Σφήνα Μπλίνκεν στην σύμπλευση Κίνας-Ρωσίας

“Μία εικόνα χίλιες λέξεις” λέει το (αποδιδόμενο στους Κινέζους) γνωστό ρητό και φαίνεται πως το διαπίστωσε ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν, κυριολεκτικά με το που πάτησε το πόδι του στην Κίνα: Στο αεροδρόμιο των υποδέχτηκε μία χαμηλόβαθμη κινεζική αντιπροσωπεία και αντί να στρώσει κόκκινο χαλί, όπως επιβάλλει το πρωτόκολλο, περιορίστηκε να σχεδιάσει μία… κόκκινη γραμμή στο έδαφος για να ton “κατευθύνει”! Ο δε Κινέζος ομόλογος του τον υποδέχτηκε στην είσοδο ενός κρατικού ξενώνα και όχι στο κτίριο του κινεζικού υπουργείου Εξωτερικών!

Πάντως, στην πορεία η επίσκεψη εξελίχθηκε καλύτερα, με τον Μπλίνκεν να αναφέρεται σε «πρόοδο» που είχε στις συναντήσεις του, μεταξύ άλλων και με τον Κινέζο πρόεδρο Σι Τζινπίνγκ. Να σημειωθεί πως μέχρι και χτες δεν ήταν ξεκάθαρο πως ο ισχυρός άνδρας του Πεκίνου θα δέχονταν τελικώς να συναντήσει τον Μπλίνκεν, συνάντηση που μάλλον έγινε σε ένα επικοινωνιακό δείγμα καλής θέλησης του Πεκίνου.

Για να μείνουμε στον συμβολισμό της εικόνας, ο Σι Τζινπίνγκ υποδέχτηκε τον Μπλίνκεν στην Μεγάλη Αίθουσα του Λαού, εκεί που συνηθίζει και υποδέχεται τους αρχηγούς κρατών και το τραπέζι ήταν διακοσμημένο με ροζ λουλούδια λωτού. Ο ροζ λωτός είναι σύμβολο ελπίδας, την οποία ο Σι φαίνεται να βλέπει στο πρόσωπο του Μπλίνκεν (δήλωσε πως «ελπίζει πως θα συνεισφέρει στην σταθεροποίηση των σχέσεων ΗΠΑ-Κίνας»). Υπάρχουν εκτιμήσεις πως η συνάντηση τους θα μπορούσε να ανοίξει τον δρόμο και σε μία συνάντηση ανάμεσα στον Σι Τζινπίνγκ και τον Τζο Μπάιντεν.

Πάντως, η συνάντηση Μπλίνκεν-Σι περιορίστηκε στα 30 λεπτά. Τα σοβαρά ζητήματα για τις αμερικανοκινεζικές σχέσεις συζητήθηκαν στην συνάντηση που είχε με τον Κινέζο ομόλογο του. Ο Μπλίνκεν δήλωσε πως έχει την διαβεβαίωση του Πεκίνου, ότι η κινεζική κυβέρνηση δεν θα στείλει επιθετικό οπλισμό στους Ρώσους εισβολείς στην Ουκρανία, μία από τις “κόκκινες γραμμές” των ΗΠΑ (εξ’ ου και η “πρόοδος” που αναφέρθηκε). Στον αντίποδα, τα κινεζικά ΜΜΕ κάνουν εκτενή αναφορά στο ζήτημα της Ταϊβάν, όπου σύμφωνα με το κινεζικό πρακτορείο Xinhua ο Σι διεμήνυσε στον Μπλίνκεν «μην πλήττουν οι τα νόμιμα δικαιώματα και συμφέροντα της Κίνας».

Ως γνωστόν οι Κινέζοι βλέπουν τελευταία αρκετά “σημάδια” ότι οι ΗΠΑ εγκαταλείπουν την “πολιτική της μιας Κίνας”, το “τέκνο” της ιστορικής σινοαμερικανικής προσέγγισης, δια χειρός Χένρι Κίσινγκερ: Ήταν τότε που η Κίνα του Μάο, είχε συμπλεύσει με τις ΗΠΑ τα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου, έναντι της ΕΣΣΔ. Αντάλλαγμα ήταν η άρση της αμερικανικής διπλωματικής αναγνώρισης της Ταϊβάν, που άνοιξε τελικώς τον δρόμο να αποκτήσει το Πεκίνο την μόνιμη έδρα στο Συμβούλιο Ασφάλειας, που προηγουμένως κατείχε η Ταϊπέι. O Μπλίνκεν καθησύχασε τις ανησυχίες του Πεκίνου για την “πολιτική της μιας Κίνας”, δηλώνοντας πρό λίγου πως οι ΗΠΑ δεν υποστηρίζουν την ανεξαρτησία της Ταϊβάν.

Σχέσεις από “σαράντα κύματα” 

Στην κυριολεξία οι σχέσεις ΗΠΑ-Κίνας πέρασαν από “σαράντα κύματα” τα τελευταία χρόνια: Από τον εμπορικό πόλεμο της κυβέρνησης Τραμπ και την αντιπαράθεση για την καταπίεση των Ουιγούρων και την προέλευση του κορονοϊού, μέχρι το ζήτημα της Ταϊβάν και την αμερικανική δυσαρέσκεια για τις σχέσεις της Κίνας με την Ρωσία, που εντάθηκε μετά την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Την ίδια στιγμή μαίνεται ο “ακήρυχτος πόλεμος” των δύο χωρών στην Νότια Σινική Θάλασσα, αλλά και στο “μέτωπο” των αλγόριθμων και των μικροτσίπ, με την Κίνα να κάνει άλματα στην ρομποτική και την τεχνητή νοημοσύνη. Άλματα που είναι στο “μικροσκόπιο” των ΗΠΑ (Ρεπουμπλικάνων και Δημοκρατικών).

Το “κερασάκι” στην τούρτα ήταν η ιστορία με τα “κινεζικά κατασκοπευτικά μπαλόνια” που ήταν η αιτία να ματαιώσει ο Μπλίνκεν την προγραμματισμένη επίσκεψη του στο Πεκίνο, τον περασμένο Φεβρουάριο. Ακολούθησε η εκατέρωθεν ανταλλαγή επιθετικών δηλώσεων Αμερικανών και Κινέζων αξιωματούχων, η αυξανόμενη ένταση στη Νότια Σινική Θάλασσα, αλλά και μία θεαματική διπλωματική αναβάθμιση της κινεζικής διπλωματίας: Ήταν η μεσολάβηση του Πεκίνου που έφερε την ιστορική συμφωνία εξομάλυνσης Σαουδικής Αραβίας και Ιράν, με την κινεζική διπλωματία να μεσολαβεί και για την ειρήνευση στο πολεμικό μέτωπο της Υεμένης.

Προηγουμένως η Κίνα είχε παρουσιάσει ειρηνευτικό σχέδιο και για το Ουκρανικό, το οποίο δεν παρουσίασε επιτυχία, κυρίως λόγω των αντιδράσεων της Δύσης και ειδικότερα των Ηνωμένων Πολιτειών που το απέρριψαν ως μεροληπτικό υπέρ της Ρωσίας, με σκληρότερη ρητορική μάλιστα σε σχέση με το Κίεβο (ο Ζελένσκι από την αρχή της εισβολής έχει καλέσει τον Σι Τζινπίνγκ να μεσολαβήσει για τον τερματισμό της σύγκρουσης).

Κίνα και Ουκρανικό

Η περίφημη “παγίδα του Θουκυδίδη” επισκιάζει τις σχέσεις ΗΠΑ-Κίνας, πολύ πριν τον πόλεμο στην Ουκρανία: Σύμφωνα με τον εμπνευστή της θεωρίας αυτής, τον Αμερικανό ιστορικό Γκράχαμ Άλισον, όπως η αυξανόμενη ισχύς μίας ανερχόμενης δύναμης, της Αθήνας, είχε προκαλέσει την αντίδραση της Σπάρτης, της τότε καθεστηκυίας δύναμης, έτσι και οι ΗΠΑ, η πλανητική υπερδύναμη, θα αναγκαστεί να αντιδράσει με πόλεμο στην αυξανόμενη ισχύ της Κίνας.

Η θεωρία του Άλισον ήρθε και πάλι στο προσκήνιο με την εμμονή των ΗΠΑ σε μία ψυχροπολεμική αντιμετώπιση της Κίνας (με την οποία δεν συμφωνούν ούτε οι Ευρωπαίοι, ούτε καν το Κίεβο) που κινδυνεύει να οδηγήσει σε έναν άξονα Κίνας-Ρωσίας, που δεν είχε πραγματοποιηθεί ούτε όταν και οι δύο χώρες είχαν κομμουνιστικά καθεστώτα.

Αν και το Πεκίνο δεν επιθυμεί να διαταράξει τις σχέσεις του με την Μόσχα, κρατά ορισμένες αξιοσημείωτες ισορροπίες στο Ουκρανικό. Διδακτικό είναι το ακόλουθο επεισόδιο: Όταν ο Κινέζος πρέσβης στο Παρίσι, αμφισβήτησε την ανεξαρτησία των μετασοβιετικών χωρών, με μία επιχειρηματολογία που θύμιζε την ρωσική, τον “άδειασε” άμεσα η κινεζική κυβέρνηση, μιλώντας για “προσωπικές απόψεις” του. Αυτήν την ισορροπία της Κίνας φαίνεται πως προσδοκούν να εκμεταλλευτούν οι ΗΠΑ, αντιλαμβανόμενοι ότι η εμμένοντας στην σύγκρουση, θα καταλήξουν σε πλήρες αδιέξοδο.