Σύνοδος ειρήνης ή διπλωματία πολέμου;

Αρχικός στόχος ήταν να υιοθετηθεί ως διεθνής απαίτηση η πρόταση 10 σημείων του Κιέβου, αλλά σύντομα φάνηκε ότι αυτό ήταν αδύνατον. Έτσι, η ημερήσια διάταξη περιορίσθηκε σε τρία σημεία, τα οποία ουσιαστικά δεν άγγιζαν τον πυρήνα του προβλήματος. Αλλά και πάλι το αποτέλεσμα δεν δικαίωσε τις προσδοκίες των διοργανωτών. Λιγότερα από τα μισά κράτη του πλανήτη υπέγραψαν το κοινό ανακοινωθέν – κανένα από τα κράτη-μέλη των BRICS.

Η κατάληξη είχε προδιαγραφεί πριν την έναρξη της συνόδου. Είναι ενδεικτικό ότι αν και βασικός συντελεστής ήταν η αμερικανική διπλωματία, ο πρόεδρος Μπάιντεν δεν συμμετείχε! Ο Ζελένσκι, βεβαίως, είχε την ευκαιρία να πει τα δικά του και να φωτογραφηθεί με ξένους ηγέτες, γεγονός που ίσως ενισχύσει κάπως την αμφισβητούμενη και σχετικά αποδυναμωμένη θέση του στο εσωτερικό της Ουκρανίας, εκτός των άλλων και επειδή έχει λήξει η προεδρική θητεία του. Αυτή, ωστόσο, είναι η ορατή όψη. Η αθέατη είναι ότι ο Ζελένσκι δέχθηκε παρασκηνιακά πιέσεις από αρκετούς συμμετέχοντες να διαπραγματευθεί με τη Μόσχα.

Ας σημειωθεί μόνο ότι Αμερικανοί και Ευρωπαίοι είναι βαθιά ενοχλημένοι μαζί του, επειδή εξώθησε σε παραίτηση δύο Ουκρανούς αξιωματούχους, οι οποίοι ήταν αρμόδιοι για την ανασυγκρότηση, θεωρούνταν αδιάφθοροι και με τους οποίους οι Δυτικοί συνεργάζονταν στενά. Τελευταίος ο Ναγιέμ, επικεφαλής της σχετικής υπηρεσίας. Είχε προηγηθεί η απομάκρυνση του αντιπροέδρου της κυβέρνησης και υπουργού Ανασυγκρότησης Κουμπράκοφ.

Δεν είναι ανεξήγητο ότι ο Ζελένσκι κάνει τα δικά του στο εσωτερικό. Η πραγματικότητα είναι ότι ναι μεν είναι απολύτως εξαρτημένος από την υποστήριξη της Δύσης, αλλά και η Δύση (σε επίπεδο κυβερνήσεων) είναι πολιτικά εξαρτημένη από αυτόν, επειδή έχει ταυτιστεί μαζί του. Έχει κάνει τα πάντα για να τον αναγορεύσει σε ίνδαλμα στα μάτια της δυτικής κοινής γνώμης, γεγονός που την εγκλωβίζει. Ενδεικτικό της αμετροέπειάς του είναι και η επίθεση που έκανε στην Κίνα, όταν προ καιρού είχε βρεθεί στη Σιγκαπούρη. Καμία μεγάλη δύναμη δεν ξεχνάει τέτοιες προσβολές.

Τα κίνητρα του Πούτιν

Όπως είναι γνωστό στις παραμονές της συνόδου στην Ελβετία, ο Πούτιν κατέθεσε μία πρόταση ειρήνευσης με δύο βασικά σημεία: Πρώτον, η Κριμαία και οι τέσσερις επαρχίες της Ουκρανίας που έχουν προσαρτηθεί (Ντονέτσκ, Λουγκάνσκ, Ζαπορίζια και Χερσώνα) να αναγνωριστούν ως τμήμα της ρωσικής επικράτειας. Δεύτερον, να διασφαλιστεί με διεθνή συμφωνία ότι η Ουκρανία θα μείνει ουδέτερη, δεν θα ενταχθεί δηλαδή στο ΝΑΤΟ.

Όπως αναμενόταν η πρόταση Πούτιν απερρίφθη αμέσως από το Κίεβο και τη Δύση. Το Κρεμλίνο προφανώς δεν είχε αυταπάτες ότι θα γίνει δεκτή, αλλά την κατέθεσε για αρκετούς λόγους:

1. Ήταν μία διπλωματική αντίδραση στο σύνοδο της Ελβετίας, με την έννοια ότι υπογράμμιζε πως ειρήνευση χωρίς τη Ρωσία δεν μπορεί να προκύψει.
2. Ήθελε να διασκεδάσει την καλλιεργούμενη από τη Δύση εντύπωση πως ο Πούτιν διακατέχεται από αυτοκρατορικό σύνδρομο και γι’ αυτό σχεδιάζει μετά την Ουκρανία να επιτεθεί και δυτικότερα σε χώρες-μέλη του ΝΑΤΟ.
3. Προσπαθεί να εξουδετερώσει κάθε πρόσχημα για μαζική αποστολή ΝΑΤΟϊκών δυνάμεων στα μέτωπα της Ουκρανίας.
4. Άσκησε δημόσια διπλωματία για να επηρεάσει και αμφιταλαντευόμενες χώρες του Παγκόσμιου Νότου, δείχνοντας ότι επιδιώκει ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις.
5. Έστειλε ένα μήνυμα στον ίδιο τον ουκρανικό λαό, ο οποίος αιμορραγεί πολλαπλώς και εμφανίζει σημάδια κόπωσης από τον πόλεμο, ότι η Ρωσία είναι –υπό όρους βεβαίως– έτοιμη να τον σταματήσει, με σκοπό οι ίδιοι οι Ουκρανοί να ασκήσουν πίεση στο καθεστώς Ζελένσκι.
6. Η αναμενόμενη απόρριψη της πρότασης Πούτιν για ειρήνευση, πιθανόν θα χρησιμοποιηθεί ως δικαιολογία για την ενδεχόμενη μεγάλη ρωσική επίθεση το αμέσως επόμενο διάστημα. Γι’ αυτό και η Μόσχα προειδοποίησε το Κίεβο ότι την επόμενη φορά ο όροι θα είναι πολύ πιο σκληροί για την Ουκρανία.
7. Το Κρεμλίνο προσβλέπει στο επίπεδο της διεθνούς διπλωματίας στην ειρηνευτική πρωτοβουλία Κίνας-Βραζιλίας, η οποία αναμένεται να εκδηλωθεί στη σύνοδο κορυφής των G20 στο Ρίο το Νοέμβριο.

Δεν πεθαίνουν ήρεμα στο κρεβάτι τους

Τα γεγονότα αποδεικνύουν ότι οι ΗΠΑ δεν ήθελαν και συνεχίζουν να μην θέλουν ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις με τη Μόσχα. Είναι κοινός τόπος ότι από κοινού με το Λονδίνο τορπίλισαν την προκαταρκτική συμφωνία ειρήνευσης που είχε επιτευχθεί την άνοιξη 2022 στην Κωνσταντινούπολη, με το επιχείρημα ότι η Ουκρανία μπορούσε να νικήσει τη Ρωσία με τη βοήθεια της Δύσης. Πριν περίπου ένα χρόνο, στις παραμονές της περιβόητης ουκρανικής αντεπίθεσης, απέρριπταν τις διαπραγματεύσεις με το επιχείρημα ότι επίκειται η ρωσική ήττα και άρα δεν ήταν σκόπιμες οι διαπραγματεύσεις επειδή το Κίεβο βρισκόταν σε πλεονεκτική θέση. Τώρα, που η Ρωσία κερδίζει αργά αλλά συνεχώς έδαφος στα μέτωπα, η Ουάσινγκτον απορρίπτει τις διαπραγματεύσεις με το επιχείρημα ότι το Κίεβο είναι σε μειονεκτική θέση!

Με άλλα λόγια, μονά-ζυγά όχι διαπραγματεύσεις! Κι αυτό παρότι το 94% των Αμερικανών και το 88% των Δυτικοευρωπαίων θέλουν λήξη του πολέμου με διαπραγματεύσεις. Αυτό τουλάχιστον προκύπτει από έρευνα του Ινστιτούτου Παγκοσμίων Υποθέσεων της αμερικανικής εταιρείας Eurasia Group. Οι ΗΠΑ, όμως, βλέπουν ήττα του Κιέβου και κατ’ επέκταση δική τους, λόγω της ταύτισής τους μαζί του, αλλά αντί να αναζητήσουν διέξοδο, επιλέγουν την κλιμάκωση, ανεβάζοντας το διακύβευμα. Στη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ τον Ιούλιο, μάλιστα, αναμένεται να ληφθούν αποφάσεις που θα προσδέσουν περαιτέρω την Ουκρανία στη Συμμαχία, χωρίς, βεβαίως, να της δώσουν το καθεστώς του μέλους. Όμως, στην πραγματικότητα, μπορεί η Ουκρανία να μην είναι στο ΝΑΤΟ, αλλά το ΝΑΤΟ είναι εδώ και πολύ καιρό στην Ουκρανία!

Μετά την έγκριση του πακέτου των 61 δισ. δολαρίων που με καθυστέρηση ενέκρινε προ μηνός το Κογκρέσο, στη σύνοδο των G7 οι Αμερικανοί πρότειναν να δοθεί στο Κίεβο δάνειο 50 δισ. με εγγυητή την ΕΕ, η οποία και να πληρώνει τους τόκους, στηριζόμενη στα κέρδη από τα παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία που κατακρατούνται στην Ευρώπη. Οι Αμερικανοί, όμως, θέλουν αυτοί να μοιράσουν τα συμβόλαια! Προφανώς, κανείς δεν πιστεύει ότι το Κίεβο θα αποπληρώσει κάποτε αυτό το δάνειο. Του το δίνουν μόνο και μόνο για να μπορεί να συνεχίσει τον πόλεμο, καταπατώντας δικούς τους κανόνες σε ό,τι αφορά στον σφετερισμό των παγωμένων ρωσικών κεφαλαίων.

Είναι προφανές ότι έτσι όπως έχει εξελιχθεί ο πόλεμος στην Ουκρανία, συνδέεται άμεσα με τις εκλογικές σκοπιμότητες του Μπάιντεν, αλλά και ευρωπαϊκών κυβερνήσεων. Η απόσταση που περισσότερο ή λιγότερο έχει πάρει ο Παγκόσμιος Νότος από τις επιλογές της Δύσης συνδέεται με το κρίσιμο γεωπολιτικό δίλημμα: Δυτικοκεντρικό ή πολυπολικό διεθνές σύστημα; Εννοείται ότι ο Παγκόσμιος Νότος, που έχει ιστορικά υποφέρει από τη δυτική αποικιοκρατία, επιδιώκει τον τερματισμό της δυτικοκεντρικής τάξης πραγμάτων.

Η μετάβαση, όμως, σε ένα πολυπολικό διεθνές σύστημα δεν είναι ομαλή διαδικασία. Είναι αναπόφευκτο να πυροδοτήσει συγκρούσεις ως μέσο επίλυσης των διαφορών. Οι υπερδυνάμεις κάθε εποχής, άλλωστε, δεν πεθαίνουν ήρεμα στο κρεβάτι τους! Αν εξαιρέσουμε τη Σοβιετική Ένωση, αγωνίζονται μέχρι το τέλος να διατηρήσουν την κυρίαρχη θέση τους. Όπως με βία αναδύθηκαν έτσι και με βία βυθίζονται. Στη φάση της παρακμής, μάλιστα, συνήθως παραμένουν εγκλωβισμένες σε μία ψευδαίσθηση του απερχόμενου μεγαλείου τους και γι’ αυτό ρέπουν στον τυχοδιωκτισμό.

Το ιδεολόγημα της “αποαποικιοποίησης”

Σε μία προσπάθεια να προκαλέσει ρήγμα στις σχέσεις της Μόσχας με τις χώρες του Παγκόσμιου Νότου, η Δύση τελευταία σερβίρει το ιδεολόγημα της “αποαποικιοποίησης της Ρωσίας”. Σύμφωνα με αυτό, η Ρωσική Ομοσπονδία είναι η τελευταία αποικιοκρατική δύναμη στον πλανήτη, η οποία πρέπει να διαλυθεί, απελευθερώνοντας τις εθνότητες που κατοικούν στην επικράτειά της. Όπως είναι προφανές, αυτό πρακτικά σημαίνει διάλυσή της! Ο Πούτιν δεν χάνει ευκαιρία να καταγγέλλει τη Δύση ότι απεργάζεται τη διάλυση της πατρίδας του.

Μιλώντας στη σύνοδο της Ελβετίας, ο πρόεδρος της Πολωνίας Αντρέι Ντούντα τον επιβεβαίωσε. Ζήτησε την «αποαποικιοποίηση» της Ρωσίας, υποστηρίζοντας ότι οι εθνοτικές μειονότητες πρέπει να απομακρυνθούν από την κυριαρχία της Μόσχας και να σχηματίσουν τα δικά τους κράτη. Χαρακτήρισε, μάλιστα, τη Ρωσική Ομοσπονδία «φυλακή εθνών», προσθέτοντας: «Η Ρωσία παραμένει η μεγαλύτερη αποικιακή αυτοκρατορία στον κόσμο, η οποία, σε αντίθεση με τις ευρωπαϊκές δυνάμεις, δεν έχει υποστεί ποτέ τη διαδικασία αποαποικιοποίησης και ποτέ δεν μπόρεσε να αντιμετωπίσει τους δαίμονες του παρελθόντος της».

Αυτού του είδους η ιδεολογική επίθεση είναι αμφίβολο εάν συγκινεί τις χώρες του Παγκόσμιου Νότου στις οποίες κυρίως απευθύνεται, αλλά σίγουρα συσπειρώνει τον ρωσικό λαό σε αντιδυτική κατεύθυνση. Το πρακτικό αποτέλεσμα είναι ο πόλεμος να αποκτά και στα μάτια του μέσου Ρώσου πολίτη υπαρξιακό χαρακτήρα. Πείθεται ότι το διακύβευμα δεν είναι απλώς το Ντονμπάς και η ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ, αλλά η ίδια η ενότητα της Ρωσικής Ομοσπονδίας.