Σχέδιο 2023: “Φιλοδοξίες Rolls Royce αλλά μηχανή Rover”

Ο εγκλωβισμός της τουρκικής οικονομίας στη δίνη μίας κρίσης, η οποία δεν λέει να εκτονωθεί, σε συνδυασμό με τις ολοένα και πιο δύσκολες αμερικανοτουρκικές σχέσεις τείνουν να μετατρέψουν τον μεγαλοϊδεατισμό του Ερντογάν σε άπιαστο όνειρο. Πριν ενάμιση περίπου χρόνο, ο Τούρκος πρόεδρος είχε δηλώσει: “εμείς θα καταβάλλουμε κάθε είδους προσπάθεια για να φτάσουμε στους στόχους του 2023 και για να καταστήσουμε την Τουρκία μια από τις 10 ισχυρότερες σε κάθε πεδίο χώρες του κόσμου”.

Το “σχέδιο 2023” (100 έτη από την ίδρυση της σύγχρονης Τουρκικής Δημοκρατίας) είναι ένα από τα τρία μεγαλεπήβολα σχέδια που έχει θέσει για την χώρα του ο Ερντογάν και το πλέον συγκεκριμένο σε στόχους. Σύμφωνα με αυτό η Τουρκία φιλοδοξεί να είναι μία από τις 10 πιο ισχυρές οικονομίες του κόσμου, με ΑΕΠ ύψους 2 τρισ. δολαρίων (από 750 δισ. σήμερα), εξαγωγές 500 δισ. και κατά κεφαλήν εισόδημα 25.000 δολαρίων (από 9.500 το 2016).

Οι στόχοι είναι φιλόδοξοι. Προς το παρόν η Τουρκία είναι η 18η παγκόσμια οικονομία, μία θέση πιο κάτω από την προηγούμενη χρονιά, αλλά με τις προοπτικές της μάλλον σκοτεινές. Το “σχέδιο 2023” δεν περιορίζεται μόνον στους οικονομικούς δείκτες. Στον τουρισμό η Τουρκία φιλοδοξεί να γίνει μέχρι το 2023 ο 5ος τουριστικός προορισμός στον πλανήτη. Αντιστοίχως, μέχρι το 2023 σχεδιάζονται χιλιάδες χιλιόμετρα σιδηροδρομικών γραμμών υψηλής ταχύτητας και αυτοκινητοδρόμων, καθώς και τρεις πυρηνικοί σταθμοί.

Όσον αφορά στην εξωτερική πολιτική, οι στόχοι της Τουρκίας εμφαίνονται στο σύνθημα: παγκόσμιος γεωστρατηγικός παίκτης, περιφερειακή υπερδύναμη. Σύμφωνα με το σχέδιο, η Τουρκία μέχρι το 2023 πρέπει να είναι συνομιλητής για τα Βαλκάνια, τη Μέση Ανατολή, τη Μεσόγειο και την Κεντρική Ασία. Επίσης, να έχει άποψη για όλα τα παγκόσμια θέματα. Προς το σκοπό αυτό άνοιξε διπλωματικές αντιπροσωπείες και πλησιάζει στον στόχο να είναι η πέμπτη χώρα διεθνώς σε αριθμό πρεσβειών. Μέχρι το 2023 στόχος είναι η Τουρκία να έχει καταστεί πλήρες μέλος της ΕΕ.

Τα σχέδια 2053 και 2071

Όταν το 2010 εκπονήθηκε το σχέδιο, η Τουρκία ήταν μία άλλη χώρα. Είχε την αμέριστη υποστήριξη της Δύσης και σημαία της εξωτερικής πολιτικής της ήταν η θεωρία των «μηδενικών προβλημάτων» με τους γείτονες (με την εξαίρεση της Κύπρου). Επίσης, προσέβλεπε στην ενεργό στήριξη ισλαμικών αδελφοτήτων που, συνεπεία της Αραβικής Ανοίξεως, θα κυβερνούσαν τα γειτονικά αραβικά κράτη. Ο Ερντογάν δήλωνε μέχρι πρότινος ότι με τη συμπλήρωση εκατονταετίας από τον εκτοπισμό της Τουρκίας από τη Μέση Ανατολή θα «συναντηθούμε και πάλι με τα αδέλφια μας σε αυτά τα εδάφη»!

Το δεύτερο σχέδιο είναι το “σχέδιο 2053” και έχει ως σημείο αναφοράς τα 600 χρόνια από την άλωση της Κωνσταντινουπόλεως. Οι ισλαμιστές της Τουρκίας έχουν θέσει ως στόχο η χώρα τους να καταταχθεί στις πέντε πιο ισχυρές οικονομίες του κόσμου. Στην εξωτερική πολιτική θα πρέπει να μετέχουν ως μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας. Εντυπωσιάζει η επιλογή να δαπανά η Τουρκία το 7% του ΑΕΠ της σε αμυντικές δαπάνες και να καταστεί η τουρκική πολεμική βιομηχανία η πέμπτη εξαγωγική δύναμη παγκοσμίως σ’ αυτό τον κλάδο.

Τρίτο και τελευταίο είναι το “σχέδιο 2071”, το οποίο παραπέμπει στα 1000 χρόνια από τη μάχη του Ματζικέρτ, η οποία άνοιξε τον δρόμο για την εγκατάσταση των Τούρκων στη Μικρά Ασία. Εδώ δεν προσδιορίζονται συγκεκριμένοι στόχοι, αλλά γενικώς γίνεται αναφορά στην κληρονομιά των Σελτζούκων. Το άρρητο στοιχείο αυτής της κληρονομιάς για τους ισλαμιστές είναι ότι επεκτάθηκαν σε μη μουσουλμανικά εδάφη, νικώντας τη μεγαλύτερη χριστιανική δύναμη της εποχής.

Μπορεί σήμερα όλα τα ανωτέρω να φαντάζουν όχι απλώς σχέδια επί χάρτου, αλλά φαντασιώσεις, αλλά πριν μερικά χρόνια ακούγονταν φιλόδοξα μεν, ρεαλιστικά δε. Από τότε, ωστόσο, είχε επισημανθεί το γεγονός ότι ο μεγαλοϊδεατισμός του Ερντογάν ήταν μετέωρος. Όπως χαρακτηριστικά είχε σχολιάσει Αμερικανός διπλωμάτης, ο νεοοθωμανισμός έχει “φιλοδοξίες Rolls Royce αλλά μηχανή Rover“. Τα χρόνια που ακολούθησαν κατέδειξαν πόσο εύστοχο ήταν το σχόλιό του.