Σκιά στις σχέσεις Ιράν-Τουρκίας ρίχνει περίεργη δολοφονία

Δύο Ιρανούς διπλωμάτες κατηγόρησε η Τουρκία ως ενορχηστρωτές της δολοφονίας του Ιρανού αντιφρονούντα Masoud Molavi Vardanjani, η οποία πραγματοποιήθηκε τον Νοέμβριο του 2019 στην Κωνσταντινούπολη. Το επεισόδιο αυτό επισκιάζει τις σχέσεις Ιράν-Τουρκίας, αλλά δεν αναμένεται να οδηγήσει τις δύο πλευρές σε ρήξη.

Ο Vardanjani, πρώην εμπειρογνώμονας του ιρανικού υπουργείου Αμύνης, είχε εγκατασταθεί από το 2018 στην Κωνσταντινούπολη. Είχε μετατραπεί σε σφοδρό επικριτή του ιρανικού καθεστώτος, ενώ φέρεται να είχε επαφές με Αμερικανούς και Ισραηλινούς αξιωματούχους.

Η εμπλοκή Ιρανών πρακτόρων στην δολοφονία του Vardanjani ήταν κοινό μυστικό στην Τουρκία. Από το 1979 η Τεχεράνη οργανώνει δολοφονίες αντιφρονούντων του καθεστώτος ανά τον κόσμο, ενώ φέρεται να βρίσκεται πίσω και από την δολοφονία του αντικαθεστωτικού επιχειρηματία Saeed Karimian, που πραγματοποιήθηκε τον Απρίλιο του 2017 στην Κωνσταντινούπολη.

Όμως η Άγκυρα ονομάτισε, για πρώτη φορά τα τελευταία χρόνια, την εμπλοκή της Τεχεράνης για την δολοφονία του Vardanjani, μόλις στα τέλη του περασμένου Μαρτίου. Προφανώς η στάση της φαίνεται να σχετίζεται με την πολεμική εμπλοκή των δύο χωρών στην Συρία.

Το σιιτικό Ιράν είναι στρατιωτικός σύμμαχος του Σύρου ηγέτη Άσαντ, ενώ η σουνιτική Τουρκία υποστηρίζει τους, ομόδοξους της, αντικαθεστωτικούς αντάρτες. Οι σχέσεις των δύο χωρών δοκιμάστηκαν στο πολεμικό μέτωπο του Ιντλίμπ, λόγω των εκτεταμένων απωλειών που είχε ο τουρκικός στρατός από τα συριακά στρατεύματα.

Παρακάμπτοντας τις αμερικανικές κυρώσεις

Παρόλα αυτά φαίνεται πως ο Άσαντ και οι ζωές ορισμένων Ιρανών αντικαθεστωτικών δεν αρκούν για οδηγήσουν σε όξυνση τις αγαστές σχέσεις Άγκυρας και Τεχεράνης, που ξεκίνησαν από όταν ανέλαβε την εξουσία ο σημερινός πρόεδρος της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογάν. Παγίως η Τουρκία του Ερντογάν ψήφιζε στον ΟΗΕ ενάντια στις αμερικανικές κυρώσεις για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν.

Οι σχέσεις των δύο χωρών όμως δεν είναι μόνο διπλωματικές. Είναι γνωστό πως η Τουρκία βοηθούσε, με το αζημίωτο, το Ιράν να παρακάμψει τις αμερικανικές κυρώσεις, μέσω του τραπεζικού κολοσσού της Halkbank. Ο (ιρανικής καταγωγής) Τούρκος τραπεζίτης του ομίλου Reza Zarrab είχε στήσει έναν πολύπλοκο μηχανισμό παράκαμψης των κυρώσεων, δωροδοκώντας μέχρι και υπουργούς της κυβέρνησης Ερντογάν.

Παρά την ιστορική αντιπαλότητα Ιράν-Τουρκίας, ο Ερντογάν επεδίωξε “γέφυρες” με το Ιράν, προκειμένου να περιορίσει την εξάρτηση του από την Δύση. Για τους αντίπαλους του Τούρκου προέδρου, η Ισλαμική Επανάσταση του Ιράν αποτελεί πηγή έμπνευσης για τον Ερντογάν, καθώς ο ίδιος εμφανίζεται ως η ηγετική φιγούρα του πολιτικού Ισλάμ.

Κοινά συμφέροντα Τουρκίας-Ιράν

Οι φιλοδοξίες του Τούρκου προέδρου έχουν προκαλέσει μεγάλη ανησυχία στην Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, τους μεγάλους εχθρούς του Ιράν στον αραβικό κόσμο. Από κοινού Ερντογάν και Ιράν, υποστήριξαν το εμιράτο του Κατάρ, στην πρόσφατη διένεξη του με τις αραβικές χώρες.

Από την πλευρά του το ισλαμικό καθεστώς του Ιράν, αν και σιιτικό, επιδιώκει συμμαχίες με σουνιτικά κράτη και κινήματα, όπως το Κατάρ, την Τουρκία του Ερντογάν, αλλά και την Μουσουλμανική Αδελφότητα στην Αίγυπτο, την οποία υποστηρίζει η συμμαχία Τουρκίας-Κατάρ. Η Τεχεράνη θεωρεί ως «τρομοκράτες» μόνο το συριακό παρακλάδι της Μουσουλμανικής Αδελφότητας.

Επομένως, παρά τις όποιες εντάσεις, Ιράν και Τουρκία δεν έχουν την πολυτέλεια να διαταράξουν τις μεταξύ τους σχέσεις. Αυτό θα συνέβαινε μόνο αν είχαμε μία ριζική στροφή της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής, κατά που δεν φαίνεται πιθανό να πράξει η κυβέρνηση Ερντογάν.

Με πληροφορίες από το english.al arabiya.net