Σε εξέλιξη το μπραντεφέρ ανάμεσα σε Ιταλία και ευρωιερατείο

Η Κομισιόν ποτέ δεν έλαμψε για τις πολιτικές της ικανότητες. Αντιθέτως, θα έλεγε κάποιος κακεντρεχής ότι οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις επιλέγουν συστηματικά να στείλουν στις Βρυξέλλες μέτριους πολιτικούς. Κάποιες ισχυρές χώρες, όπως η Γερμανία, επέβαλαν μετριότητες, όπως ο αείμνηστος Μπαρόζο και ο νυν Ντομπρόβσκις, ώστε να τους ελέγχουν. Άλλες, λιγότερο ισχυρές, έστειλαν στις Βρυξέλλες όσους θέλουν τα ξεφορτωθούν για διάφορους λόγους.

Την πολιτική ανικανότητα ανέλαβε να θεωρητικοποιήσει πριν λίγους μήνες ο Επίτροπος για θέματα προϋπολογισμού Γκίντερ Έτινγκερ, δηλώνοντας ότι «οι αγορές θα μάθουν τους Ιταλούς να ψηφίζουν σωστά». Η πλήρης απαξίωση της ευρωπαϊκής πολιτικής. Τώρα, όμως, που ξέσπασε τελικά η ιταλική κρίση, η Κομισιόν θα πρέπει να καθίσει και να σκεφτεί με μεγάλη προσοχή πώς να χειριστεί αυτή την κατάσταση. Θα ήταν καλύτερα για την ΕE, για την Ιταλία, για όλους μας.

Απαιτείται ένας σοβαρός στοχασμός, όπως ποτέ δεν έγινε μέχρι τώρα: ούτε όταν μαστιγώθηκε η Ελλάδα, ούτε όταν βρόντηξε την πόρτα κι έφυγε η Βρετανία, ούτε όταν γιγαντώθηκαν παντού τα αντιευρωπαϊκά κινήματα, ούτε όταν ο Όρμπαν και οι όμοιοί του αγνόησαν επιδεικτικά τις αποφάσεις για το μεταναστευτικό. Τώρα που οι Ιταλοί απειλούν να χρησιμοποιήσουν το γιγαντιαίο χρέος τους σαν ρόπαλο και να τα κάνουν όλα κομμάτια, κάποιος στις Βρυξέλλες και το Βερολίνο πρέπει να ξεχάσει λίγο το παραμύθι των «αυτορυθμιζόμενων αγορών» και να αρχίσει να σκέπτεται πολιτικά.

Σίγουρα δεν υπήρχε ούτε ίχνος στοιχειώδους πολιτικής σκέψης στην επιστολή που έστειλε η Κομισιόν στην Ρώμη, με την οποία απέρριψε το προσχέδιο προϋπολογισμού για το 2019. Γιατί διαμαρτύρεται η Κομισιόν; Εν συντομία, η ιταλική κυβέρνηση κατηγορείται διότι δεν σέβεται τις συμφωνίες που είχε κάνει η προηγούμενη κυβέρνηση του Πάολο Τζεντιλόνι να συγκρατήσει το ποσοστό του ελλείμματος το πολύ στο 1,7% του ΑΕΠ.

Η φόρμα της επιστολής μάλλον είναι έτοιμη σε κάποιον κομπιούτερ στις Βρυξέλλες και αποστέλλεται ως έχει, αλλάζοντας μόνον το όνομα του παραλήπτη. Παρόμοια επιστολή είχε λάβει και η ελληνική κυβέρνηση αμέσως μετά τις εκλογές του Ιανουαρίου 2015. Σε εκείνη την περίπτωση η δέσμευση της προηγούμενης κυβέρνησης ήταν το περίφημο «μέιλ Χαρδούβελη».

Χοντροκομμένη παρέμβαση του ευρωιερατείου

Είναι μια αδέξια και χοντροκομμένη προσπάθεια του ευρωιερατείου να ακυρώσει τις εκλογές και να εμποδίσει την νέα κυβέρνηση να ορίσει τη δική της οικονομική πολιτική. Ενώ όμως στην υπερχρεωμένη και χρεοκοπημένη Ελλάδα ο εκβιασμός είχε γερή βάση, στην Ιταλία οι επισημάνσεις της Κομισιόν δεν έχουν καμία βάση, ούτε νομική, ούτε πολιτική, αλλά ούτε και οικονομική.

Η ιταλική κυβέρνηση φρόντισε να αυξήσει το ποσοστό του ελλείμματος στο 2,4%, χωρίς να ξεπεράσει τον κανόνα του 3%. Κανόνα τον οποίο, ειρήσθω εν παρόδω, ξεπέρασαν με μεγάλη άνεση πριν από μερικά χρόνια και η Γαλλία και η “ενάρετη” Γερμανία. Με άλλα λόγια, δεν υπάρχει κανένα νομικό πάτημα, ώστε να ξεκινήσει διαδικασία για παράβαση εναντίον της Ιταλίας.

Στην επιστολή τους, οι Ευρωπαίοι υπογραμμίζουν το γιγαντιαίο ιταλικό χρέος, αλλά ξεχνούν να αναφέρουν ότι το χρέος αυτό αντιπροσωπεύει το 135% του ιταλικού ΑΕΠ. Ο Ιταλός υπουργός οικονομικών Τζοβάνι Τρία είχε ήδη εξηγήσει στο πρώτο Eurogroup, στο οποίο συμμετείχε, ότι η κυβέρνηση του δεν αγνοεί το χρέος. Σκοπεύει, όμως, να εξισορροπήσει τη σχέση του με το ιταλικό ΑΕΠ όχι τόσο με μειώσεις στις δημόσιες δαπάνες όσο αυξάνοντας το ΑΕΠ. Αύξηση, η οποία, κατά τα λεγόμενα του, το προσεχές έτος θα φτάσει το μάλλον υπερβολικό 3%.

Η αλήθεια είναι ότι για πάνω από μια δεκαετία η ιταλική οικονομία είχε ή μηδαμινούς ή ιδιαίτερα χαμηλούς ρυθμούς ανάπτυξης, με μέσο όρο το 1,7%. Όπως προβλέπει το «συμβόλαιο» που υπέγραψαν τα δυο κόμματα του κυβερνητικού συνασπισμού, η λύση σε αυτή την κατάσταση στασιμότητας είναι μια κεϋνσιανή φόρμουλα δημόσιων δαπανών.

Δια χειρός Πεντάστερων ο προϋπολογισμός

Η αλήθεια είναι ότι το Κίνημα 5 Αστέρων πιέζεται πολύ να εφαρμόσει τις προεκλογικές του υποσχέσεις για κοινωνική πολιτική. Για το κίνημα του Μπέπε Γκρίλο, αυτός είναι ο μόνος τρόπος ώστε να ανακτήσει εκείνους τους ουκ ολίγους ψηφοφόρους του που απομακρύνθηκαν, απογοητευμένοι από την ακροδεξιά ρητορική του ηγέτη της Λέγκας Ματέο Σαλβίνι, κυρίαρχη στο πρώτο τρίμηνο διακυβέρνησης.

Τα επιπρόσθετα έξοδα που προβλέπει το προσχέδιο προϋπολογισμού κυμαίνονται γύρω στα 30 δισεκατομμύρια ευρώ. Εκτός από την τόνωση της βιομηχανίας, προβλέπεται η θέσπιση του «κοινωνικού εισοδήματος» με την καταβολή 780 ευρώ το μήνα σε 6.500.000 Ιταλούς χωρίς εισόδημα. Δεν θα δίνονται λεφτά, αλλά μια προπληρωμένη κάρτα που θα ισχύει μόνο για συγκεκριμένα είδη πρώτης ανάγκης. Θα καταργηθεί και το συνταξιοδοτικό που είχε θεσπίσει το 2012 η τεχνοκρατική κυβέρνηση του Μάριο Μόντι.

Τέλος, θα αλλάξει το φορολογικό σύστημα, ευνοώντας τα μεγαλύτερα εισοδήματα. Να προσθέσουμε εδώ ότι, σε αντίθεση με το Δημοκρατικό Κόμμα που κινδυνολογεί χωρίς φραγμό και έχει ταχθεί υπέρ των Βρυξελλών, η μικρή κοινοβουλευτική ομάδα του αριστερού ψηφοδελτίου “Ελεύθεροι και Ίσοι” θα υπερψηφίσει τον προϋπολογισμό στο Κοινοβούλιο.

Οι εκβιασμοί της Κομισιόν

Όπως είναι εμφανές, ο προϋπολογισμός είναι σε μεγάλο μέρος του έργο του Κινήματος 5 Αστέρων και ο μόνος τρόπος που διαθέτει το κίνημα του Μπέπε Γκρίλο να κάνει αισθητή την παρουσία του στην κυβέρνηση. Να πούμε, όμως, πως ήδη στην τελική του διατύπωση το προσχέδιο έχει πολύ μετριάσει τις αρχικές εξαγγελίες. Φαίνεται να υπάρχει περιθώριο για υπαναχωρήσεις στο προσεχές μέλλον, καθώς ο Τρία υποσχέθηκε ήδη να μειώσει το έλλειμμα στο 2% από το 2020 και μετά.

Μπορεί η Κομισιόν να βρίσκεται μπροστά σε πολιτικό και νομικό αδιέξοδο, αλλά, όπως γνωρίζουμε πολύ καλά εδώ στην Ελλάδα, το σύνηθες μέσο πειθούς που χρησιμοποιούν οι Βρυξέλλες και το Βερολίνο είναι ο εκβιασμός, η κατατρομοκράτηση και οι απειλές. Όπως δεν κουράζονται να επαναλαμβάνουν από το 2010 Ιταλοί ιθύνοντες, η Ιταλία δεν είναι Ελλάδα και οι αντοχές της είναι πολύ μεγαλύτερες. Ήδη το σπρέντ ξεπέρασε τις 350 μονάδες βάσης χωρίς να προκαλέσει τις ίδιες πανικόβλητες αντιδράσεις του 2011, όταν ο τότε Πρόεδρος Τζόρτζο Ναπολιτάνο είχε αναγκάσει τον Μπερλουσκόνι να παραιτηθεί από πρωθυπουργός.

Στη Ρώμη κυκλοφορούν διάφορα σενάρια: θεωρείται πολύ πιθανό ο Μάριο Ντράγκι, ο οποίος την περασμένη εβδομάδα συναντήθηκε με τον Ιταλό Πρόεδρο Σέρτζο Ματαρέλα, να αποφασίσει να εξαιρέσει την Ιταλία από την ποσοτική χαλάρωση. Κυκλοφορούν, επίσης, φήμες περί επικείμενης παραίτησης Ματαρέλα. Στοιχεία αποσταθεροποίησης που οι Ιταλοί κυβερνώντες θεωρούν ότι θα λειτουργήσουν σαν μπούμερανγκ. Οι ευρωπαϊκές εκλογές πλησιάζουν και στη Ρώμη επικρατεί η πεποίθηση ότι οι νέοι συσχετισμοί δυνάμεων που θα δημιουργηθούν στο Στρασβούργο θα είναι σε θέση να αλλάξουν την πολιτική της ΕΕ.