Συνάντηση Τραμπ-Πούτιν: Η λογική των επιθυμιών και η λογική των πραγμάτων…

Πριν την περιβόητη Δευτέρα 14/7 που ο Τραμπ θα προέβαινε σε “σημαντική ανακοίνωση” για δήθεν αλλαγή πλεύσης στο ουκρανικό, γράφαμε ότι «παρά την επανέναρξη της στρατιωτικής βοήθειας στο Κίεβο, ο Τραμπ το πιθανότερο δεν θα κλιμακώσει σε αυτή την κατεύθυνση». Κάναμε λάθος. Δεν υπήρξε καν επανέναρξη της στρατιωτικής βοήθειας στο Κίεβο! Δόθηκε απλώς η… άδεια στους Ευρωπαίους να αγοράσουν για την Ουκρανία και Patriot. Που κι αυτό ελέγχεται με βάση τη διαθεσιμότητα Patriot πριν το 2026.

Δεν πρόκειται για κάποια στροφή αλλά για επιβεβαίωση της αλλαγής πολιτικής που είχε εξαγγείλει ο Τραμπ εξ αρχής: σταματάμε να παρέχουμε δωρεάν στρατιωτική βοήθεια, μπορούν όμως, επιθυμούμε για την ακρίβεια, να συνεχίσουν οι Ευρωπαίοι.

Η δε προθεσμία 50 ημερών, που δόθηκε αρχικά στη Μόσχα για ενδεχόμενες δευτερογενείς κυρώσεις, λιγότερο έμοιαζε με απειλή και περισσότερο με πράσινο φως στο ρωσικό στρατό να συνεχίσει ό,τι κάνει για 50 μέρες και μετά βλέπουμε. Η προσγείωση από 500% δασμούς (που πρακτικά θα σήμαινε διακοπή εμπορικών σχέσεων) σε “ίσως” 100% σε όλους όσους αγοράζουν ρωσικό πετρέλαιο, που τελικά έγινε ένα επιπλέον 25% αποκλειστικά για την Ινδία, ολοκληρώνει την πραγματική εικόνα.

Διαμετρικά αντίθετες αναγνώσεις

Ήδη με βάση αυτά έχουμε δυο διαμετρικά αντίθετες αναγνώσεις. Η ανάγνωση που θέλει τον Τραμπ “απογοητευμένο” από τον Πούτιν (με βάση και δηλώσεις του ίδιου του Τραμπ, είναι αλήθεια) και έτοιμο να κλιμακώσει στο ουκρανικό, περισσότερο βασίζεται σε αντιρωσικές επιθυμίες εντός κι εκτός ΗΠΑ (που πρέπει να διασκεδάζει ο Τραμπ με σχετικές δηλώσεις) παρά στις ίδιες τις πράξεις της αμερικανικής πολιτικής.

Η άλλη πλευρά της πραγματικότητας είναι η ίδια η Ρωσία και το μέτωπο με την Ουκρανία. Την πρώτη φορά που ο Τραμπ πρότεινε 30μερη κατάπαυση πυρός, η Μόσχα ζήτησε ως προϋπόθεση παύση της δυτικής βοήθειας και της στρατολόγησης. Πιο πρόσφατα οι απαιτήσεις της μεγάλωσαν. Ζητά αναγνώριση των τεσσάρων περιφερειών συν την Κριμαία και αποχώρηση του ουκρανικού στρατού από αυτές, και δήλωση μη ένταξης στο ΝΑΤΟ, για άμεση κατάπαυση πυρός και έναρξη διαπραγματεύσεων για τα υπόλοιπα.

Επίσης, την περασμένη Δευτέρα οι Ρώσοι ανακοίνωσαν πως δεν δεσμεύονται πλέον από τη συμφωνία για τους πυραύλους μικρού και μέσου βεληνεκούς, από την οποία είχαν αποσυρθεί οι ΗΠΑ επί της πρώτης θητείας Τραμπ, αλλά μέχρι τη Δευτέρα η επίσημη ρωσική θέση ήταν ότι η Ρωσία θα τηρεί το μορατόριουμ όσο δεν παραβιάζεται από την άλλη πλευρά στην πράξη. Η ανακοίνωση και αλλαγή αυτή προφανώς δεν σχετίζεται με την κενή περιεχομένου διαταγή Τραμπ προς τα πυρηνικά υποβρύχια να πλησιάσουν τη Ρωσία, είναι όμως απίθανο να μην σχετιζόταν τη συγκεκριμένη στιγμή με το επίσης κενό περιεχομένου “τελεσίγραφο” Τραμπ που έληγε την Παρασκευή. Όσο προγραμματισμένη και αν ήταν μπορούσε απλώς να γίνει κάποια άλλη στιγμή.

Η σκλήρυνση της ρωσικής στάσης σχετίζεται με πολλούς παράγοντες, ο κυριότερος των οποίων είναι η παραπέρα αλλαγή των στρατιωτικών συσχετισμών στο πεδίο, με τη Ρωσία μεταξύ άλλων να έχει εξασφαλίσει βιομηχανικά πολύ μεγαλύτερη ικανότητα προσβολής των μετόπισθεν, και καλύτερο συσχετισμό ισχύος στο μέτωπο, τη δε Ουκρανία να απειλείται περισσότερο απ’ ότι πριν ένα μόλις εξάμηνο με το κίνδυνο κατάρρευσης. Ένας διαφαινόμενος στόχος της νέας πρωτοβουλίας Τραμπ με την αποστολή Γουίτκοφ είναι ακριβώς να διαπραγματευτεί την αποτροπή καταστροφής της ουκρανικής αντίστασης και κατά προέκταση μιας καταστροφικής ήττας της Δύσης.

Ανάγνωση επίσης διαμετρικά αντίθετη με την ανάγνωση που ήθελε τον Γουίτκοφ να επισκέπτεται τη Μόσχα για να απειλήσει με το “τελεσίγραφο” Τραμπ. Αν η δική μας ανάγνωση είναι η σωστή, εφόσον η συνάντηση Τραμπ-Πούτιν καταλήξει σε μετρήσιμο αποτέλεσμα, αυτό θα είναι να παραχωρήσουν περισσότερα οι ΗΠΑ στη Ρωσία προκειμένου να αποτρέψουν τα χειρότερα, και όχι αντίστροφα, να παραχωρήσει η Ρωσία επειδή φοβάται το “τελεσίγραφο”. Αποτέλεσμα που η συστηματικά λανθασμένη αντιρωσική ανάγνωση θα διαβάσει πάλι ότι “ο Πούτιν τούμπαρε τον Τραμπ”, λες και ο Τραμπ και το επιτελείο του είναι εντελώς ηλίθιοι.

Παράπλευρες εξελίξεις

Ευρώπη και Ουκρανία θα βρεθούν για μια ακόμη φορά εκτός διαπραγμάτευσης. Η στάση τους σε ενδεχόμενο θετικό (για τη Ρωσία) αποτέλεσμα της συνάντησης Τραμπ-Πούτιν, και ο τρόπος που θα τη χειριστούν οι ΗΠΑ είναι ο άγνωστος Χ των μετέπειτα εξελίξεων. Υπάρχει φημολογία ότι η συνάντηση Τραμπ και Φον ντερ Λάιεν στη Σκωτία περιελάμβανε «γεωπολιτικά ζητήματα». Αν υπάρχει ήδη σχετική συνεννόηση, μένει να φανεί.

Ανάμεσα στους “πολλούς παράγοντες” σκλήρυνσης της ρωσικής στάσης, ο δεύτερος πιο σημαντικός είναι οι εξελίξεις στο Νότιο Καύκασο. Η συμφωνία Αρμενίας-Αζερμπαϊτζάν υπό τη σκέπη ΗΠΑ και Τουρκίας (και Ισραήλ στο βάθος) για το διάδρομο που Αμερικανοί νεοσυντηρητικοί αποκαλούν “διάδρομο του ΝΑΤΟ ανάμεσα σε Τουρκία και Κεντρική Ασία”, με ταυτόχρονη ματαίωση του διαδρόμου που θα συνέδεε Ρωσία-Ιράν μέσω Αρμενίας, είναι σημαντικό ταυτόχρονο χτύπημα σε Μόσχα και Τεχεράνη, σε συνέχεια του επιθετικού πολέμου στο Ιράν.

Το πρόβλημα με την Ινδία δεν είναι το ουκρανικό

Το αρχικό δασμολογικό σοκ της Liberation Day είχε ρητό δεδηλωμένο κύριο στόχο την Κίνα. Την άτακτη υποχώρηση των ΗΠΑ έναντι της Κίνας μετά την απερίσκεπτη κλιμάκωση από Τραμπ, ακολούθησε μια τακτική σαλαμοποίησης απέναντι στους “ενδιάμεσους” (Ιαπωνία, Ν. Κορέα, Βρετανία, ΕΕ, Καναδάς, Μεξικό), ενώ την αντικινεζική ρητορική αντικατέστησε σύντομα μια πιο έντονη αντι-BRICS ρητορική, χωρίς όμως αιχμές για Κίνα και Ρωσία (!).

Στο αρχικό μενού ο πρώτος βαλλόμενος ήταν η Κίνα και οι χώρες στην πιο άμεση οικονομική και γεωπολιτική σφαίρα επιρροής της Κίνας. Η Ινδία αντιμετωπιζόταν περίπου όπως οι πιο δυτικόστροφοι ενδιάμεσοι της Ασίας Ιαπωνία και Ν. Κορέα, η Βραζιλία καλυπτόταν από τη γενική “ασυλία” των λατινοαμερικανικών χωρών, για τη Ρωσία δεν προβλέπονταν ούτε δευτερογενείς ούτε και πρωτογενείς δασμοί, και μόνον η Ν. Αφρική και η δική της σφαίρα στη νότια Αφρική βρέθηκε στο στόχαστρο, με πρόσχημα και τη… γενοκτονία των λευκών γαιοκτημόνων.

Μέχρι την 1η Αυγούστου το σκηνικό έχει ριζικά αλλάξει. Με την Κίνα ο δασμολογικός πόλεμος έχει παγώσει και οι πιέσεις σε Τραμπ για δασμούς λόγω Ουκρανίας δεν πρόκειται να πραγματοποιηθούν για τον ίδιο λόγο που υποχρέωσε τον Τραμπ σε αναδίπλωση έναντι της Κίνας, εκτός αν οι ΗΠΑ έχουν ανακαλύψει τρόπο να αποφύγουν τα αντίμετρα της Κίνας ειδικά στις σπάνιες γαίες. Αντίθετα η Βραζιλία με πρόσχημα τη δίωξη Μπολσονάρο αλλά και την ιδιότητά της ως μέλος των BRICS επιβαρύνθηκε με 50% δασμούς, η Ν. Αφρική παρέμεινε στο στόχαστρο με το ίδιο υψηλότατο επίπεδο δασμών, ενώ στο κλαμπ των θεωρούμενων από τις ΗΠΑ πιο αδύναμων κρίκων από τα ιδρυτικά και πιο ισχυρά μέλη των BRICS βρέθηκε και η Ινδία.

Αν σε αυτά προσθέσουμε το στρατιωτικό χτύπημα στο Ιράν και την όλη αμερικανική πίεση στην Τεχεράνη, έχουμε τη μεγάλη εικόνα της σαλαμοποίησης των ΗΠΑ απέναντι στους BRICS. Αν η τακτική αυτή Τραμπ θα οδηγήσει αντίθετα σε περισσότερη μεταξύ τους συνεργασία αντί για σαλαμοποίηση, μένει να το δούμε. Η μη προγραμματισμένη συνάντηση Σι Πινγκ και Μόντι ενώ δυο μήνες πριν η Κίνα βοηθούσε το Πακιστάν στη στρατιωτική σύγκρουση με Ινδία, η πλήρης στήριξη της Κίνας σε Βραζιλία, οι εκκλήσεις της τελευταίας για μεγαλύτερη συσπείρωση των πληττομένων από το μπούλινγκ των ΗΠΑ, δεν προμηνύουν εύκολα αποτελέσματα για Τραμπ.

Η περίπτωση της Ινδίας δικαιολογημένα έχει προκαλέσει ερωτηματικά σχεδόν σε όλους τους φίλα προσκείμενους των ΗΠΑ, ενώ η επίκληση του ουκρανικού δεν έχει περισσότερη αξία από την επίκληση Μπολσονάρο ή των λευκών γαιοκτημόνων στις άλλες δυο περιπτώσεις. Αν ο Καναδάς, σε αντίθεση με τη θλιβερή Ευρώπη, έχει επιδείξει αξιοσημείωτη σταθερότητα και αξιοπρέπεια στο μπούλινγκ Τραμπ, θα ήταν παράλογο να αποκλείσει κανείς μια ανάλογη στάση από την Ινδία.

Το τι στάση θα επιλέξει τελικά δεν έχει ακόμη κριθεί παρά την αξιοπρεπή σθεναρή της στάση, δεδομένου ότι η Ινδία περισσότερο από κάθε άλλο από τα ιδρυτικά μέλη των BRICS είχε κάθε συμφέρον να συνδυάσει τη ηγεμονική της θέση στον Παγκόσμιο Νότο και του συνεταίρου των BRICS και της Ρωσίας με τη προσέγγιση των ΗΠΑ και της Ευρώπης, όπως το κάνει ήδη σε οικονομικό και γεωπολιτικό επίπεδο.

Αν κάτι καθιστά παράλογη την πίεση Τραμπ, και αυτό επισημαίνουν πολλοί, είναι ότι με την υπερβολική πίεση να αποσπάσει την Ινδία από τους υπόλοιπους BRICS με πρόσχημα το ρωσικό πετρέλαιο ρισκάρει να μειώσει αυτή τη “φυσική ροπή”, πολυδιάστατη στάση της Ινδίας και να τη στρέψει σε περισσότερο ανεξάρτητη απέναντι στις ΗΠΑ πολιτική, και έτσι αντανακλαστικά πιο κοντά στους BRICS.

Το άρθρο γράφτηκε προ της συμφωνίας Αρμενίας-Αζερμπαϊτζάν