρατιωτική εμπλοκή Μόσχας και Άγκυρας στον λιβυκό εμφύλιο. Προσκαλεί σε μία ειρηνευτική διάσκεψη την Τουρκία η οποία όχι μόνο παραβιάζει απροκάλυπτα το εμπάργκο όπλων που έχει κηρύξει ο ΟΗΕ στη Λιβύη, αλλά και ανακοινώνει πως θα στείλει στρατό να πολεμήσει στο πλευρό της κυβέρνησης Σαράτζ. Περιττό να πούμε ότι το Βερολίνο δεν ενδιαφέρεται για το γεγονός ότι η Άγκυρα παραβιάζει ευθέως τα κυριαρχικά δικαιώματα Ελλάδας και Κύπρου, δύο κρατών-μελών της ΕΕ.

Ίσως αυτή η ιδιότυπη σύμπραξη Βερολίνου-Μόσχας να μην είναι τόσο ανεξήγητη, αν αναλογιστούμε τις στενές ενεργειακές σχέσεις των δύο χώρων και όχι μόνο. Είδαμε πως η Γερμανία αγνόησε τις απειλές των ΗΠΑ, και προχώρησε με την Ρωσία στον αγωγό Nord Stream. Η Τουρκία, που συνεργάζεται με την Ρωσία στον αγωγό Turkish Stream, έχει ανάγκη την Λιβύη ως προγεφύρωμα, προκειμένου –μεταξύ των άλλων– να τορπιλίσει τον αγωγό EastMed, για τον οποίο θεωρεί ότι θίγει τα συμφέροντά της.

Είναι γνωστό πως και η Ρωσία δεν βλέπει με καλό μάτι τον EastMed, διότι υπονομεύει το ενεργειακό της μονοπώλιο. Την ίδια άποψη φαίνεται να έχει και η Γερμανία που έχει μετατραπεί σε βασικό διαμετακομιστικό κόμβο μεταφοράς του ρωσικού αερίου σε άλλες δυτικοευρωπαϊκές χώρες. Το συγκεκριμένο ενεργειακό παιχνίδι προκαλεί τριγμούς εντός της ΕΕ, όπως δείχνουν οι έντονες αντιδράσεις της Γαλλίας.

Βήμα-βήμα προχωρά ο Ερντογάν

Ο Ερντογάν προχωρά βήμα-βήμα το σχέδιο του στην Λιβύη, προς το παρόν με επιτυχία. Από τον περασμένο Απρίλιο επενέβη στην εμπόλεμη χώρα, προκειμένου να σώσει την κυβέρνηση  Σαράτζ, κάτι που μέχρι τώρα έχει καταφέρει. Η κυβέρνηση Σαράτζ δεν έχει χάσει την διεθνή της αναγνώριση, ενώ η Τουρκία αναγνωρίζεται ως κεντρικός συνομιλητής στην λιβυκή κρίση. Οι Ρώσοι εμφανίζονται πλέον πρόθυμοι να επαναλάβουν το συριακό σενάριο στην Λιβύη, ό,τι ακριβώς επιθυμούσε από την αρχή ο Ερντογάν.

Κατανόηση στα τουρκικά σχέδια εμφανίζεται να δείχνει και η οικονομική ατμομηχανή της ΕΕ, η Γερμανία, η οποία υποκριτικά δηλώνει πως δεν θα «συζητηθούν ζητήματα θαλάσσιων συνόρων» στην συνδιάσκεψη. Αυτή η ιδιότυπη σύμπραξη Βερολίνου-Μόσχας φαίνεται πως ενοχλεί της Ουάσιγκτον. Σε ανακοίνωση του το Στέιτ Ντιπάρτμεντ χαρακτήρισε «προκλητικό» το τουρκολιβυκό μνημόνιο, σημειώνοντας πως τα ελληνικά νησιά έχουν δικαίωμα σε ΑΟΖ.

Είναι ανησυχητικό, όμως, που μετά ακολούθησε η τηλεφωνική επικοινωνία Τραμπ-Ερντογάν, στην οποία κύριο θέμα συζήτησης ήταν η Λιβύη. Είναι γνωστό πως ο Τραμπ, ειδικά στο ζήτημα της Τουρκίας, αντιπολιτεύεται την ίδια την κυβέρνηση του, ενώ συχνά επαίρεται για την άριστη σχέση του με τον Ερντογάν. Επομένως, δεν αποκλείεται να αγνοήσει το Στέιτ Ντιπάρτμεντ και να δώσει προφορικά “πράσινο φως” στον Τούρκο ομόλογό του για να υλοποιήσει τα σχέδιά του.

Το πρόβλημα είναι πως ο Ερντογάν έχει εξελιχθεί σε έναν επιδέξιο περιφερειακό παίχτη που εξασφαλίζει γεωπολιτικά ανταλλάγματα με παζάρια “ανατολίτικου τύπου”. Τα παζάρια αυτά φαίνεται να αποδίδουν, καθώς ο Ερντογάν σε νέες δηλώσεις του, δήλωσε έτοιμος για αποστολή στρατιωτικών δυνάμεων στην Λιβύη, έχοντας πιθανόν εξασφαλίσει τα νώτα του. Οι εξελίξεις είναι κρίσιμες και έτσι η Ελλάδα αποφάσισε να πάψει να είναι παρατηρητής. Στο πλαίσιο αυτό ελήφθη η απόφαση να προσκληθεί ο στρατάρχης Χάφταρ στην Αθήνα.