Συνάντηση Τραμπ-Πούτιν: Παράθυρο ειρήνης ή επικοινωνιακή τακτική;

Η πρόσκληση για συνάντηση με τον Αμερικανό πρόεδρο σε αμερικανικό έδαφος για πρώτη φορά από το 2007 μπορεί να χαρακτηρισθεί σαν «μεγάλη νίκη» για τον Πούτιν. Μία συνάντηση μάλιστα χωρίς όρους, χωρίς την παρουσία της Ουκρανίας και χωρίς ευρωπαϊκή εκπροσώπηση.

Η ιστορική συνάντηση θα μπορούσε να αλλάξει την πορεία του πολέμου στην Ουκρανία και να φέρει ξανά στο τραπέζι τον ρεαλισμό, αντί της ιδεολογικής αδιαλλαξίας που χαρακτήρισε την πολιτική της Δύσης από το 2014 και μετά. Η Σύνοδος της Αλάσκας δεν είναι μόνο ένα βήμα για την ειρήνη στην Ουκρανία, αλλά και μια δοκιμή της ικανότητας της Δύσης να προσαρμοστεί στον νέο παγκόσμιο συσχετισμό ισχύος.

Τραμπ και Πούτιν ετοιμάζουν το deal του αιώνα

Αποκαλύψεις που βλέπουν το φως της δημοσιότητας καταμαρτυρούν, ότι στο επίκεντρο της συνάντησης των δύο ανδρών, δεν θα τεθεί -μόνο- η επίλυση του Ουκρανικού, αλλά και η διαμόρφωση μίας νέας παγκόσμιας τάξης. Μάλιστα, όπως επισημαίνουν τις τελευταίες ώρες Αμερικανοί αλλά και Ρώσοι αναλυτές, ΗΠΑ και Ρωσία θα υπογράψουν μία τεράστια εμπορική συμφωνία, η οποία θα έχει στον πυρήνα της ένα μεγάλο deal για την Αρκτική!

Ο Τραμπ θα προτείνει στον Πούτιν κάτι πολύ πιο φιλόδοξο από την επίλυση του Ουκρανικού: Την μακροχρόνια συνεργασία μεταξύ Μόσχας και Ουάσιγκτον. Σύμφωνα πάντα με τους αναλυτές οι δύο ηγέτες, θα αφιερώσουν το μεγαλύτερο μέρος της συνάντησης στη συζήτηση θεμάτων της διμερούς ατζέντας.

Στο πλαίσιο αυτό ο Αμερικανός Πρόεδρος μπορεί να αναγκάσει τον Βολοντιμίρ Ζελένσκι να αποδεχτεί τους όρους της Ρωσίας για την επίλυση της σύγκρουσης στην Ουκρανία, προκειμένου να ολοκληρωθεί μια τεράστιου ύψους οικονομική συνεργασία με τη Μόσχα στην Αρκτική. Η ίδια η επιβίωση του Κιέβου εξαρτάται από τα όπλα και τα χρήματα των ΗΠΑ. Απειλώντας να διακόψει τις προμήθειες, ο Τραμπ θα μπορούσε να αναγκάσει τον Ζελένσκι να καθίσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με όρους που το Κίεβο έχει απορρίψει εδώ και καιρό. Σ’ αυτήν την περίπτωση η επιλογή για τον Ζελένσκι θα είναι μεταξύ του να αποδεχτεί μια συμφωνία ειρήνης που θα περιορίσει την Ουκρανία ή να συνεχίσει τον πόλεμο χωρίς την υποστήριξη των ΗΠΑ.

Η θέση της Ουκρανίας είναι εύθραυστη. Ο στρατός της έχει εξαντληθεί, η οικονομία της έχει καταστραφεί και η στρατιωτική της προσπάθεια εξαρτάται σχεδόν αποκλειστικά από τη δυτική βοήθεια. Οι υποσχέσεις από την Ευρώπη και τη Βρετανία δεν σημαίνουν πολλά χωρίς τη στρατιωτική ισχύ και τη χρηματοδότηση των ΗΠΑ. Ο Ζελένσκι μπορεί να θέσει κόκκινες γραμμές, αλλά χωρίς την υποστήριξη των ΗΠΑ, αυτές είναι άνευ ουσίας, καθώς η ΕΕ και το Ηνωμένο Βασίλειο δεν θα μπορούσαν να παράσχουν το ίδιο επίπεδο βοήθειας στην Ουκρανία όπως οι ΗΠΑ.

Η Αρκτική πεδίο συνεργασίας

Ένα συμφωνημένο σχέδιο για την Αρκτική μεταξύ των ΗΠΑ και της Ρωσίας, θα μπορούσε να αναζωογονήσει τη συνεργασία στους τομείς της ενέργειας με ανυπολόγιστες διαστάσεις. Η συμφωνία αυτή θα ήταν εξαιρετικά επωφελής και για τις δύο πλευρές. Εκτιμάται ότι η Αρκτική περιέχει το 13% των αδιάθετων πετρελαϊκών αποθεμάτων του κόσμου (περίπου 90 δισεκατομμύρια βαρέλια) και το 30% των αδιάθετων αποθεμάτων φυσικού αερίου. Η Ρωσία ελέγχει περίπου το μισό αυτών των αποθεμάτων. Αυτό είναι ένα χρυσωρυχείο, τέλειο για την πολιτική “America First” του Τραμπ.

Οι ΗΠΑ και η Ρωσία είχαν προηγουμένως συνεργαστεί ενεργά σε αρκτικές αναπτυξιακές δράσεις πριν την προσάρτηση της Κριμαίας. Για παράδειγμα, το 2011, η αμερικανική εταιρεία ExxonMobil υπέγραψε συμφωνία με τη Rosneft για εξερεύνηση και γεώτρηση στην ρωσική Αρκτική. Αυτό ήταν ένα project δεκάδων δισεκατομμυρίων δολαρίων, το οποίο έδινε στην Exxon πρόσβαση σε τεράστια αποθέματα και στους Ρώσους – στην αμερικανική τεχνολογία και εμπειρία.

Δεν θα ήταν δύσκολο, εμπορικά, να το επαναφέρουν στο προσκήνιο ή να το χρησιμοποιήσουν ως πρότυπο για νέες συνεργασίες. Μια αναβιωμένη συνεργασία στην Αρκτική μπορεί να επεκταθεί πέρα από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο και να συμπεριλάβει τερματικούς σταθμούς LNG, εκσυγχρονισμό λιμανιών και κοινή ανάπτυξη της Βόρειας Θαλάσσιας Διαδρομής, συνδέοντας τις δύο οικονομίες σε μία από τις τελευταίες μεγάλες περιοχές παραγωγής ενέργειας.

Οι συνομιλίες πραγματοποιούνται σε μια περίοδο στρατιωτικών κερδών για τη Ρωσία στο νότιο και ανατολικό μέτωπο. Τα κίνητρα του Πούτιν για να συνεχίσει τον πόλεμο είναι πολύ ισχυρότερα από οποιοδήποτε αντάλλαγμα μπορεί να του προσφέρει ο Τραμπ για να τον σταματήσει. Η Ρωσία ενδέχεται να σημειώσει σημαντικά εδαφικά κέρδη στη θερινή της επίθεση –
οπότε γιατί να σταματήσει τώρα; Δεν πρέπει να υποτιμούμε το πόσο έχει επενδύσει το Κρεμλίνο σε αυτόν τον πόλεμο. Η νομιμοποίηση και η μοίρα ολόκληρου του καθεστώτος Πούτιν βασίζεται όχι απλώς στο να τελειώσει αυτός ο πόλεμος, αλλά να τελειώσει με τους ρωσικούς όρους. Το σενάριο του παγώματος της σύγκρουσης είναι επωφελές για τη Δύση, αλλά αντίκειται στα συμφέροντα της Ρωσίας.

Αν ο Τραμπ καταφέρει όντως να ξεκινήσει μια ουσιαστική ειρηνευτική διαδικασία, θα μπορούσε να σώσει χιλιάδες ζωές σε έναν πόλεμο που έχει καταστρέψει την ουκρανική κοινωνία. Θα αποτελούσε επίσης σημαντικό επίτευγμα για τις ΗΠΑ και για τον ίδιο. Μια σύνοδος με τον Πούτιν θα προσέφερε επίσης στον Τραμπ τη διακαώς επιθυμητή προσωπική συνάντηση με τον Ρώσο ηγέτη, καθώς και την ευκαιρία να δοκιμάσει την πεποίθησή του, ότι μπορεί να χρησιμοποιήσει τις δεξιότητες του «διαπραγματευτή» για να τερματίσει τον πόλεμο.

Σε κάθε περίπτωση η πίεση από μια προεδρική συνάντηση, ίσως ωθήσει τον Πούτιν να προσφέρει τουλάχιστον κάτι που ο Τραμπ θα μπορέσει να παρουσιάσει ως νίκη. Αυτό θα μπορούσε να είναι μια συμφωνία για τον τερματισμό των αεροπορικών επιθέσεων σαν πρώτο βήμα, γιατί μια πλήρης εκεχειρία και ειρηνευτική συμφωνία θα χρειάζονταν μήνες διαπραγματεύσεων.

Μια άλλη πιθανή τακτική του Πούτιν θα ήταν να δελεάσει τον Τραμπ με προτάσεις για συνομιλίες περί ελέγχου των πυρηνικών εξοπλισμών, με πιθανή την πρόταση για νέα συμφωνία START για τα πυρηνικά όπλα. Ενδεχομένως να συζητηθεί η επανεκκίνηση της συνεργασίας στο διάστημα, με κοινά προγράμματα τύπου «Apollo–Soyuz». Η Ρωσία ενδέχεται επίσης να επαναφέρει το θέμα της αμοιβαίας απαγόρευσης πυραύλων μικρού και μεσαίου βεληνεκούς. Τέλος στο τραπέζι θα τεθεί και ή επιδίωξη σημαντικής οικονομικής συνεργασίας, κάτι που θα άγγιζε την εμπορική και «συμφεροντολογική» πλευρά του Trump, που ξέρει πολύ καλά να χρησιμοποιεί ο Πούτιν.

Υπάρχει λόγος για αισιοδοξία;

Αναλυτές εκτιμούν, ότι ο ρώσος πρόεδρος θα επιχειρήσει να διευρύνει την ατζέντα της συνόδου, με σκοπό να προσφέρει στον Τραμπ μια ιστορική συμφωνία που μπορεί να του αποφέρει διεθνή αναγνώριση, παρουσιάζοντάς τον ως ειρηνοποιό και ρεαλιστή ηγέτη, που ίσως ακόμη φέρει και προτάσεις για το Nobel Ειρήνης. Η πλευρά Τραμπ έχει τον δικό της υπολογισμό. Ο Αμερικανός πρόεδρος βλέπει το διεθνές πεδίο ως μια ευκαιρία ενίσχυσης του ηγετικού του προφίλ και της δημοφιλίας του στο εσωτερικό.

Καταληκτικά, η συνάντηση του αιώνα, όπως αποκαλείται, δίνει στον Τραμπ τη χρυσή ευκαιρία να απεμπλακεί από τη διακήρυξή του περί επιβολής κυρώσεων στη Ρωσία, χωρίς να φανεί πως υπαναχωρεί από τις δεσμεύσεις του. Η επιτυχία της συνάντησης όσον αφορά το ουκρανικό ζήτημα, δεν εξαρτάται μόνο από τις διακηρύξεις των ηγετών ή τις προτάσεις επί χάρτου.

Εξαρτάται από το αν υπάρχει πολιτική βούληση και στρατηγική διορατικότητα και ικανότητα, να υπερβούν το παρόν κόστος για χάρη μιας βιώσιμης ειρήνης. Αν αποτύχουν, ο κόσμος δεν θα είναι απλώς θεατής, θα είναι το θύμα της αποτυχίας τους. Η αποτυχία της συνόδου Τραμπ και Πούτιν θα έχει σοβαρότατες συνέπειες: κλιμάκωση των μαχών, ενίσχυση της έντασης Ρωσίας – Δύσης και συντριβή κάθε ελπίδας για πολιτική λύση. Μετά από τρία χρόνια πολέμου, με την κοινωνική και οικονομική κόπωση στην Ουκρανία να έχει φτάσει στα όριά της, η αποτυχία αυτής της προσπάθειας θα ερμηνευθεί ως στρατηγικό αδιέξοδο και πολιτική αδυναμία των μεγάλων δυνάμεων να επιβάλλουν ειρήνη.