Σε ρόλο κομπάρσου οι Αμερικανοί στη Συρία

του Γιώργου Λυκοκάπη  – 

Ποιος είναι ο λόγος που η αμερικανική κυβέρνηση αποφάσισε να συγκροτήσει μία συνοριοφυλακή 30.000 μαχητών στην Συρία, στα σύνορα με την Τουρκία; Όπως είναι γνωστό η επίμαχη αυτή απόφαση οδήγησε την Τουρκία να εισβάλει στρατιωτικά στο Αφρίν εναντίον των Κούρδων της Συρίας. Οι επιχειρήσεις αυτές έχουν την έγκριση της Μόσχας και γι’ αυτό οι Κούρδοι μίλησαν πικραμένα για “ρωσική συμπαιγνία”.

Η πρόθεση των ΗΠΑ να συμπεριλάβουν στο ένοπλο σώμα χιλιάδες Κούρδους μαχητές της οργάνωσης YPG, προκάλεσε την οργή της Άγκυρας. Το YPG έχει διασυνδέσεις με το PKK, το οποίο η Τουρκία χαρακτηρίζει τρομοκρατική οργάνωση. Ασχέτως αν διαύλους επικοινωνίας με το PKK είχε τα πρώτα χρόνια της εξουσίας του ο ίδιος ο Ερντογάν.

Σύμφωνα με πολλούς αναλυτές οι Κούρδοι θα ήταν ανάχωμα στην επιρροή του Ιράν στην περιοχή. Η Τεχεράνη είναι αλήθεια ότι δεν επιθυμεί την δημιουργία ενός κουρδικού κράτους. Το Ιράν όμως έχει ερείσματα στους κουρδικούς πληθυσμούς της περιοχής και άριστες σχέσεις με σημαντικούς Κούρδους πολιτικούς. Ακόμα και όταν συνέβαλε στην εκδίωξη των πεσμεργκά από το Κιρκούκ, δεν διέρρηξε τις σχέσεις του με την οικογένεια Ταλαμπανί στο Ιράκ.

Πρέπει να σημειωθεί πως η Τεχεράνη κάλεσε την Άγκυρα να τερματίσει γρήγορα τις στρατιωτικές της επιχειρήσεις στο Αφρίν. Το Ιράν έχει εδώ και χρόνια καταπνίξει τα αποσχιστικά κινήματα των Κούρδων στο εσωτερικό του, σε αντίθεση με την Τουρκία. Τα κίνητρα για την απόφαση των ΗΠΑ πρέπει να αναζητηθούν στην πρόσφατη ιστορία του Ιράκ.

Η ρίζα του κακού στο Ιράκ

Οι ΗΠΑ ήθελαν να αποτρέψουν την επάνοδο των τζιχαντιστών στη Συρία. Όπως δήλωσε ο Ρεξ Τίλερσον, “πρέπει να εξασφαλίσουμε ότι το ISIS δεν θα μπορέσει να επανεμφανιστεί“. Η κυβέρνηση Τραμπ έμοιαζε να επεδίωκε να αποφύγει τα λάθη του Μπαράκ Ομπάμα στο Ιράκ. Ο πρώην πρόεδρος ξεκίνησε την αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων από το Ιράκ το 2010, χωρίς να έχει προετοιμάσει μία διάδοχη κατάσταση.

Δημιουργήθηκε έτσι ένα κενό ασφαλείας το οποίο μελλοντικά κάλυψαν οι τζιχαντιστές. Η οργάνωση που έγινε παγκοσμίως γνωστή ως Ισλαμικό Κράτος έχει τις ρίζες της στις σεχταριστικές συγκρούσεις που άρχισαν στο Ιράκ μετά την ανατροπή του σουνίτη Σαντάμ Χουσεϊν. Οι σουνίτες αποτελούσαν την πλειονότητα στις τάξεις των ενόπλων δυνάμεων και των μυστικών υπηρεσιών του σανταμικού καθεστώτος.

Με την πρώτη ευκαιρία έσπευσαν να οργανωθούν στο ISIS, την πιο ακραία οργάνωση του σουνιτικού Ισλάμ στην ιστορία. Πολλοί σουνίτες είχαν τεθεί στο περιθώριο και είχαν υποστεί αιματηρές διώξεις από σιϊτικές παραστρατιωτικές ομάδες, που συγκρότησε η κεντρική κυβέρνηση του Ιράκ. Παραδόξως όλα αυτά συνέβησαν με την ανοχή της ίδιας της Ουάσιγκτον, καθώς ο διεφθαρμένος σιίτης πρωθυπουργός Νούρι Μαλίκι υπήξε στην αρχή στενός σύμμαχος του πρώην προέδρου Μπους.

Είναι οι μαχητές του YPG τρομοκράτες;

Στηρίζοντας τους Κούρδους οι ΗΠΑ θα είχαν μία αξιόπιστη εγχώρια στρατιωτική δύναμη για την επόμενη μέρα στην Συρία. Οι Κούρδοι του YPG πολέμησαν με θάρρος εναντίον των τζιχαντιστικών οργανώσεων, μαζί με άλλους Άραβες μαχητές και Αμερικανούς πεζοναύτες. Δεν συμμετείχαν σε φατριαστικές συγκρούσεις, ούτε σε εγκλήματα πολέμου εις βάρος αμάχων. Αντιθέτως στις περιοχές που ελέγχουν υπάρχει σεβασμός στα δικαιώματα όλων των μειονοτήτων ακόμα και των γυναικών.

Η Άγκυρα εξισώνει μονίμως τους Κούρδους μαχητές του YPG με το ISIS. Αυτός είναι ένας προπαγανδιστικός ισχυρισμός που δεν έχει καμία λογική βάση. Πόσο μάλλον όταν προέρχεται από την Τουρκία, η οποία στήριζε μέχρι πρόσφατα τις οργανώσεις των τζιχαντιστών. Μία Τουρκία που περιφρονεί όλο και περισσότερο τις ΗΠΑ, έχοντας συμμαχήσει απροκάλυπτα με την Ρωσία.

Δεν είναι πρώτη φορά που οι ΗΠΑ αδειάζουν τους Κούρδους. Όταν ο ιρακινός στρατός με την βοήθεια της Τεχεράνης διέλυσε τους Κούρδους του φιλοαμερικανού Μπαρζανί στο Κιρκούκ, οι ΗΠΑ δεν ύψωσαν την παραμικρή φωνή διαμαρτυρίας. Η περίπτωση στο Αφρίν όμως παρουσιάζει μία ουσιαστική διαφορα. Το State Department είχε καταδικάσει δημόσια την διενέργεια δημοψηφίσματος από τον ηγέτη των Κούρδων του Ιράκ, με πολλούς Αμερικανούς διπλωμάτες να συστήνουν στον Μπαρζανί την αναβολή του.

Οι Κούρδοι της Συρίας δεν αποφάσισαν μονομερώς να συγκροτήσουν την συνοριοφυλακή στα σύνορα με την Τουρκία. Ήταν απόφαση των ΗΠΑ και ανακοινώθηκε επίσημα από τον υπουργό Εξωτερικών Ρεξ Τίλερσον.

Πρωτοφανής επίθεση εναντίον της Αμερικής

Η Τουρκία πετάει το σχέδιο των ΗΠΑ για την Συρία στον “κάλαθο” των αχρήστων. Βομβαρδίζει τους πιο στενούς συμμάχους των ΗΠΑ στον αγώνα κατά των τζιχαντιστών, με την Ουάσιγκτον να αρκείται μόνο σε ρητορικές αντιδράσεις.

Οι επιθέσεις της Τουρκίας συνοδεύονται από ακραία αντιαμερικανική ρητορεία, συχνά στο όρια της προσβολής.Κύκλοι της τουρκικής κυβέρνησης σχεδόν αποκάλεσαν “ψεύτη” τον ίδιο τον Αμερικανό πρόεδρο. Έφτασαν στο σημείο να ισχυριστούν πως η ανακοίνωση του Λευκού Οίκου για την πρόσφατη συνομιλία Τραμπ-Ερντογάν “δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα“. Ο Ερντογάν θρασύτατα δηλώνει πως δεν θα αρκεστεί μόνο στο Αφρίν. Είναι έτοιμος να επεκτείνει τις επιχειρήσεις και στην πόλη Μανμπίτζ, όπου σταθμεύουν αμερικανικά στρατεύματα.

Η Συρία είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου

Οι ΗΠΑ παρακολουθούν τις εξελίξεις στην Συρία ως κομπάρσοι. Οι πρωταγωνιστές είναι η Ρωσία και το Ιράν, οι οποίοι πέτυχαν όλους τους στόχους που είχαν θέσει από την αρχή της σύγκρουσης. Νέο ρόλο διεκδικεί επίσης ο Τούρκος πρόεδρος Ερντογάν. Όλο και περισσότερο δημοσίως επαναλαμβάνει ότι θα βοηθήσει να επιστρέψουν χιλιάδες Σύροι πρόσφυγες στην πατρίδα τους. Όλοι τους είναι σουνίτες μουσουλμάνοι, αντίπαλοι του καθεστώτος Άσαντ και διαμένουν σε καταυλισμούς στην Τουρκία. Στηρίζοντας τους ο Ερντογάν θέλει να έχει διευρυμένο ρόλο μελλοντικά στην Συρία.

Η αμερικανική στρατηγική έχει αποτύχει πλήρως και δεν αναφερόμαστε μόνο στην Συρία. Στο ζήτημα του Ιράν η Ουάσιγκτον δεν έχει κανέναν σύμμαχο, πέραν της Σαουδικής Αραβίας και του Ισράηλ. Ο Γάλλος πρόεδρος Μακρόν προειδοποίησε ότι με την στάση του ο Ντόναλντ Τραμπ “μας οδηγεί σε πόλεμο με το Ιράν“. Η κατάσταση στο Αφγανιστάν επιδεινώνεται διαρκώς, με τους Ταλιμπάν να προχωρούν σε μία σειρά αιματηρών επιθέσεων ακόμα και στα καλύτερα φυλασσόμενα μέρη της χώρας.

Απειλή σύγκρουσης μεταξύ Τουρκίας και ΗΠΑ

Εάν μέσα σε όλα αυτά αποχωρούσαν τα αμερικανικά στρατεύματα από την κουρδική πόλη Μανμπίτζ θα μιλούσαμε δικαίως για ταπείνωση της υπερδύναμης. Ο τουρκικός στρατός εάν ξεκινήσει επιχειρήσεις εναντίον του Μανμπίτζ, θα κινδυνέψει να βρεθεί αντιμέτωπος με Αμερικανούς πεζοναύτες.

Προβλέπουμε ότι ο Ερντογάν δεν θα πραγματοποιήσει τελικώς τις απειλές του. Πολλά μπορούμε να πούμε για τον Ταγίπ Ερντογάν αλλά σίγουρα δεν είναι ανόητος, θα αποφύγει να προκαλέσει ανοιχτά τις ΗΠΑ. Μπορεί να πουλήσει στο εσωτερικό της Τουρκίας την σκληρή του στάση εναντίον των “τρομοκρατών” στο Αφρίν και την αντιπαράθεση του με τις ΗΠΑ.

Έχοντας καλές σχέση με τη Μόσχα και την Τεχεράνη έχει κάθε λόγο να αναμένει ότι θα έχει ρόλο στην Συρία. Αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να αποκλείσουμε οριστικά μία επίθεση της Τουρκίας στο Μανμπίτζ, εάν συνεχίσει να έχει το πράσινο φως της Μόσχας. Εάν ειδικά οι ΗΠΑ επιμείνουν να ασκούν “διπλωματία του κατευνασμού” στις προκλήσεις της Άγκυρας, είναι βέβαιο πως ο Ταγίπ Ερντογάν θα το εκλάβει ως αδυναμία. Θα προετοιμαστεί για έναν νέο γύρο στρατιωτικής αντιπαράθεσης εναντίον των Κούρδων, αφού όμως έχει όμως φροντίσει να καλύψει τα νώτα του.