Σε δύο βάρκες πατάει η Τουρκία στην ουκρανική κρίση
25/02/2025
Η Ουκρανία πρέπει «οπωσδήποτε» να συμπεριληφθεί στις διαπραγματεύσεις για τον τερματισμό του πολέμου με τη Ρωσία, τόνισε σήμερα ο Τούρκος πρόεδρος. «Χαιρετίζουμε τη βούληση του κ. Τραμπ να σταματήσει τον πόλεμο μέσω διαπραγμάτευσης, αλλά ο δρόμος προς μια δίκαιη και διαρκή ειρήνη δεν μπορεί να ανοίξει παρά μόνο με μια εξίσωση στην οποία θα εκπροσωπούνται όλες οι ενδιαφερόμενες πλευρές», τόνισε ο Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος δέχτηκε σήμερα τον Ρώσο υπουργό Εξωτερικών στην Άγκυρα και πρόσφατε είχε συνάντηση με τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι.
Στην πραγματικότητα, η θέση της Τουρκίας στην ουκρανική σύγκρουση είναι περίπλοκη και πολυδιάστατη, χαρακτηριζόμενη ως μια κίνηση ισορροπίας.. Η Τουρκία συμμετέχει σε κοινά προγράμματα όπλων με την Ουκρανία, ενώ διατηρεί συνεχείς εμπορικές σχέσεις με τη Ρωσία, κάτι που προκαλεί, κατά καιρούς, κριτική από τις δυτικές χώρες, λόγω της αποφυγής των κυρώσεων. Παράλληλα, η Άγκυρα υποστηρίζει την εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας, από την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία το 2014 και έχει τηρήσει τη Σύμβαση της Μοντρέ, από την πλήρη κλίμακα της ρωσικής εισβολής το 2022, αρνούμενη να επιτρέψει τη διέλευση ρωσικών πολεμικών πλοίων στη Μαύρη Θάλασσα.
Αυτό, σε συνδυασμό με τις επιθέσεις της Ουκρανίας σε ρωσικά πλοία, έχει επιτρέψει στην Τουρκία να αποκτήσει ναυτική υπεροχή στη Μαύρη Θάλασσα, διατηρώντας παράλληλα τη δεύτερη μεγαλύτερη μόνιμη στρατιωτική δύναμη στο ΝΑΤΟ. Αυτά τα χαρακτηριστικά είναι ιδιαίτερα σημαντικά για τους Ευρωπαίους ηγέτες, οι οποίοι αναζητούν τρόπους ενίσχυσης της εθνικής τους ασφάλειας. Με την αμφιβολία να αυξάνεται, σχετικά με τις αμυντικές δεσμεύσεις της Ουάσιγκτον για την Ουκρανία και την ΕΕ, η Τουρκία φαίνεται να διευρύνει το ρόλο της στην περιφερειακή ασφάλεια, εξαιτίας των υπαρχουσών στρατιωτικών της δυνάμεων και ικανοτήτων παραγωγής όπλων.
Η Τουρκία ισορροπεί μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας
Η Τουρκία, ευθύς εξαρχής δεν επέλεξε στρατόπεδο (σ.σ. μεταξύ Ουκρανίας- Ρωσίας), προσπαθώντας να διατηρήσει ισχυρές σχέσεις με την Ουκρανία και ταυτόχρονα να μην αποξενώσει τη Ρωσία, κάτι που αντανακλάται στη σύνθετη εξωτερική της πολιτική. Αυτή η στρατηγική, αν και φαινομενικά αντιφατική, αποδεικνύεται ωφέλιμη για την Τουρκία, καθώς της επιτρέπει να επιβιώσει στρατηγικά και να εξυπηρετήσει τα οικονομικά και πολιτικά συμφέροντά της.
Η Τουρκία υποστηρίζει ανοιχτά την Ουκρανία στον πόλεμο με τη Ρωσία. Η πιο χαρακτηριστική της στήριξη είναι, μεταξύ άλλων, η αποστολή των drones Μπαϊρακτάρ, τα οποία έχουν αποδειχτεί κρίσιμα για την Ουκρανία στη μάχη εναντίον των ρωσικών δυνάμεων. Επιπλέον, η Τουρκία καταδικάζει τη ρωσική επιθετικότητα και υποστηρίζει την εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας, δείχνοντας τη στρατηγική της προτίμηση στην περιοχή του Εύξεινου Πόντου.
Η Άγκυρα, παραμένοντας ουδέτερη στην άμεση στρατιωτική σύγκρουση, έχει ενισχύσει τη θέση της ως διαμεσολαβητής για την επίλυση της κρίσης. Στηρίζοντας την Ουκρανία χωρίς να καταστεί μέρος της σύγκρουσης, προσπαθεί να διασφαλίσει την πολιτική και στρατηγική της οντότητα στην περιοχή.
Από την άλλη πλευρά, η Τουρκία διατηρεί σημαντικές οικονομικές σχέσεις με τη Ρωσία, κυρίως στους τομείς του φυσικού αερίου και του τουρισμού. Η Τουρκία είναι μια από τις μεγαλύτερες αγορές του ρωσικού φυσικού αερίου, το οποίο είναι καθοριστικής σημασίας για την ενεργειακή της ασφάλεια. Επίσης, η Τουρκία έχει προσελκύσει ρώσους τουρίστες, οι οποίοι αποτελούν μεγάλο μέρος των τουριστικών εσόδων της χώρας.
Η διατήρηση αυτών των σχέσεων με τη Ρωσία είναι πολιτικά σημαντική για την κυβέρνηση του Ερντογάν, καθώς βοηθά να διατηρηθεί η οικονομική σταθερότητα της Τουρκίας σε μια δύσκολη περίοδο, ενώ ταυτόχρονα ενισχύει τη θέση της χώρας σε στρατηγικούς τομείς, όπως η ενεργειακή ασφάλεια.
Πολιτική υπόθεση και εκλογική στρατηγική του Ερντογάν
Ο Ερντογάν προσπαθεί να εξισορροπήσει αυτή την κατάσταση, ενισχύοντας ταυτόχρονα τη δημοτικότητά του μέσω της ρωσικής οικονομικής στήριξης, ενώ ταυτόχρονα επιδεικνύει την αλληλεγγύη της Τουρκίας στην Ουκρανία, κάτι που του επιτρέπει να κερδίσει την υποστήριξη των δυτικών συμμάχων και της διεθνούς κοινότητας.
Η στάση αυτή αποτελεί μια στρατηγική πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική, η οποία βασίζεται σε δύο πυλώνες: την υποστήριξη των Ουκρανών και τη διατήρηση των σχέσεων με τη Ρωσία, δίνοντας στην Τουρκία το πλεονέκτημα της ευελιξίας και της πολιτικής ισχύος στην περιοχή.
Η στρατηγική της Άγκυρας απέναντι στην Ουκρανία και τη Ρωσία μπορεί να φαίνεται διπλωματικά αντιφατική, αλλά είναι αποτέλεσμα μιας υπολογισμένης στρατηγικής που επιδιώκει να εξυπηρετήσει τα συμφέροντα της Τουρκίας τόσο σε στρατηγικό όσο και σε οικονομικό επίπεδο. Η Τουρκία συνεχίζει να αποδεικνύει την ικανότητά της να επιβιώνει και να κερδίζει πολιτική και στρατηγική επιρροή, εκμεταλλευόμενη τις γεωπολιτικές εξελίξεις και τη στρατηγική της θέση.
