Ρωσικές βάσεις στη Νικαράγουα;

Το λεξικό ορίζει την ύβρη ως «υπερβολική υπερηφάνεια, αλαζονική αυτοπεποίθηση και υπερβολική αυτοπεποίθηση». Με βιβλικούς όρους, μπορούμε απλώς να μιλάμε για υπεροψία (αυτή που προηγείται της πτώσης). Αν κοιτάξουμε λίγο την Ιστορία μπορούμε πραγματικά να δούμε ότι η ύβρις είναι πάντα το σημάδι του ηττημένου. Πολλές θεωρίες ανταγωνίζονται για να εξηγήσουν γιατί –σχεδόν πριν από 1.600 χρόνια– η πανίσχυρη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία έπεσε στα χέρια των Γερμανών βαρβάρων που εισέβαλαν σε αυτή.

Ωστόσο, ανεξάρτητα από τις λεπτομέρειες των πολιτικών, κοινωνικών, οικονομικών, στρατιωτικών και στρατηγικών λόγων της πτώσης της, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η ύβρις έπαιξε πρωταρχικό ρόλο. Στην Ευρώπη, πιο πρόσφατα, υπήρξε η περίπτωση του Ναπολέοντα. Αφού κατέκτησε το μεγαλύτερο μέρος της Δυτικής και Κεντρικής Ευρώπης μετά από σειρά από μεγάλες νίκες και στέφθηκε Αυτοκράτορας της Ευρώπης, αποφάσισε να επιτεθεί στη Ρωσία. Το αποτέλεσμα ήταν η απόλυτη ταπείνωση και η καταστροφή του Grande Armée του στην υποχώρηση από τη Μόσχα το 1812, αφήνοντας 500.000 στρατιώτες νεκρούς. Αν και η Μόσχα κάηκε, δεν κέρδισε τίποτα και έχασε τα πάντα.

Η ιστορία του Χίτλερ είναι παρόμοια. Έχοντας γίνει κυρίαρχος της Ευρώπης, από την Αρκτική μέχρι το Αιγαίο και παρόλο που γνώριζε το λάθος του Ναπολέοντα, με την εισβολή στη Ρωσία το 1941 το επανέλαβε. Γιατί δεν κατάφερε να κατακτήσει την Σοβιετική Ένωση με 3.000.000 άνδρες; Απλά επειδή υπερεκτίμησε τον εαυτό του. Προικισμένος να διεξάγει αστραπιαίες μάχες στις μικρές χώρες στο δυτικό άκρο της ευρωπαϊκής χερσονήσου, απέτυχε παταγωδώς σε έναν πόλεμο φθοράς στις απέραντες πεδιάδες της ευρωπαϊκής Ρωσίας ενάντια στον σλαβικό πατριωτισμό.

Μεταξύ 1979 και 1989, η σοβιετική “αυτοκρατορία” ενεπλάκη στο “νεκροταφείο των αυτοκρατοριών”, το Αφγανιστάν. Ο κλασικός συνδυασμός της διογκωμένης αυτοπεποίθησης και της ύβρεως μιας αθεϊστικής υπερδύναμης. δεν μπορούσε να αντέξει την πίστη εκείνων των οποίων οι ταυτότητες βασίζονται στο Ισλάμ και στις πανάρχαιες φυλετικές ρίζες. Όσο ισχυροί κι αν είναι στα χαρτιά, όσοι δεν πιστεύουν σε τίποτα χάνουν συχνά από αυτούς που πιστεύουν. Σ’ αυτό βέβαια συνέβαλε και η αμερικανική συνδρομή στους Αφγανούς, που απέβλεπε στο να αποδυναμώσει τη Σοβιετική Ένωση.

Χαμένοι οι Αμερικανοί

Ακολουθεί η αμερικανική “αυτοκρατορία”. Οι Αμερικανοί αφού προειδοποιήθηκαν δεόντως στο Βιετνάμ, παρ’ όλα αυτά συνέχισαν προς το Ιράκ και το Αφγανιστάν. Εκεί, οι Ταλιμπάν νίκησαν τις ΗΠΑ με το κόστος να ανέρχεται στα δύο τρισ. δολάρια. Σήμερα οι Αμερικανοί αντιμετωπίζουν τον εφιάλτη του πολέμου φθοράς στην Ουκρανία. Η τριβή είναι το χειρότερο δυνατό αποτέλεσμα και η Ρωσία το γνωρίζει. Τα αποθέματα ανθρώπινου δυναμικού της Ουκρανίας μειώνονται επικίνδυνα, όπως και τα αποθέματα όπλων του ΝΑΤΟ. Εάν ο ανθρώπινος παράγοντας έχει μολυνθεί και αρρωστήσει με τον ιό της ύβρεως, θα τιμωρηθεί. Στην αρχαία ελληνική τραγωδία, η ύβρις είναι συνώνυμη με την περιφρόνηση των θεών, η οποία οδηγεί στη νέμεση.

Η Δύση φοβάται πως η αποτυχία της ουκρανικής αντεπίθεσης μπορεί να οδηγήσει σε ένα blame game με το Κίεβο, το οποίο συχνά πυκνά διαμαρτύρεται για την έλλειψη των κατάλληλων οπλικών συστημάτων, στην οποία αποδίδει και την αποτυχία της αντεπίθεσης.
Πρόκειται για μια εξαιρετικά επικίνδυνη εξέλιξη που αν λάβει διαστάσεις και κλιμακωθεί, δεν αποκλείεται να προκαλέσει ρωγμές και στο εσωτερικό της Δύσης.

Σε κάθε περίπτωση, το βασικό ερώτημα είναι κατά πόσο η Δύση έχει την αντοχή να συνεχίσει να στηρίζει με χρήματα, πόρους και όπλα την Ουκρανία, μιας και είναι πλέον προφανές πως οι στρατιωτικές συγκρούσεις θα συνεχιστούν και το 2024. Χρονιά κρίσιμη για το Κίεβο και τον πρόεδρο Ζελένσκι, καθώς στις αμερικανικές προεδρικές εκλογές του Νοεμβρίου 2024, θα σφραγιστεί και η μοίρα της Ουκρανίας.

Ο Τζον Σόπκο (Γενικός Επιθεωρητής της Υπηρεσίας Ανασυγκρότησης των ΗΠΑ στο Αφγανιστάν) είπε ότι το ποσό των χρημάτων που θα ξοδέψουν οι ΗΠΑ μέχρι το τέλος του 2023 θα ξεπεράσει τα χρήματα που δαπανήθηκαν για ολόκληρο το Σχέδιο Marshall. Τόνισε επίσης πώς η Ουκρανία είναι μια χώρα που είναι σχεδόν το ίδιο διεφθαρμένη με το Αφγανιστάν. «Ξοδέψαμε περισσότερα χρήματα στην Ουκρανία από όσα ξοδέψαμε σε περίπου 12 χρόνια στο Αφγανιστάν, και μέχρι το τέλος του 2023, θα ξοδέψουμε περισσότερα χρήματα στην Ουκρανία από όσα ξοδέψαμε για να ετοιμάσουμε ολόκληρο το Σχέδιο Marshall μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο».

Ο πρόεδρος της Νικαράγουας Ντανιέλ Ορτέγκα υπέγραψε διάταγμα που επιτρέπει την ανάπτυξη ρωσικών στρατιωτικών βάσεων και πυραύλων κρουζ στην επικράτεια της χώρας του. Αυτή η απόφαση θα μπορούσε να γίνει σημαντικός παράγοντας στη γεωπολιτική ισορροπία της περιοχής, ιδίως λόγω της εγγύτητας της Νικαράγουας με τις ΗΠΑ. Γεωγραφικά, η Νικαράγουα απέχει λιγότερο από 3.000 χιλιόμετρα από την Ουάσιγκτον, γεγονός που καθιστά τη Νικαράγουα στρατηγικό εταίρο, όσον αφορά τις στρατιωτικές εγκαταστάσεις.

Με τέτοια κοντινή απόσταση, οι πύραυλοι που βρίσκονται στη Νικαράγουα μπορούν να φτάσουν στην πρωτεύουσα των ΗΠΑ σε ελάχιστο χρόνο. Προηγουμένως, η ανάπτυξη ρωσικών στρατιωτικών βάσεων και εγκαταστάσεων σε χώρες της Κεντρικής και Λατινικής Αμερικής εξεταζόταν από τη Ρωσία, αλλά δεν είναι ακόμη σαφές εάν η Μόσχα θα το αποφασίσει σήμερα.

Το Δόγμα Μονρόε

Ενδεχόμενη τοποθέτηση ρωσικών πυραυλικών συστημάτων στην “αυλή των ΗΠΑ” θα σημάνει συναγερμό στην Ουάσιγκτον. Η κρίση της Κούβας δεν είναι χρονικά πολύ μακριά. Επί πλέον το Δόγμα Μονρόε (Monroe Doctrine) ισχύει από τις 2 Δεκεμβρίου 1823. Πήρε το όνομά του από τον Πρόεδρο Τζέιμς Μονρόε, τον πρώτο που το διατύπωσε, ενώ συντάχθηκε από τον τότε Υπουργό Εξωτερικών Τζον Κουίνσι Άνταμς.

Ανέφερε ότι «περαιτέρω προσπάθειες των ευρωπαϊκών εθνών να αποικίσουν ή να αναμειχθούν στα πολιτικά πράγματα των κρατών της Βόρειας ή Νότιας Αμερικής θα μπορούσε να θεωρηθεί επιθετική ενέργεια, που απαιτεί παρέμβαση των ΗΠΑ». Το Δόγμα Μονρόε αποτέλεσε καθοριστική στιγμή στην εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ και διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο, δεδομένου ότι ήταν αποδεκτό από πολλούς μελλοντικούς προέδρους, όπως οι Θίοντορ Ρούζβελτ, Τζον Κένεντι και Ρόναλντ Ρήγκαν.

Στην περίπτωση που η Ρωσία διαβεί τον Ρουβίκωνα και τοποθετήσει επιθετικά όπλα στη Νικαράγουα, ποια θα είναι η αντίδραση της Ουάσιγκτον; Η επέκταση του ΝΑΤΟ στην Ανατολική Ευρώπη αφαιρεί επιχειρήματα από την αμερικανική διπλωματία. Ακόμη και στις ΗΠΑ υπήρξαν φωνές γεωπολιτικής λογικής που διαφωνούσαν με την επέκταση του ΝΑΤΟ προς Ανατολάς, η οποία έγινε, αθετώντας προφορικές συμφωνίες το 1990. Ο πόλεμος στην Ουκρανία και το μέτωπο του Ινδικού-Ειρηνικού έχουν αναμείξει επικίνδυνα τη γεωπολιτική τράπουλα. Οι πρωταγωνιστές θεωρούν ότι μπορούν να ελέγξουν τις εξελίξεις πριν η ανθρωπότητα οδηγηθεί στον όλεθρο, αλλά μήπως αυτό είναι φενάκη;